Tag: szwajcaria

SZWAJCARIA: Wojna w cieniu Alp – polskie akcenty w filmowych zasobach Bundesarchiv

Od dwóch lat Szwajcarskie Archiwum Federalne (dalej:BA) udostępnia swoje materiały na You Tube – obecnie  jest  to głównie dokumentacja relacjonująca różne wydarzenia naukowe  w BA, filmy szkoleniowe ale także materiały filmowe ze zbiorów ( obecnie kilka filmów).  Wśród tych ostatnich jest też wielka gratka dla miłośników historii Polski – 12 minutowy film dotyczący przekroczenia granicy szwajcarskiej przez polskie i francuskie oddziały  w czerwcu 1940 po kapitulacji III Republiki-  „Grenzübertritt französischer und polnischer Truppen”. Film wykonany został przez  szwajcarską wojskową wytwórnię filmową AFD – Armee Film Dienst. Znajduje się w zbiorach archiwum federalnego  w zespole E10821* Stab der Gruppe für Ausbildung  z lat (1945-1995), 1912-1995. Film obrazuje pierwsze godziny po  przekroczeniu granicy francusko – szwajcarskiej oraz przyjęcie żołnierzy przez zarówno oficjalne służby wojskowe sanitarne, a także ludność cywilną. Pokazuje pokonanych i utrudzonych, ale godnych ludzi – rozbrojenie przez żołnierzy szwajcarskich, odpoczynek po trudach walki, prozaiczne czynności- opatrywanie ran przez sanitariuszki, posiłki, swojsko wyglądające szwajcarskie łąki  z pasącymi się nich wojskowymi końmi.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wojna w cieniu Alp – polskie akcenty w filmowych zasobach Bundesarchiv”

SZWAJCARIA: Źródła prawa poprzez wieki – portal tematyczny «Rechtsquellen Online»

Zaczęło się ponad 100 lat temu, kiedy w środowisku szwajcarskich prawników podjęto inicjatywę przedsięwzięcia badawczego Fundacji Źródeł Prawa Szwajcarskiego Stowarzyszenia Prawniczego. Podjęło ono publikację zbiorów źródeł prawa ze wszystkich obszarów językowych Szwajcarii tworząc wielką serię wydawniczą Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen (SSRq).
Materiały te obejmują wszystkie poziomy władz od zarania kantonów – prawa miast, historycznych urzędów, gmin i wójtostw – wszystko od czasów średniowiecza do powstania Republiki Helweckiej w 1798 roku. Do dziś wydano ponad 100 tomów dokumentów obejmujących wszystkie kantony, dokumenty dotyczące zarówno prawa publicznego jak i prywatnego. Z ogromnej ilości zachowanych materiałów archiwalnych wybierane były tylko takie, które spełniały warunek legalności i znacząco wpływały na ówczesną rzeczywistość.
Kolejne tomy stanowią podstawę do fundamentalnych badań historii prawnej, gospodarczej, społecznej, etnolografii, historii Kościoła i w dużym stopniu także dla badań lingwistycznych. Projekt badawczy jest wspierany przez National Science Foundation oraz wiele instytucji prywatnych i publicznych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Źródła prawa poprzez wieki – portal tematyczny «Rechtsquellen Online»”

Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna

Stolica kantonu Lucerna położona jest pięknie  nad Jeziorem Czterech  Kantonów. Nieopodal nadbrzeża rzeki Reuss wpadającej do jeziora ma swoją siedzibę Staatsarchiv Kanton Lucern (dalej: StALu) przy Schützenstrasse 9. Sama Lucena miasto, liczy niewiele ponad 60 tysięcy mieszkańców, cały kanton ponad 300 tys. – w warunkach polskich miasto średniej wielkości. Archiwum kantonalne zaś można porównywać z naszymi (polskimi) największymi archiwami. Jego zasoby sięgają 12 wieku, a ich wielkość wynosi ok. 16 800 mb. W warunkach szwajcarskich jest to średniej wielkości archiwum kantonalne –większe archiwum tej samej rangi np. Archiwum Kantonu Zurych posiada zasób dwukrotnie większy – ponad 32 km akt. Na zasób składają się zespoły proweniencji państwowej, ale także zespoły i zbiory spoza tego sektora, które wcale nie stanowią zbioru marginalnego – zespoły archiwalne instytucji kościelnych, gospodarczych, kulturalnych, zlikwidowanych klasztorów, stowarzyszeń i instytucji społecznych. Osobny dział stanowią prywatne archiwa, w których archiwa stowarzyszeń katolickich są punktem centralnym, jak również różne kolekcje. Struktura zasobu tego archiwum obejmuje główne grupy ustrojowo- rzeczowe, a mianowicie: zespoły instytucji państwa (Staatliche Bästende) – historyczne, tworzone według zasady pertynencji i współczesne, tworzone według zasady proweniencji; zespoły miasta Lucerny – głównie zespoły historyczne, częściowo przekazane na zasadzie depozytu z Archiwum Miasta Lucerny; archiwa klasztorne; prywatne i zbiory.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna”

SZWAJCARIA: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach. Wersja 2.0

Od publikacji podręcznika obejmującego zaktualizowaną metodykę szeroko rozumianego opracowania i przechowywania zasobu archiwalnego  w kantonie Zurych minął ponad rok. Pierwsza wersja ponad 300 stronicowego podręcznika została opublikowana w styczniu 2014 roku-publikacja ArchNetu.  Zawiera on wypracowane przez lata obowiązujące zasady i dobre praktyki dotyczące  zasobu archiwalnego,  uwzględniające  również standardy międzynarodowe. W maju tego roku ukazała się druga, poprawiona edycja podręcznika „Erschliessungshandbuch” Wersja 2.0 wydana przez Staatsarchiv des Kantons Zürich. Opracowanie podręcznika w pierwszej kolejności podyktowane było wprowadzeniem w kantonalnych archiwach Szwajcarii  AIS czyli Archivinformationssystems oraz decyzją o przeniesieniu do niego wszystkich tradycyjnych środków ewidencyjnych, a tym samym koniecznością zestandaryzowanego, stosunkowo głębokiego, homogenicznego opracowywania zasobu. Przez ponad rok podręcznik poddany został krytycznej ocenie zarówno wewnętrznej – oddział opracowania zasobu archiwalnego archiwum w Zurychu- jak również  przez zewnętrznych ekspertów i praktyków. W jego wyniku usunięte zostały drobne błędy i wprowadzono kilka uzupełnień do tekstu. Obejmują one rozszerzenia dotyczące prawnych ograniczeń dostępu do zasobu i okresów ochronnych, rozszerzenie zapisów dotyczących szczególnych przypadków dokumentacji i uzupełnienia zapisów sposobów liczenia wielkości zasobu. Zasadniczo jego układ nie uległ zmianie- omawiane są kolejne etapy porządkowania zasobu- nadanie struktury, sporządzenie opisu poszczególnych obiektów na wielu poziomach opisu archiwalnego zgodnego z ISAD i ISDIAH,  aż po opracowanie konserwatorskie, etykietowanie i w końcu magazynowanie zasobu archiwalnego. 

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach. Wersja 2.0”

SZWAJCARIA: Carl Durheim w Wikimedia Commons – w policyjnym obiektywie widziane okiem artysty

Była  to pierwsza fotograficzna kartoteka policyjna na świecie, która obecnie  tworzy unikalny zbiór fotografii policyjnych powstałych w połowie XIX wieku, a więc w okresie, kiedy fotografia była rzadkością i znajdowała się fazie eksperymentalnej. Fotografie nie przypominają tych, jakie znamy obecnie, czyli lewy profil, prawy profil i en face z neutralnym wyrazem twarzy na tle ścianki z miarką. Fotografie te nie są więc typowo policyjne, a i sfotografowani przestępcy nie tacy pospolici.  
W połowie XIX stulecia w całej Szwajcarii przeprowadzono operację policyjną polegającą na wyłapywaniu wędrowców i bezdomnych, których następnie rejestrowano i zamykano w więzieniach. W okresie od 1852 do 1853 berneński pionier fotografii Carl Durheim na zlecenie Konfederacji Szwajcarskiej  uwiecznił ich  podobizny –   setki bezdomnych i podróżników wędrowców, wśród których znajdowali się także wędrowni wagabundzi  – aktorzy, artyści, cyrkowcy – ludzie wolni z wyboru, nie pasujący do modelu stabilnego społeczeństwa szwajcarskiego. Zbiór tej unikalnej fotografii przechowywany jest w Szwajcarskim Archiwum Federalnym w Bernie i obecnie po digitalizacji ponad 200 fotografii opublikowany został na stronach Wikimedia Commons. Ponadto zbiór dostępny jest również w bazie danych archiwum – Archivdatenbank w systemie scope archiv. W systemie tym wykorzystuje m. in.  Records Management dla długoterminowego przechowywania danych przy zastosowaniu międzynarodowych standardów archiwalnych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Carl Durheim w Wikimedia Commons – w policyjnym obiektywie widziane okiem artysty”

SZWAJCARIA: archiwizacja zasobów elektronicznych dla dużych i małych archiwów – 10 lat działalności KOST

W Szwajcarii od wielu już lat przygotowywano się do zagadnień związanych z całościowym  postępowaniem z dokumentacją elektroniczną, głównie  z problemem zabezpieczania jej i długoterminowego przechowywania. W tym miesiącu  mija 10 lat działalności Centrum Koordynacyjnego do spraw Trwałej Archiwizacji  Dokumentacji Elektornicznej – Koordinationsstelle für die dauerhafte Archivierung elektronischer Unterlagen w skrócie KOST. KOST założone zostało 12 listopada 2004 roku, ale jego powstanie poprzedziło opracowanie w 2002 roku 10 letniej strategii określającej perspektywy i plan działań. Jednym z głównych wniosków zawartych w strategii badań była potrzeba ustanowienia stałego organu, który gwarantowałby wysoki poziom wiedzy i skupienia się na istotnych kwestiach, co nie jest możliwe w większości średnich i mniejszych archiwów. Centrum prowadzone jest wspólnie przez Szwajcarskie Archiwum Federalne (Schweizerisches Bundesarchiv),  Archiwum Księstwa Liechtensteinu (Landesarchiv Fürstentum Liechtenstein oraz pozostałe archiwa kantonale i  wiele archiwów komunalnych w celu dostarczania fachowej wiedzy  na temat cyfrowej archiwizacji, która jest niezbędna  wszystkim archiwom, ale tylko największe z nich stać na działania niezależnie i samodzielność w tym zakresie.
Czytaj dalej „SZWAJCARIA: archiwizacja zasobów elektronicznych dla dużych i małych archiwów – 10 lat działalności KOST”

SZWAJCARIA: Dwa wieki historii kantonu Zurych dostępna online

Staatsarchiv Zürich udostępniło w tym roku część wyników kilkuletniej pracy nad projektem realizującym publikację online najważniejszych dla kantonu źródeł historycznych. Propozycja archiwum w Zurychu wykracza poza prostą publikację skanów na stronach internetowych. Projekt  zatytułowany „Transkrypcja i digitalizacja protokołów i uchwał rządu kantonu od 1803 do 1995 roku” uruchomiony został w 2009 roku przy wykorzystaniu środków z funduszu loteryjnego kantonu Zurych. Zakłada on, że do 2016 roku wykonanych zostanie w postaci scanów wraz z ich transkrypcją, około 200 000 stron dokumentów rękopiśmiennych z XIX wieku oraz ok. 300 000 stron dokumentów z XX wieku. Transkrypcji rękopiśmiennych tekstów, które również Szwajcarom sprawiają trudności w ich odczytaniu, dokonuje kilkunastoosobowy zespół studentów i współpracowników archiwum. Protokoły z XX wieku- ok. 300 000 stron, które były sporządzane maszynowo, transkrybowane będą za pomocą OCR, co znacznie przyśpieszy prace, a następnie systematycznie wraz z upływem okresów ochronnych publikowane będą oline. Obecnie udostępnionych zostało ok. 100 000 stron skanów wraz z ich transkrypcją z lat 1803-1856.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Dwa wieki historii kantonu Zurych dostępna online”

SZWAJCARIA: Narodowe normy opisu wielopoziomowego – jak to zrobili Szwajcarzy?

Podczas gdy w Polsce dopiero w tym roku podjęto się  opracowania narodowej normy opisu materiałów archiwalnych zgodnej ze standardami międzynarodowymi, w Szwajcarii taka norma funkcjonuje już od wielu lat. Prace nad jej opracowaniem szwajcarskiej dyrektywy dla zastosowania ISAD (G) zostały podjęte już w 2005 roku przez grupę roboczą do spraw norm i standaryzacji Arbeitsgruppe Normen und Standard (AGN&S), w ramach działalności Szwajcarskiego Związku Archiwistek i Archiwistów  Verband Schweizerischer Archivarinnen und Archivare (dalej: VSA). Zadaniem AGN&S  było stworzenie  wytycznych, które miały zaadoptować ISAD(G)  na gruncie narodowym, uwzględniając specyfikę archiwów szwajcarskich, ich różnorodność, odmienne  regulacje prawne, tradycje w zakresie udostępniania zasobu jak również odmienne metodyki archiwalne wynikające z wpływów szkół archiwalnych niemieckiej, francuskiej i włoskiej. Norma adresowana jest do archiwów różnej proweniencji nie tylko państwowej. Dlatego powstawała ona we współpracy z archiwami związkowymi, kantonalnymi, gminnymi, archiwami instytucjonalnym i prywatnymi archiwami gospodarczymi. Prace te zakończone zostały w 2009 roku opublikowaniem  przez VSA szwajcarskich  wytycznych do zastosowania  ISAD (G) Schweizerische Richtlinie für die Umsetzung von ISAD(G).
Po co potrzebna była Szwajcarom narodowa norma  ISAD? We wstępie do wytycznych podawane jest następujące uzasadnienie:
– konieczność uwzględnienia i skonsolidowania różnych tradycji i praktyk szwajcarskich archiwów będących pod wpływem archiwistyk niemieckiej, francuskiej i włoskiej.
– uwzględnienie zróżnicowanych potrzeb i wymagań dla dużych, średnich i małych archiwów
– w przeciwieństwie do normy międzynarodowej mającej charakter ogólny / generalny –G/, norma narodowa uwzględnia i reguluje różnorodne postaci dokumentów (także opisy dokumentacji audiowizualnej, kartograficznej i obiektów trójwymiarowych).
– poprzez zastosowanie przykładów opisu poszczególnych poziomów z archiwów szwajcarskich norma staje się bardziej czytelna i zrozumiała.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Narodowe normy opisu wielopoziomowego – jak to zrobili Szwajcarzy?”

Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.

Zamiast niezliczonej ilości wytycznych do zarządzania i opracowywania zasobu archiwalnego,  z którymi borykają się archiwiści w Polsce,  Archiwum Kantonu Zurych (Staatsarchiv des Kantons Zürich) opublikowało obszerny, ponad 300 stronicowy  podręcznik„-Erschliessungshandbuch”, Zürich 2013- zawierający zaktualizowaną metodykę opracowania zasobu archiwalnego,  uwzględniający  również standardy międzynarodowe. Podręcznik dostępny jest online na stronach archiwum, co niezwykle ułatwia zapoznanie się z lekturą przedmiotu. To bardzo przejrzyste kompendium wiedzy i najlepszych praktyk stosowanych w Zurychu, zebranych w bardzo wygodnej dla archiwistów i użytkowników formie. Do jego powstania przyczynili się głównie pracownicy tego archiwum, a w szczególności Bettina Tögel, kierownik działu opracowania archiwaliów. Wspominam o jej udziale nie bez przyczyny, gdyż jest ona również współautorką ważnego z punktu widzenia archiwistyki szwajcarskiej adaptacji standardów archiwalnych do normy narodowej opisu archiwalnego,  a mianowicie  „Schweizerische Richtlinie für die Umsetzung von ISAD(G)” opracowanego w ramach grupy roboczej ds. normalizacji i standaryzacji Szwajcarskiego Związku Archiwistów (Verband Schweizerischer Archivarinnen und Archivare)  w 2009 roku. Wpływ wytycznych na znajdujące się w podręczniku zasady jest  więc bardzo widoczny. Same jednak zasady wielopoziomowego opisu archiwalnego bazujące na standardach międzynarodowych, zwłaszcza ISAD (G), ISAAR (CPF) i ISDIAH, w Szwajcarii i jego poszczególnych archiwach kantonalnych wdrażano do praktyki archiwalnej już od ok. 2000 roku.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Archiwum Kantonu Zurych – wszystko co najważniejsze na 300 stronach.”

SZWAJCARIA: Archiwa gospodarcze w przestrzeni publicznej Szwajcarii.

Archiwa gospodarcze – temat praktycznie zupełnie pomijany i traktowany w polskiej archiwistyce marginalnie, w Szwajcarii znajduje swoje poczesne miejsce i jest przedmiotem zainteresowania środowiska archiwalnego. Temat jest szczególnie trudny ze względu na fakt, iż dotyczy sektora w zdecydowanej większości prywatnego, który ustawodawstwo archiwalne obejmuje  w sposób bardzo ograniczony, nawet w przypadku udziału właścicielskiego Skarbu Państwa (w warunkach polskich). Z drugiej strony występuje niewielkie zainteresowanie ze strony samych podmiotów gospodarczych kwestiami związanymi ze sposobami wartościowania dokumentacji, zabezpieczania i archiwizacji, nie mówiąc o trwałym przechowaniu jej części dla przyszłych pokoleń. O dziwo, nie jest to tylko problem występujący w naszym kraju, dostrzegają go również członkowie Szwajcarskiego Stowarzyszenia Archiwistów i Archiwistek (Verband Schweizerischer Archivare und Archivarinnen -VSA) i próbują wyjść temu zagadnieniu naprzeciw.
Od 1994 roku przy VSA działa grupa robocza do spraw prywatnych archiwów gospodarczych (Arbeitsgruppe Archive der privaten Wirtschaft), która zajmują się zagadnieniami związanymi z przejmowaniem, opracowaniem i zabezpieczaniem dokumentacji  prywatnego sektora gospodarczego. Duży problem stanowi jednak deficyt profesjonalnie działających archiwów wyspecjalizowanych w przechowywaniu tego typu dokumentacji. Innym niekorzystnym czynnikiem jest z kolei fakt, iż firmy szwajcarskie nie są zainteresowane długotrwałym przechowywaniem swojej dokumentacji. Wyjątek stanowi tu dokumentacja, która posłużyła do badań powołanej w 2001 roku komisji Bergiera badającej postawę Szwajcarii w czasie drugiej wojny światowej.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwa gospodarcze w przestrzeni publicznej Szwajcarii.”