polonia – Archnet

Wchodząc do dworu

Początki wsi Laxton wywodzone są od Wikingów. W 1086 r. miejscowość została wpisana jako Lastone w Domesday Book, a jej mieszkańcy zobowiązani tym samym do płacenia podatków. W późniejszych czasach niedaleko od wsi zbudowany został dwór i zabudowania gospodarcze, w XIX w. zarządzane przez rodzinę Evans Lordów Carbery. W 1968 r. część tych dóbr ziemskich Laxton Hall, wpisana na listę zabytków chronionych, została zakupiona przez Polską Misję Katolicką w Anglii i Walii z przeznaczeniem na różne cele. Podstawowym miał być Dom Opieki dla starszych Polaków; rozległy teren sprzyja także organizowaniu uroczystości z udziałem dużych grup Polaków, spotkań rekolekcyjnych i konferencji, biwaków harcerskich itp. PMK formalnie funkcjonuje od 1894 r. i przechodziła różne koleje pod kierunkiem kolejnych księży rektorów, od 1948 r. przez wikariuszy delegatów. Najdłużej funkcję tę sprawował ks. Władysław Staniszewski (1938–1974), który doprowadził do zakupu Laxton Hall, zamieszkał tu po zakończeniu czynnego posługiwania i pełnił rolę archiwisty. Znając zasób dokumentacyjny PMK i jego znaczenie, nadawał mu pewien wstępny porządek.

Czytaj dalej „WIELKA BRYTANIA: Laxton Hall, Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii”

Termin „Wielka Emigracja” dotyczy zjawiska występującego w I połowie XIX wieku – wyjazdu z ziem polskich po upadku powstania listopadowego rzeszy Polaków, z których wielu osiadło na stałe we Francji. Towarzyszący im kapelani wojskowi już w 1832 roku zorganizowali duszpasterstwo polskojęzyczne. Obejmowało ono coraz szersze kręgi, także emigrantów zarobkowych przybywających do Francji coraz liczniej pod koniec XIX wieku. Za dzień powstania Polskiej Misji Katolickiej we Francji przyjmuje się 19 czerwca 1922 r., kiedy w Paryżu został podpisany statut tej instytucji – podpisany przez kard. Edmunda Dalbora, opiekuna emigracji polskiej z ramienia episkopatu polskiego, i bp. Emanuela Chaptala, delegata episkopatu francuskiego.
Od tego czasu datuje się także formalne tworzenie i gromadzenie dokumentacji Misji. Narastała ona przez kilka dziesiątków lat, przechowywana zgodnie z przyjmowanymi w kolejnych okresach regulacjami i zwyczajami. Do zbiorów Misji zaczęły z czasem trafiać także materiały innych instytucji – przeważnie związków, stowarzyszeń i społecznych organizacji polonijnych. Początkowo przechowywane były w Paryżu, później w La Ferte la Jouarre, a obecnie w wydzielonym pomieszczeniu siedziby byłego seminarium w Issy-les-Moulineaux koło Paryża. Kieruje nim ks. Robert Czarnowski.

Budynek byłego seminarium polskiego – siedziba archiwum

Kilkakrotnie podejmowano próby uporządkowania zasobu i tworzenia inwentarzy. „Archiwalnym okiem” spojrzał od nowa na zasób w 2005 r. ks. Marian Brudzisz, który dokonał ponownego rozpoznania zasobu, opracował zespół nr 1 – Polska Misja Katolicka we Francji oraz rozpoczął wyodrębnianie kolejnych zespołów. W prace te włączyli się polscy archiwiści: Urszula Kowalczyk i Tomasz Hajewski w 2008 r. oraz Lidia Potykanowicz-Suda w 2009 r. W wydanym w 2015 roku przewodniku ks. M. Brudzisz napisał, że archiwum liczyło wówczas 67 m.b. – 3609 j. a. Wyodrębniono w nim wówczas 36 zespołów i zbiorów. Większość ma niewielki rozmiar, liczący od jednej do kilkunastu jednostek archiwalnych. Do większych zaliczają się, oprócz zespołu nr 1, Polski Związek Inwalidów Wojennych we Francji, Związek Rezerwistów i Byłych Wojskowych Polskich we Francji, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów Koło Paryż, Komitet Pomocy Polakom we Francji oraz Listy do Prymasa Polski kard. Józefa Glempa.

Czytaj dalej „FRANCJA: Issy-les-Moulineaux, Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji”