czechy – Strona 8

CZECHY: Udostępniono sprawozdania ministerstwa komunikacji z lat 1954-1989

Biblioteka Archiwum Narodowego (Knihovna Národního archivu) w Pradze opublikowała (dnia 15.05.2020 r.) na swoich stronach internetowych sprawozdania roczne czechosłowackiego Ministerstwa Komunikacji z lat 1954-1989. Oprócz danych statystycznych dotyczących wszystkich rodzajów transportu oraz budownictwa związanego z transportem itd., zawierają one również informacje na temat organizacji tego ważnego obszaru gospodarki narodowej. Drukowane raporty dla lat 1954-1967 były wówczas tajne i ściśle tajne, dziś zaś są powszechnie dostępne.
Ustawa z 9 maja 1948 r. znacjonalizowała cały obszar komunikacji w Czechosłowacji, a więc transport kolejowy (w tym też kolejki linowe), drogowy, wodny i lotniczy. Utworzono specjalne przedsiębiorstwa państwowe, kierowane odgórnie przez ministerstwo, które zarządzały tym ogromnym majątkiem. Dlatego też w udostępnionych sprawozdaniach znaleźć można cały przegląd zagadnień dotyczących transportu czechosłowackiego, traktowanego całościowo, czyli od produkcji i wykorzystania środków transportu, po drogi i szlaki komunikacyjne (w tym wodne), wraz ze wszystkimi urządzeniami inżynierskimi (mosty, tunele, wiadukty, kanały itd.). Oprócz licznych tabel, opisów różnorodnych działań, inwestycji, produkcji, niewątpliwą atrakcją tychże sprawozdań są zdjęcia (głównie dla lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych) środków transportowych, a więc kolejowych, drogowych, rolniczych i różne typy samolotów, jakie w danym okresie produkowano w Czechosłowacji, jak również wykorzystywano do przewozu ludzi i towarów. Można prześledzić najrozmaitsze zagadnienia, np. rodzaje i ilości typów samolotów. Dla przykładu w 1964 r. czechosłowackie państwowe linie lotnicze (Československé státní aerolinie) dysponowano 67 samolotami pasażerskimi (najwięcej, było maszyn typu Ił-14, bo aż 22, a tylko jeden Bristol Britannia BB-318), 71 samolotów do celów specjalnych i tylko 3 śmigłowce (Mi-1 i Mi-4).

Czytaj dalej „CZECHY: Udostępniono sprawozdania ministerstwa komunikacji z lat 1954-1989”

UKRAINA-CZECHY: Czesko-ukraińskie projekty w zakresie digitalizacji dokumentów Narodowego Zasobu Archiwalnego Ukrainy

Umowa o współpracy, podpisana na początku lutego 2020 r. między Państwową Służbą Archiwów Ukrainy a Instytutem Badań Reżimów Totalitarnych w Pradze i Archiwum Bezpieczeństwa Państwowego Republiki Czeskiej, jest już wdrażana przez archiwa państwowe. Celem umowy jest realizacja wspólnych projektów w zakresie badań nad historyczną przeszłością obszarów przygranicznych Ukrainy i byłej Czechosłowacji oraz digitalizacja dokumentów zawierających informacje o represjach politycznych, jakie miały miejsce wobec ludności ukraińskiej i czeskiej w XX wieku. Zdigitalizowane dokumenty uzupełnią zasób Archiwum Państwowego Obwodu Zakarpackiego w Użhorodzie, co zabezpieczy oryginały dokumentów i poprawi dostęp użytkowników do informacji, ponieważ jednym z zastosowań kopii cyfrowych powinna być ich publikacja on-line na oficjalnych stronach internetowych obu stron, tworzenie tematycznych baz danych itp.

Strona czeska, w ramach umowy, przekazała ukraińskiemu archiwum wielkoformatowy skaner A3 Plustek OpticBook A300, pozwalający na wysokiej jakości digitalizację dokumentów bez konieczności rozszywania jednostek archiwalnych.

Więcej: Спільні проєкти з чеськими партнерами з оцифрування документів НАФ

oprac. Edyta Łaborewicz

AP Wrocław O/Legnica

CZECHY: Warsztaty o nowożytnym dokumencie finansowym

Katedra Ekonomii Stosowanej Wydziału Filozofii Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu zaprasza, na już piąte z rzędu, międzynarodowe warsztaty z cyklu „Formy i przemiany dokumentów”, które odbędą się w czwartek 19 listopada 2020 r. Tym razem głównym tematem będzie dokumentacja natury finansowej powstająca w latach od 1526 aż do 1945. Organizatorzy zapraszają do nadsyłania propozycji wystąpień. Mile widziane są nie tylko przyczynki źródłowe, ale także szersze opracowania porównawcze, ukazujące dany problem w kolejnych okresach czasowych.
Zgłoszenia uczestnictwa, wraz z tytułem referatu i jego streszczeniem, należy przesyłać do dnia 30 czerwca 2020 r. na adres: pavla.slavickova@upol.cz
Organizatorzy liczą, iż uda się zebrać zacne grono fachowców, którzy przedstawią dokonania swoich najnowszych badań, podobnie jak miało to miejsce na ubiegłorocznych IV warsztatach z tego cyklu, zorganizowanych przez Uniwersytet w Hradcu Kralove na temat „Urzędowa komunikacja pisemna w dobie nowożytnej (1526–1945)”.

Więcej: Workshop: Formy a přeměny diplomatické produkce v novověku IV. Písemná úřední komunikace v (raném) novověku (1526–1945)

CfP: Formy a přeměny diplomatické produkce v novověku V. Písemnosti finanční povahy v (raném) novověku (1526–1945), 19. listopadu 2020 v Olomouci

oprac. Ivo Łaborewicz
Archiwum Państwowe Oddział w Jeleniej Górze

Czechy. Sympozjum: „Miasta, miasteczka, mieszczanie”

Miasto Lomnice nad Lužnicí wraz z Okręgowym Archiwum Państwowym w Trzebini (Státním oblastním archivem v Třeboni) przygotowuje sympozjum naukowe nt. „Miasta, miasteczka, mieszczanie. Życie w miastach szlacheckich i królewskich od średniowiecza do okresu nowożytnego” (Města, městečka, měšťané. Život ve městech poddanských i královských od středověku do raného novověku), które zaplanowane zostało na 3 dni od 30 września do 2 października 2020.
Sympozjum jest organizowane z okazji 755-lecia pierwszej pisemnej wzmianki o Lomnice nad Lužnicí. Celem sympozjum, nad którym honorowy patronat objęli hetman Kraju Południowoczeskiego Ivana Stráská, burmistrz Lomnic nad Lužnicí Petr Baštýř i dyrektor Okręgowego Archiwum Państwowego dr Václav Rameš, jest próba omówienia różnych aspektów życia w królewskich i szlacheckich miastach od 1265 r. do końca XVIII wieku. Referaty koncentrować się będą nie tylko na codziennym funkcjonowaniu samorządu miejskiego, relacjach z właścicielami miast, kulturze, cechami rzemieślniczymi, ale także na przestępstwach i wykroczeniach, życiu miast w czasie pokoju i podczas wojny, relacjach z kościołem katolickim i innymi prądami religijnymi itd
Z powodu pandemii okres rejestracji dla uczestników seminarium został przedłużony do 15 czerwca 2020. Propozycje swoich wystąpień można przesyłać na adres: https://konference-lomnice.php5.cz/.

Więcej:

Prodloužení lhůty k přihlášení na symposium “Města, městečka, měšťané. Život ve městech poddanských i královských od středověku do raného novověku”

oprac.

Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra

CZECHY: Archiwa państwowe otwarte już od kwietnia

Pandemia związana z koronawirusem spowodowała zamknięcie niemal wszystkich instytucji publicznych na całym Świecie, w tym archiwów. Podczas gdy w Polsce archiwa pozostają nadal niedostępne dla badaczy, w Czechach zaczęto je otwierać już w połowie kwietnia.
Wszystkie archiwa państwowe w Czechach, w tym Archiwum Narodowe w Pradze (Národní archiv v Praze) otworzyły swoje pracownie naukowe dla korzystających już w poniedziałek 20 kwietnia 2020 r. Oczywiście to wznowienie działalności nastąpiło przy zachowaniu licznych rygorów.

Czytaj dalej „CZECHY: Archiwa państwowe otwarte już od kwietnia”

CZECHY /AUSTRIA: Konferencja w 100 rocznicę czesko-austriackiej umowy archiwalnej

W dniach 18–19 maja 2020 r. w Wiedniu zorganizowana zostanie konferencja naukowa z okazji 100-rocznicy tzw. Konwencji Praskiej, zawartej pomiędzy Austrią a Czechosłowacją w sprawie wzajemnego przekazania archiwaliów. Organizatorami konferencji są: Archiwum Narodowe w Pradze oraz Austriackie Archiwum Państwowe w Wiedniu.
Po upadku, w wyniku I wojny światowej, wielonarodowego państwa Habsburgów – monarchii Austro-Węgier, niektóre państwa powstałe na jej gruzach, głównie Czechosłowacja i Rumunia, zażądały zwrotu materiałów archiwalnych dotyczących ich historii. Ramy tzw. „separacji archiwalnej” określone zostały już przez traktat pokojowy z Saint-Germain, podpisany przez przedstawicieli Austrii i zwycięskie mocarstwa 10 września 1919 r. Właściwa i szczegółowa umowa dwustronna, pomiędzy Czechosłowacją i Austrią, tzw. „konwencja praska”, podpisana została 18 maja 1920 r. w Pradze. Przekazywanie dokumentacji, którymi państwo czechosłowackie wyraziło zainteresowanie, rozpoczęło się natychmiast po zawarciu konwencji praskiej, a dokładnie 10 czerwca 1920 r. Zajmowała się tym grupa czeskich archiwistów pod kierunkiem Jaroslava Kursy, pracująca w Wiedniu do 1922 r. Czescy archiwiści byli zainteresowani głównie aktami działalności austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Z archiwów arystokratycznych przejmowano dokumentację byłej czeskiej kancelarii sądowej, a także rejestry herbowe (tzw. Saalbuchy).

Czytaj dalej „CZECHY /AUSTRIA: Konferencja w 100 rocznicę czesko-austriackiej umowy archiwalnej”

Czechy: Aplikacja map dawnych osad żydowskich

W ramach współpracy Archiwum Narodowego w Pradze i Instytutu Geodezji, Topografii i Kartografii opracowano aplikację internetową, zapewniającą dostęp do wyników badań nad planami osadnictwa żydowskiego w Czechach z lat 1727–1728. Plany te – stanowiące unikatowy zbiór kartograficzny – zostały uznane w 2018 r. za Archiwalne Zabytki Kultury, a obecnie trwają zabiegi o umieszczenie ich na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Widok strony głównej

W udostępnionej aplikacji lokalizacje poszczególnych osad żydowskich umieszczane są na współczesnej mapie przeglądowej Republiki Czeskiej, a sama aplikacja umożliwia przeglądanie starych planów, wraz z zachowanymi do nich dokumentami archiwalnymi, oraz ich porównywanie z mapami tzw. Drugiego katastru gruntowego, zwanego też Metryką Franciszkańską (od cesarza Franciszka II) oraz aktualnymi zdjęciami lotniczymi. Aplikacja pozwala wyszukiwać lub filtrować plany osadnicze ludności żydowskiej według kilku kryteriów. Jednocześnie do zapewniono możliwość wstawiania tutaj inne plany, które wciąż czekają na odkrycie i przetworzenie.

Czytaj dalej „Czechy: Aplikacja map dawnych osad żydowskich”

CZECHY: Kolokwium naukowe o tzw. „Leśnym Archimedesie”

Jedną z najciekawszych czeskich postaci XIX wieku był Karel Daniel Gangloff (1809-1879). Pracował w służbie arcybiskupstwa praskiego w Rožmitálu, opiekując się tamtejszymi lasami. Jednak oprócz tego, że był znakomitym leśnikiem, okazał się też niebanalnym wynalazcą. Jego dziełem były głównie urządzenia geodezyjne i maszyny do obróbki drewna. Ze względu na szeroki zakres swoich wynalazków nazywany jest „Czeskimi Archimedesem”.
Wśród jego licznych wynalazków wymienić można choćby trzy, mające zastosowanie w przemyśle: maszynę do produkcji gontów (1856) nagradzaną na wielu gospodarczych wystawach światowych; automat do produkcji zapałek (1875), o wydajności ponad miliona sztuk na godzinę; maszynę do produkcji pałeczek ołówkowych (1877).
Postać tego leśnika – wynalazcy przybliża, trwająca od października 2019 r., wystawa w Muzeum w Podbrade, która zakończona 20 stycznia 2020 r. jednodniowym kolokwium naukowym. W jego programie znalazło się kilkanaście referatów dotyczących dokonaniom Gangloff, a wśród nich te poświęcone związanych z nim archiwaliami. Ten ostatni temat przedstawi m.in. Jarmila Dubská z Archiwum Narodowego w Pradze. Podczas kolokwium, zorganizowanym m.in. przez Instytut Etnologii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, przewidziano sporo czasu na dyskusję.

Więcej: Podborské Muzeum Karel Daniel Gangloff – Český Archimédés

Podbrdské muzeum představuje českého Archiméda

Kolokvium Karel Gangloff – Lesní Archimédés, 29. ledna 2020 v Rožmitále pod Třemšínem

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział w Jeleniej Górze

SŁOWACJA: Wystawa o „Aksamitnej Rewolucji” w Czechosłowacji

W listopadzie 2019 roku minęło 30 lat od tzw. Aksamitnej Rewolucji, dla Słowaków, podobnie jak Czechów, jednego z kluczowych wydarzeń historycznych obu narodów i ich wówczas wspólnego państwa. Wydarzenie to, które doprowadziło do obalenia komunistycznej dyktatury, ma decydujące znaczenie dla powrotu wolności i demokracji w Czechosłowacji. Jednocześnie rocznica tamtych wydarzeń stała się doskonałą i wyjątkową okazją do zaprezentowania opinii publicznej, dotyczących jej, najciekawszych dokumentów przechowywanych w słowackich archiwach państwowych.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Słowackiej zorganizowało więc okolicznościową wystawę pt. „Świadectwo rewolucji – listopad’89 w dokumentach archiwalnych słowackich archiwów państwowych”, która została otwarta 5 listopada 2019 r. w Muzeum Miasta Bratysławy.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Wystawa o „Aksamitnej Rewolucji” w Czechosłowacji”

CZECHY: Policja zatrzymała dokument notarialny z 1406 r.

Dnia 10 czerwca 2019 r. czeska Biblioteka Narodowa, w obecności ówczesnego Ministra Kultury Antonína Staněka, z dumą prezentowała w swej siedzibie w Klementinum rzadki instrument notarialny z 1406 r., który wylicytowała właśnie na aukcji za niebagatelną kwotę 18,2 mln koron. Stało się to wówczas niemałą sensacją medialną w Czechach. Teraz jednak cenny ten dokument zatrzymała policja, podejrzewając, iż pochodzi z kradzieży.
Przedmiotowy dokument, nie znany dotychczas badaczom, spisany został w Pradze w 1406 r. na pergaminie o wymiarach 54,2 x 52 centymetrów. Nie zachowała się pieczęć, która pierwotnie była zawieszona na pergaminowym pasku. Posiada on jednak pięknie wykaligrafowany znak notarialny. W treści dokument zawiera wyroku sędziego Blažeje ze Strážně w sporze toczonym o spadek pomiędzy studentem uniwersytetu praskiego Janem z Borotína przeciw Pechovi z Borotína. Według pracowników Biblioteki Narodowej dokument ten jest ważnym źródłem wiedzy o stosunkach własnościowych i sporach dotyczących nieruchomości w średniowieczu. Sędzia, silnie naciskany przez obie strony konfliktu, wobec nie przedstawienia pisemnych dowodów, wykracza poza teorię prawa i ogłasza wyrok „na podstawie ewangelii Jezusa Chrystusa”. Tak więc dokument jest szczególnie ważny, ponieważ pokazuje fakty znane ze źródeł teorii prawnej na konkretnym przykładzie ich zastosowania.
Czeska Biblioteka Narodowa stale monitoruje wszystkie organizowane aukcje, a także giełdy i portale internetowe, dbając o zabezpieczenie czeskiego dziedzictwa narodowego. W tym wypadku dokument wystawił na sprzedaż praski Dom Aukcyjny „Galeria 1 Art Consulting”. Cena wywoławcza wynosiła 3 miliony koron. Ostatecznie wywindowano ją aż sześciokrotnie, do wspomnianych ponad 18 milionów. Jednak Biblioteka Narodowa nie zapłaciła za wygraną licytację, gdyż wcześniej wkroczyła czeska policja.

Czytaj dalej „CZECHY: Policja zatrzymała dokument notarialny z 1406 r.”