Tag: instytut gaucka

NIEMCY: Długa droga do scalenia zasobów archiwalnych Instytutu Gaucka i Bundesarchiv

Po 30 latach od powstania Instytutu Gaucka, Bundestag zatwierdził projekt ustawy o zmianie ustawy o Archiwum Federalnym oraz ustawy o aktach Stasi oraz o powołaniu komisarza ds. Ofiar SED. Już od 17 czerwca 2021 r. odpowiedzialność za dokumenty Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwa (Ministeriums für Staatssicherheit MfS) byłej NRD zostanie przeniesiona z urzędu Pełnomocnika Federalnego do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD, tzw. Instytutu Gaucka  (Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik BStU) do Archiwum Federalnego.  Nie wiąże się to z ich fizyczną relokacją: akta władz okręgowych i centralnych Stasi w Berlinie i Poczdamie pozostaną w ich obecnym miejscu przechowywania w Berlinie-Lichtenberg.
Prawo dostępu do akt osób, których to dotyczy, organów publicznych i opracowań historycznych pozostaje niezmienione. Na posiedzeniu w dniu 19 listopada 2020 r. Bundestag przyjął odpowiedni projekt ustawy, który przewiduje dalsze stosowanie ustawy o aktach Stasi (Stasi-Unterlagen-Gesetzes StUG). Biuro Federalnego Komisarza ds.  Akt Stasi (BStU) zostanie rozwiązane 17 czerwca 2021 r. W zamian ustawa przewiduje powołanie w Bundestagu urzędu komisarza federalnego dla ofiar dyktatury Sozialistische Einheitspartei Deutschlands SED.

Czytaj dalej „NIEMCY: Długa droga do scalenia zasobów archiwalnych Instytutu Gaucka i Bundesarchiv”

NIEMCYy: Instytut Gaucka już wkróce częścią Bundesarchiv

Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD, tzw. Urząd lub Instytut Gaucka ( Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, BStU) powołany do życia w 1990 w wyniku tzw. pokojowej i rewolucji (Friedliche Revolution) i spontanicznego działania społeczeństwa, które nie dopuściło do zniszczenia archiwów służb bezpieczeństwa byłej NDR, wkrótce zakończy swoją samodzielną działalność. U samych podstaw działalności  BStU leżała jego tymczasowość – instytut działał jedynie jako pełnomocnik Federacji. Oczywiście zasoby archiwalne BStU nadal będą dostępne, ale od połowy 2021 r. jako integralna część Archiwum Federalnego (Bundesarchiv)- niemieckie prawodawstwo nie przewiduje instytucji archiwów wyodręnionych.
Decyzję niemieckiego Bundestagu z 26.9.2019 r. w sprawie „Koncepcji stałej ochrony dokumentów Stasi poprzez przeniesienie archiwum dokumentów Stasi (Ministerium für Staatssicherheit) do Archiwum Federalnego z zadowoleniem przyjmuje federalny komisarz ds. Dokumentów Stasi Roland Jahn, który ocenia to jako kolejny kamień milowy w zakresie zabezpieczenia i dostępności  dokumentów Stasi w przyszłości: „Dzięki tej decyzji dokumenty Stasi również staną się strukturalnie częścią „pamięci narodu” w dającej się przewidzieć przyszłości i zostaną stworzone podstawy trwałego i zgodnego z oczekiwaniem społecznym korzystania z tych specjalnych dokumentów. Mają one w dalszym ciągu służyć ofiarom dyktatury jako dowód ich prześladowań i pozostać ważnym źródłem pamięci dla społeczeństwa. Wgląd w archiwum Stasi ma dostarczać wiedzy o mechanizmach dyktatury i zwiększać świadomość wyzwań demokracji. Funkcję tą archiwum spełnia już od prawie 30 lat. Teraz ważne jest aby docenić tę historię, aby zabezpieczyć korzystanie z dokumentów Stasi w przyszłości i poddawać je do dyskursu kolejnych pokoleń ”.

Czytaj dalej „NIEMCYy: Instytut Gaucka już wkróce częścią Bundesarchiv”

NIEMCY: Krajobraz bez archiwów wyodrębnionych – dokumenty Stasi znajdują się pod opieką Archiwum Federalnego

Majowe ogólnopolskie seminarium archiwalne, zorganizowane przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich i Archiwum Państwowe w Płocku, poświęcone było archiwom wyodrębnionym w polskiej sieci archiwalnej. Bardzo ciekawe wystąpienia przedstawicieli archiwów wyodrębnionych, w tym Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, Straży Granicznej, Agencji Wywiadu, Policji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych  – seminarium nie spotkało się z odzewem jedynie ze strony Instytutu Pamięci Narodowej – okrasiły także dwa wystąpienia kolegów archiwistów z Węgier i Niemiec. Jak się okazuje, archiwa wyodrębnione, w tak dużej skali, są chyba ściśle specyfiką polskiej sieci archiwalnej. Nad zjawiskiem tym pochylił się również Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, który zwrócił uwagę na fakt pozostawania olbrzymiej części państwowego zasobu archiwalnego poza  sferą wpływów Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, porównując dowcipnie zasoby archiwalne wyodrębnione do DARNETu.   Gość z Niemiec Gerhard Fürmetz reprezenutjący Bayerischen Hauptstaatsarchivs, swoje wystąpienie – „Polizei- und Geheimdienstunterlagen seit 1945 in den Staatlichen Archiven Bayerns – Übernahme, Erschließung und Benützbarkeit” – rozpoczął od stwierdzenia, że taka konstrukcja prawna  w praktyce zarówno landu Bawaria jak i prawie federalnym nie występuje, a dokumentacja organów bezpieczeństwa i innych centralnych organów władzy trafia do archiwów państwowych, co omówił na przykładzie monachijskiego archiwum.

Czytaj dalej „NIEMCY: Krajobraz bez archiwów wyodrębnionych – dokumenty Stasi znajdują się pod opieką Archiwum Federalnego”

NIEMCY: Oswajanie niechlubnej przeszłości – akta Stasi dostępne już 25 lat

Kiedy 27 lat temu 15 stycznia 1990 roku, na ulicach Berlina dogorywała NRD, w trakcie spontanicznych demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajdowała się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS), powszechnie zwane Stasi. Dzięki  obywatelskiemu poruszeniu jakie towarzyszyło wydarzeniom zapoczątkowanym upadkiem muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku, zasób archiwalny centrali MfS ocalał prawie nietknięty, w przeciwieństwie do np. polskich zasobów archiwalnych służb bezpieczeństwa w PRL. Podobne wydarzenia miały miejsce także w innych miastach- Jena ,Lipsk.
Wobec zaistniałych wydarzeń konieczne były regulacje prawne, które zabezpieczałyby i chroniłyby zachowany zasób, umożliwiałyby swobodny i legalny dostęp do akt zarówno w celach edukacyjnych jak również poznawczych dla osób prześladowanych i inwigilowanych przez służby. Konieczne również było, w nowej rzeczywistości zjednoczonego państwa ,  zlustrowanie osób pełniących funkcje publiczne.  Takie było oczekiwanie społeczne  wyrażone  w spontanicznych (prawdopodobnie) akcjach zabezpieczania zasobów archiwalnych, przy jednoczesnej ożywionej publicznej dyskusji i licznych kontrowersjach jakie to rodziło. Dla wielu była to „polityczna trucizna”.
W dniu zjednoczenia Niemiec 3 października 1990 roku, Joachim Gauck pastor z Rostoku został powołany na stanowisko „pełnomocnika specjalnego rządu federalnego dla osobistych dokumentów byłej Służby Bezpieczeństwa Państwowego”. Było to jednym  głównych postulatów pokojowej rewolucji jesieni 1989, która zapoczątkowała zjednoczenie Niemiec.

Czytaj dalej „NIEMCY: Oswajanie niechlubnej przeszłości – akta Stasi dostępne już 25 lat”

NIEMCY: Mediateka Instytutu Gauka- podróż po ciemnej stronie mocy

Zwykła prezentacja dokumentów online, to obecnie już za mało.
Od 8 stycznia 2015 Instytut Gauaka – (niem. Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, BStU) udostępnia na swojej stronie internetowej dokumenty Stasi (niem: Ministerium für Staatssicherheit -MfS) online, w formie mediateki.  Czym jest mediateka? Prekursorami ich tworzenia były biblioteki, ale z równym powodzeniem mogą je wykorzystywać również przez archiwa i muzea.  Mediateki powstały w celu uatrakcyjnienia dostępu do wiedzy, a także promowania czytelnictwa, oraz tworzenia kreatywnej atmosfery dla młodzieży i studentów. Choć adresowane są do ogółu odbiorców, to najwięcej sympatyków maja wśród ludzi młodych.. Dzięki nim możliwe jest korzystanie z multimediów, książek, dokumentów, czasopism czy  muzyki. Mediateka, jest interaktywnym multicentrum wspierającym dostęp do wiedzy. Mediateki zyskały ogromną przychylność państwa i wielu firm, które upatrują w nich przyszłość bibliotek. Kreatywne zarządzanie przestrzenią, wysoka funkcjonalność, oraz multimedialność, to zalety, które w przyszłością mogą wykorzystywać różne instytucje kultury. Stasi Mediathek www.stasi-mediathek.de zawiera bazę wybranych oryginalnych dokumentów tajnej policji NRD, która umożliwia wgląd do różnych jej zasobów archiwalnych. Obok materiałów aktowych, dostępne są także filmy, zdjęcia i nagrania. Obecnie opublikowanych zostało 2500 dokumentów, 250 pojedynczych obrazów, 6 godzin nagrań i 15 godzin filmów. Zakres prezentowanych dokumentów będzie stale się rozszerzał.
Mediateka Stasi zapewnia prosty dostęp do wybranych treści multimedialnych Chodzi przede wszystkim o podstawowe dokumenty, które dostarczają informacji na temat struktury, metod działania i funkcji aparatu bezpieczeństwa byłej NRD.
Istotą strony jest wyszukiwarka semantyczna. Wyszukiwanie semantyczne jest  jednym z podstawowych zagadnień w dziedzinie sztucznej inteligencji. Stanowi ono innowacyjne rozwiązanie w zakresie przeszukiwania i analizowania zbiorów danych w celu dostarczania kompleksowych informacji. Prace związane z wyszukiwaniem semantycznym, mają umożliwić skomplikowane procesy wnioskowania, oparte na „rozumieniu” przez komputer języka naturalnego.
Czytaj dalej „NIEMCY: Mediateka Instytutu Gauka- podróż po ciemnej stronie mocy”

NIEMCY: Demokracja zamiast dyktatury – Dzień Obywatelski w Instytucie Gauka w 25 rocznicę wydarzeń przy Frankfurter Allee

Kiedy 25 lat temu 15 stycznia 1990 roku, na ulicach Berlina dogorywała NRD, w trakcie spontanicznych demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. Dlaczego było to ważne wydarzenie w przeobrażeniach jakie wówczas następowały w NRD i całym bloku komunistycznym? W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajduje się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS). Dzięki  obywatelskiemu poruszeniu jakie towarzyszyło wydarzeniom zapoczątkowanym upadkiem muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku, zasób archiwalny centrali MfS ocalał prawie nietknięty, w przeciwieństwie do np. polskich zasobów archiwalnych służb bezpieczeństwa w PRL.
Obecnie, rozległe na 20 ha obiekty, nie budzą już w mieszkańcach Berlina trwogi, wręcz przeciwnie. Jego podwoje stały się szeroko otwarte dla wszystkich, którzy chcieliby przyjrzeć się, prześwietlić i zinwigilować najbardziej wpływowy aparat władzy w państwach bloku socjalistycznego. Niechlubna przeszłość jest oswajana poprzez jej dogłębne poznawanie i szeroką popularyzację tej wiedzy. Dziś w tym miejscu znajduje się m.in archiwum Instytutu Gaucka (Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR – Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD dalej: BStU ), a także  Stasi- Muzeum (Stasimuseum Berlin), znane również jako Miejsce Badań i Pamięci Normannenstraße (Forschungs-und Gedenkstätte Normannenstraße).

Czytaj dalej „NIEMCY: Demokracja zamiast dyktatury – Dzień Obywatelski w Instytucie Gauka w 25 rocznicę wydarzeń przy Frankfurter Allee”