NIEMCY: Publikacje archiwów uniwersyteckich. Propozycje

„Profil dokumentacji dla archiwów szkół wyższych”
Opublikowana w 2009 roku broszura ukazuje centralne znaczenie archiwów szkół wyższych w badaniach historii uniwersytetów i historii nauki. Zawiera ona wskazówki dotyczące oceny dokumentów według ich wartości historycznej oraz spis akt uniwersyteckich, które jako źródła historyczne kwalifikują się do trwałego przechowywania w archiwach. Obok przekazu archiwalnego różnorodnych jednostek i gremiów uniwersyteckich uwzględniona została również dokumentacja z dziedziny badań i nauki, jak również dokumentacja archiwalna organizacji studenckich. Dodatkowe wskazówki dotyczą spuścizn naukowych i zbiorów.
Broszurę opracowali archiwiści uniwersytetcy: dr Thomas Becker (Bonn), prof. dr Werner Moritz (Heidelberg), dr Wolfgang Müller (Saarbrücken), dr Klaus Nippert (Karlsruhe) und dr Max Plassmann (Düsseldorf).
Dokumentationsprofil für Archive wissenschaftlicher Hochschulen : eine Handreichung / Von Thomas Becker … [Hrsg.: Der Universitätspräsident]. – Saarbrücken : Univ. des Saarlandes, 2009. – 75 S. : Ill. ; 21 cm.
ISBN 978-3-940147-15-8
Cena: 7 € plus koszty przesyłki

Czytaj dalej „NIEMCY: Publikacje archiwów uniwersyteckich. Propozycje”

NIEMCY: Akta pod specjalnym nadzorem. „Kontrowersyjne archiwalia”- Konferencja archiwów uniwersyteckich i naukowych w Erlangen (19-20 marca 2015)

W dniach 19–20 marca 2015 roku w kolegium Uniwersytetu Fryderyka i Aleksandra w Erlangen i Norymberdze (Friedrich Alexander Universität Erlangen-Nürenberg) odbyła się doroczna konferencja grupy specjalistycznej 8 Niemieckiego Stowarzyszenia Archiwistek i Archiwistów (Fachgruppe 8 des Verbandes deutscher Archivarinnen und Archivare e.V). Fachgruppe 8- sekcja archiwów uniwersyteckich i instytucji naukowych powstała w 1978 roku i reprezentuje archiwistów pracujących w archiwach uczelni wyższych, placówek naukowych i kulturalnych, w tym muzeów.

Tematem konferencji były: Problematyczne/kontrowersyjne zbiory archiwalne. Problemy zasobów archiwów uniwersyteckich i naukowych (Die brisante Akte. Problembehaftete Bestände in Universitäts- und Wissenschaftsarchiven). Pomimo, iż temat spotkania zawężony był do instytucji uniwersyteckich i naukowych, to będące przedmiotem zainteresowania materiały (brisante/problematyczne) nie stanowią wyłącznie domeny tego typu instytucji. Problem takich dokumentów jest absolutnie uniwersalny pod naszą szerokością geograficzną także.  Kontrowersyjność, czy też problematyczność zbiorów odnosiła się zarówno do ich formy fizycznej, ale w szczególności do ich treści i wiążących się z tym komplikacji natury prawnej i etycznej.

Czytaj dalej „NIEMCY: Akta pod specjalnym nadzorem. „Kontrowersyjne archiwalia”- Konferencja archiwów uniwersyteckich i naukowych w Erlangen (19-20 marca 2015)”

NIEMCY: Archiwum Miejskie w Kolonii – sześć trudnych lat z widokiem na happy end

W sześć lat po katastrofie Archiwum Miejskiego w Kolonii ruszy budowa jego nowej siedziby. Już prawie 96 procent z 30 kilometrów akt przechowywanych w tym archiwum może być udostępniona użytkownikom w formie cyfrowej lub analogowej.  To naprawdę imponujący wynik biorąc pod uwagę skalę zniszczeń, jakie miały tam miejsce. Przypomnijmy więc pokrótce popołudnie  3 marca 2009 r. W kilka sekund, z powierzchni ziemi zniknął budynek Archiwum Miejskiego Kolonii, wraz z 30- kilometrowym zasobem archiwalnym obejmującym dzieje miasta i całego regionu, od wczesnego średniowiecza po czasy współczesne.
Archiwum kolońskie było uważane za „okręt flagowy” niemieckich archiwów komunalnych. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1322 roku, kiedy to cała jego zawartość mieściła się w drewnianej skrzyni.  W 1406 roku drewniana skrzynia, to było już za mało- archiwum miejskie znalazło swoje lokum pod wieżą miejskiego ratusza.  W archiwum znajdowało się m.in. 65 tys. dokumentów pergaminowych, setki tysięcy map i planów, około miliona fotografii oraz ok. 700 kolekcji prywatnych znakomitych obywateli Kolonii, pisarzy, kompozytorów, naukowców, architektów.
Przyczyną katastrofy były prawdopodobnie błędy popełnione w czasie prac podziemnych przy budowie linii metra. Śledztwo w tej sprawie trwa W wyniku tych wydarzeń uległ całkowitemu zniszczeniu budynek archiwum miejskiego, oraz przyległe do niego budynki, dwie osoby straciły życie, a ponad 36 rodzin straciło mieszkania. Zniszczeniu uległy również dwie szkoły Friedrich-Wilhelm-Gymnasium i Kaiserin-Augusta-Schule.
Z całości odzyskanych akt 35 % znajdowało się w stanie bardzo ciężkiego uszkodzenia, 50% ciężkiego i średniego, a tylko 15 % posiadało niewielkie uszkodzenia. Po odzyskaniu tej części zasobu, która znalazła się na powierzchni zapadliska, przystąpiono do prac związanych z wydobyciem pozostałych ok. 5 % zasobu, który znalazł się pod wodą. W bezprecedensowej akcji ratowania zasobu, eksperymentalnie wykorzystano platformę służąca wydobywaniu zatopionych archiwaliów.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archiwum Miejskie w Kolonii – sześć trudnych lat z widokiem na happy end”

NIEMCY: Hamburg przy otwartej kurtynie, z archiwum w roli głównej

Ile zarabiają szefowie urzędów i przedsiębiorstw publicznych, co zawierają kontrakty agencji państwowych z prywatnymi firmami, jaka jest treść zamawianych ekspertyz? Na te i wiele innych pytań, które niejednokrotnie stawiają sobie obywatele i „wścibskie” media,  jako pierwsze w Niemczech odpowiada  miasto Hamburg poprzez publikację dokumentów  i danych  z instytucji publicznych na portalu transparentności. Hamburg- pełna nazwa: Freie und Hansestadt Hamburg FHH – to drugie co do wielkości miasto w Niemczech o statusie kraju związkowego.
Od 1 października 2014 roku  na stronach http://transparenz.hamburg.de / każdy obywatel ma dostęp do istotnych informacji  – zarówno w formie  dokumentów takich jak umowy, kontrakty, wyceny, instrukcje służbowe, pozwolenia, decyzje itp.,  jak również w formie przetworzonej, czyli statystyk, rejestrów  i zestawień dotyczących działalności administracji i instytucji publicznych miasta. Są to min. dane meteorologiczne, informacje katastralne z mapami i planami ponad 120 tysięcy nieruchomości  Zbiór tych informacji stale rośnie i obecnie wynosi ponad 22 tysiące.  

Czytaj dalej „NIEMCY: Hamburg przy otwartej kurtynie, z archiwum w roli głównej”

NIEMCY: Mediateka Instytutu Gauka- podróż po ciemnej stronie mocy

Zwykła prezentacja dokumentów online, to obecnie już za mało.
Od 8 stycznia 2015 Instytut Gauaka – (niem. Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, BStU) udostępnia na swojej stronie internetowej dokumenty Stasi (niem: Ministerium für Staatssicherheit -MfS) online, w formie mediateki.  Czym jest mediateka? Prekursorami ich tworzenia były biblioteki, ale z równym powodzeniem mogą je wykorzystywać również przez archiwa i muzea.  Mediateki powstały w celu uatrakcyjnienia dostępu do wiedzy, a także promowania czytelnictwa, oraz tworzenia kreatywnej atmosfery dla młodzieży i studentów. Choć adresowane są do ogółu odbiorców, to najwięcej sympatyków maja wśród ludzi młodych.. Dzięki nim możliwe jest korzystanie z multimediów, książek, dokumentów, czasopism czy  muzyki. Mediateka, jest interaktywnym multicentrum wspierającym dostęp do wiedzy. Mediateki zyskały ogromną przychylność państwa i wielu firm, które upatrują w nich przyszłość bibliotek. Kreatywne zarządzanie przestrzenią, wysoka funkcjonalność, oraz multimedialność, to zalety, które w przyszłością mogą wykorzystywać różne instytucje kultury. Stasi Mediathek www.stasi-mediathek.de zawiera bazę wybranych oryginalnych dokumentów tajnej policji NRD, która umożliwia wgląd do różnych jej zasobów archiwalnych. Obok materiałów aktowych, dostępne są także filmy, zdjęcia i nagrania. Obecnie opublikowanych zostało 2500 dokumentów, 250 pojedynczych obrazów, 6 godzin nagrań i 15 godzin filmów. Zakres prezentowanych dokumentów będzie stale się rozszerzał.
Mediateka Stasi zapewnia prosty dostęp do wybranych treści multimedialnych Chodzi przede wszystkim o podstawowe dokumenty, które dostarczają informacji na temat struktury, metod działania i funkcji aparatu bezpieczeństwa byłej NRD.
Istotą strony jest wyszukiwarka semantyczna. Wyszukiwanie semantyczne jest  jednym z podstawowych zagadnień w dziedzinie sztucznej inteligencji. Stanowi ono innowacyjne rozwiązanie w zakresie przeszukiwania i analizowania zbiorów danych w celu dostarczania kompleksowych informacji. Prace związane z wyszukiwaniem semantycznym, mają umożliwić skomplikowane procesy wnioskowania, oparte na „rozumieniu” przez komputer języka naturalnego.
Czytaj dalej „NIEMCY: Mediateka Instytutu Gauka- podróż po ciemnej stronie mocy”

NIEMCY: LVR-AFZ – naprzeciw potrzebom niepaństwowych archiwów Nadrenii

Takich instytucji niestety w Polsce  nie ma.  Archiwalne Centrum Konsultacyjno – Dokształcające LVR – Archivberatungs- und Fortbildungszentrum (dalej: LVR-AFZ) istnieje w Niemczech już od 1929 roku, a jego działalność jest skierowana do archiwów niepaństwowych landu Nadrenia. Działa ono w ramach Der Landschaftsverband Rheinland – LVR, stowarzyszenia wyższej użyteczności publicznej działającego na szeroko rozumianym polu społeczno- kulturalnym. Jego partnerami i klientami są archiwa obejmujące szerokie spektrum instytucji publicznych i prywatnych spoza państwowej sieci archiwalnej, a wiec archiwa  komunalne, rodów szlacheckich, biznesu, kościołów, klubów, stowarzyszeń i fundacji. Niepaństwowe w tym przypadku wcale nie znaczy gorsze, a archiwa w tym sektorze w niczym nie ustępują profesjonalizmowi archiwów państwowych, za którymi stoi autorytet i finanse państwowe.  

Czytaj dalej „NIEMCY: LVR-AFZ – naprzeciw potrzebom niepaństwowych archiwów Nadrenii”

NIEMCY: Demokracja zamiast dyktatury – Dzień Obywatelski w Instytucie Gauka w 25 rocznicę wydarzeń przy Frankfurter Allee

Kiedy 25 lat temu 15 stycznia 1990 roku, na ulicach Berlina dogorywała NRD, w trakcie spontanicznych demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. Dlaczego było to ważne wydarzenie w przeobrażeniach jakie wówczas następowały w NRD i całym bloku komunistycznym? W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajduje się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS). Dzięki  obywatelskiemu poruszeniu jakie towarzyszyło wydarzeniom zapoczątkowanym upadkiem muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku, zasób archiwalny centrali MfS ocalał prawie nietknięty, w przeciwieństwie do np. polskich zasobów archiwalnych służb bezpieczeństwa w PRL.
Obecnie, rozległe na 20 ha obiekty, nie budzą już w mieszkańcach Berlina trwogi, wręcz przeciwnie. Jego podwoje stały się szeroko otwarte dla wszystkich, którzy chcieliby przyjrzeć się, prześwietlić i zinwigilować najbardziej wpływowy aparat władzy w państwach bloku socjalistycznego. Niechlubna przeszłość jest oswajana poprzez jej dogłębne poznawanie i szeroką popularyzację tej wiedzy. Dziś w tym miejscu znajduje się m.in archiwum Instytutu Gaucka (Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR – Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD dalej: BStU ), a także  Stasi- Muzeum (Stasimuseum Berlin), znane również jako Miejsce Badań i Pamięci Normannenstraße (Forschungs-und Gedenkstätte Normannenstraße).

Czytaj dalej „NIEMCY: Demokracja zamiast dyktatury – Dzień Obywatelski w Instytucie Gauka w 25 rocznicę wydarzeń przy Frankfurter Allee”

NIEMCY: Archiwa gospodarcze w Turyngii – spadek po komunizmie w nowej rzeczywistości

Turyngia ma bardzo bogatą historię gospodarczą. Duże znaczenie odgrywało tu tradycyjnie od wieków kultywowane górnictwo, przemysł włókienniczy, metalowy, drzewny, hutnictwo  szkła i  wyrób porcelany. Tu zlokalizowane były także  nowe gałęzie przemysłu rozwinięte w XIX i XX wieku, takie jak przemysł elektryczny, chemiczny, maszynowy optyczny. Po wielu z tych firm, które działały do 1945 roku, nie pozostało  zbyt wiele dokumentów. Ich działalność nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w istniejących obecnie archiwach gospodarczych.  Są tego dwa powody: po pierwsze ze względu na nacjonalizację dużej części gospodarki  w systemie socjalistycznym, w NRD podobnie jak w Polsce, zasoby archiwalne prywatnych podmiotów  sprzed 1945 roku,  stały się własnością państwa i obecnie, znajdują się w zbiorach archiwów państwowych.  Z drugiej strony, firmy które przetrwały zmiany polityczne  1989 roku, w niewielkim stopniu były gotowe stawić czoła własnej tradycji, z jej blaskami i cieniami. Tylko dwie spośród takich firm stworzyły własne archiwa o charakterze publicznym. Należą do nich m. in. Zakłady Carl Zeiss Jena i huta szkła Jenaer Glaswerk.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archiwa gospodarcze w Turyngii – spadek po komunizmie w nowej rzeczywistości”

NIEMCY: Święto dziesiątej muzy w Hamburgu. Cinefest 2014 – XI Międzynarodowy Festiwal Niemieckiego Dziedzictwa Filmowego

Coroczna impreza organizowana jest przez   CineGraph i Bundesarchiv (Archiwum Federalne) we współpracy z DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft)  w ramach projektu badawczego „Historia Filmu Dokumentalnego w Niemczech 1945-2005”. CineFest jest miejscem spotkań  dla filmowców, historyków filmu, archiwistów, techników filmowych i licznych miłośników X muzy. To znamienite grono zebrało się w Hamburgu w dniach od 15 do 23 listopada. Na festiwalu prezentowane były znane i zapomniane klasyki filmowe oraz odkrywane na nowo skarby niemieckiego dziedzictwa filmowego. Tegorocznej edycji towarzyszyło przewrotnie sformułowane motto NEUE WEGE IM DOKUMENTARISCHEN GEGEN?ÖFFENTLICHKEIT! (ponieważ brak jednoznacznego odpowiednika w języku polskim, roboczo nazwałabym to zjawisko „strefą niezależnej komunikacji społecznej)  i poświęcone było   nowym sposobom dokumentowania rzeczywistości  w dokumentalnej sztuce filmowej od lat 60-tych do współczesności. Licznym pokazom filmowym towarzyszył kongres naukowy 27 Internationale Filmhistorische Kongress  w dniach 20.–22 listopada.

Sposób ukazywania świata i zjawisk społecznych  w  filmie dokumentalnym  w latach 60 –tych uległ zasadniczej zmianie. Przez zastosowanie  kamery  z taśmą filmową 16 mm i nowoczesnej (wówczas)  techniki rejestracji, można było „podejść bliżej” nagrywanych wydarzeń, a wręcz rejestrować je z samego ich centrum, co wcześniej nie było możliwe. Pojawiły się wówczas lekkie przenośne kamery oraz w późniejszym okresie technika video,  a sam sprzęt nagrywający stawał się coraz bardziej dostępny. To z kolei miało ogromny wpływ na styl prezentacji obrazu dokumentalnego  oraz dobór  tematów. Te zmiany techniczne zbiegły się w czasie z  bardzo dynamicznymi  zjawiskami społecznymi lat 60-tych takimi  jak, protesty społeczne przeciwko wojnie w Wietnamie, energii atomowej, ruchy ekologiczne, rewolty młodzieżowe, postępująca liberalizacja społeczna. Ponieważ oficjalne media -dzisiaj powiedzielibyśmy media głównego nurtu – często ignorowały te zjawiska, lub przedstawiły je w krzywym zwierciadle, pojawiły się jako reakcja na to alternatywne, niezależne formy przekazu.

Czytaj dalej „NIEMCY: Święto dziesiątej muzy w Hamburgu. Cinefest 2014 – XI Międzynarodowy Festiwal Niemieckiego Dziedzictwa Filmowego”

NIEMCY: Archiwa na fali radiowej – kompendium wiedzy- podręcznik i przewodnik po niemieckich archiwach radiowych

Pierwsze audycje radiowe nadane zostały ponad 100 lat temu. Radio stało się niezastąpionym źródłem komunikacji społecznej, a jego znaczenie w życiu społeczeństw XX wieku i ogromny dorobek artystyczny i publicystyczny jest nie do przecenienia. Jak zachować ulotną pamięć fal radiowych, jakie znaczenie dla badań historycznych posiadają archiwa publicznych i prywatnych nadawców radiowych, gdzie i jak szukać materiałów radiowych, jak rozwiązywać problemy prawne w wykorzystaniu informacji i nagrań do badań naukowych, jak dokumentację tego typu wartościować – te i inne problemy i pytania próbują rozwikłać autorzy najnowszej publikacji pod redakcją Markusa Behmera (Universität Bamberg), Bettiny Hasselbring (Bayerischer Rundfunk) i Birgity Bernard (Westdeutscher Rundfunk) poświeconej temu tematowi – „Das Gedächtnis des Rundfunks. Die Archive der öffentlich-rechtlichen Sender und ihre Bedeutung für die Forschung“(dosł. Pamięć radia. Archiwa nadawców publicznych i ich znaczenie dla badań naukowych).

Czytaj dalej „NIEMCY: Archiwa na fali radiowej – kompendium wiedzy- podręcznik i przewodnik po niemieckich archiwach radiowych”