W dniu 11 listopada 2014 r. w Archiwum Państwowym w Mediolanie (Archivio di Stato di Milano) odbyła się prezentacja i promocja nowego włoskiego podręcznika do archiwistyki.
Podręcznik jest pracą zbiorową wybitnych włoskich archiwistów związanych ze szkołami archiwistyki i paleografii funkcjonującymi przy większości włoskich archiwów i włoskimi uniwersytetami. Zredagowały podręcznik kobiety, naukowcy: Linda Giuva, docent Uniwersytetu w Sienie i Maria Guercio, profesor rzymskiego uniwersytetu La Sapienza.
CZECHY: Wystawa dokumentów zrabowanych przez Szwedów w XVII w.
Grabieży archiwaliów nie zapoczątkowano w XX stuleciu. Praktykowane było przez pojedyncze osoby i całe państwa od stuleci. Jednym z okresów, w którym na masową skalę dochodziło do rabunków dzieł sztuki i archiwów, był wiek XVII. Szczególnie odznaczyli się w tym zakresie Szwedzi, których wojska – podbijające kraje niemieckie w czasie wojny trzydziestoletniej, czy później Rzeczpospolitą – wywoziły za Bałtyk wszystko, co tylko wydawało im się cenne. Niewiele z tych dokumentów wróciło do swych pierwotnych siedzib. Do takich wyjątków należą materiały archiwalne prezentowane obecnie na wystawie w Morawskim Ziemskim Archiwum w Brnie.
Dnia 12 listopada 2014 r. w wielkiej sali Morawskiego Ziemskiego Archiwum w Brnie (Moravský zemský archiv v Brně) otwarto wystawę zatytułowaną „Zwrócone łupy szwedzkie” (Navrácená švédská kořist). Pokazano na niej rękopisy, zrabowane w Czechach przez wojska szwedzkie pod koniec wojny trzydziestoletniej, które udało odzyskać się w 1878 roku, dzięki uporowi i wieloletnim zabiegom morawskiego historyka, księdza Beda Dudíka.
Czytaj dalej „CZECHY: Wystawa dokumentów zrabowanych przez Szwedów w XVII w.”
WŁOCHY: 140 lecie Archiwum Państwowego w Bolonii (1874 – 2014)
W dniach 20 – 21 listopada 2014 r. odbędzie się kongres naukowy z okazji 140 lecia Archiwum Państwowego w Bolonii. Temat: „Przeszłość przed nami”. (Il passato davanti a noi”). Kongres odbędzie się w pracowni naukowej archiwum. Jego współorganizatorem jest stowarzyszenie miłośników archiwum o nazwie „Chiostro dei Celestini” (Klasztor Celestynów). Stowarzyszenie liczące ponad 150 osób ma za cel poznawać spuściznę przechowywaną w Archiwum Państwowym w Bolonii, a przez to promować regionalne inicjatywy kulturalne. Nazwa stowarzyszenia związana jest z siedzibą archiwum państwowego, którą są zabudowania Klasztoru Celestynów. Klasztor powstał w Bolonii w połwie XIV w. i istniał do 1797 r. Obiekt jest monumentalny. Jego centralnym punktem jest kościół San Giovanni Battista dei Celestini umiejscowiony na fundamentach teatru rzymskiego z I w. n.e. Stanowi punkt centralny średniowiecznej Bolonii. Pomiędzy 1729 a 1768 r. kompleks został przebudowany i rozbudowany. Po likwidacji klasztoru część jego budynków i pomieszczeń pełniła różne funkcje, w tym funkcje publiczne. Mieściła się w jego części szkoła inżynierska. Po zjednoczeniu Włoch w 1871 r., w październiku 1874 r. utworzono bolońskie archiwum państwowe, które zajęło część obiektów klasztoru.
Zasób archiwum bolońskiego liczy 38 km akt zebranych w ponad 5000 zespołów o chronologii od X w. do XX w. Podstawową bazą badawczą jest ponad 400 inwentarzy analitycznych.
Czytaj dalej „WŁOCHY: 140 lecie Archiwum Państwowego w Bolonii (1874 – 2014)”
FRANCJA: Publikacje z okazji stulecia wybuchu Pierwszej Wojny Światowej
Jak zwracają uwagę archiwiści francuscy po rocznicy stulecia I Wojny Światowej należało się spodziewać dużej ilości publikacji, zwłaszcza we Francji. Tymczasem nic takiego się nie stało się i rocznica na francuskim rynku wydawniczym nie wyróżniła się szczególnie. Tym bardziej warto zwrócić uwagę na te publikacje, które niosą ze sobą sporą wartość poznawczą.
„Archiwa Wielkiej Wojny. Źródła do historii” to wydana wspólnymi siłami archiwów Francji, Ministerstwa Obrony i Ministerstwa Spraw Zagranicznych publikacja będąca przewodnikiem po zasobach francuskich archiwów na temat pierwszego światowego konfliktu XX w. W trakcie I Wojny Światowej wytworzono olbrzymie ilości archiwaliów rozproszony w wielu francuskich archiwach. Opracowany przewodnik, skierowany do badaczy, erudytów, ale także genealogów i amatorów historyków ma za zadanie ułatwić dotarcie do nich. Publikację podzielono na 49 rozdziałów tematycznych.
Czytaj dalej „FRANCJA: Publikacje z okazji stulecia wybuchu Pierwszej Wojny Światowej”
CZECHY: Konferencja o współpracy archiwów i szkół
W dniach 4 i 5 listopada 2014 roku w salach Archiwum Narodowego w Pradze odbyła się bardzo ciekawa konferencja pod hasłem: „Archiwa szkołom, archiwiści nauczycielom” (Archivy školám, archiváři učitelům), adresowana do grona pedagogicznego wszystkich typów szkół, do uczniów szkół średnich i studentów uczelni wyższych, archiwistów oraz do ogółu społeczeństwa zainteresowanego historią. Motto konferencji brzmiało: „Naszym celem nie jest nauczenie nauczycieli jak uczyć, ale informowanie ich o tym, gdzie i jak mogą dla nauki wykorzystać archiwa” (Naším cílem není naučit učitele učit, ale informovat je o tom, co, kde a jak mohou v archivech pro výuku využít). Konferencję zorganizowano z okazji 60-lecia powstania jednolitej państwowej sieci archiwalnej w Republice Czeskiej. Honorowy patronat nad obradami objęli ministrowie: Spraw Wewnętrznych i Edukacji Narodowej.
W dniu 7 maja 1954 roku wieloletni wysiłek, zmierzający do stworzenia jednolitej sieci archiwów w Czechosłowacji doczekał się realizacji w postaci rozporządzenia rządowego nr 29 o archiwistyce. W dniu 1 października 1954 roku powołano Centralne Archiwum Państwowe i stopniowo podporządkowywano wojewódzkie i krajowych archiwa bezpośrednio pod zarząd Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Później powstały przy starostwach powiatowych Powiatowe Archiwa Państwowe. Rozporządzenie rządu z 1954 zostało z czasem zastąpione przez nowe prawa archiwalne, już na poziomie ustaw, dzięki którym obecnie archiwa czeskie są bardziej otwarte dla szerokich rzesz społeczeństwa niż w innych krajach. Oczywiście ograniczenia istnieją (zgodnie z obowiązującymi przepisami), ale ogólnie archiwa są szeroko otwarte dla rozmaitych naukowców i ogółu społeczeństwa. Ignorancja badaczy w zakresie obowiązującego prawa utrudnia jednak często pracę archiwistom. Największe problemy sprawiają studenci. Często przychodzą oni do archiwów na krótko przed upływem terminu składania prac licencjackich lub magisterskich, z tematami, które wymagają zwykle wielomiesięcznych badań, żądając szybkiego dostępu do interesujących ich danych. Większość studentów nie posiada odpowiedniego przygotowania metodologicznego do badań historycznych i do pracy z dokumentami archiwalnymi. Nauczyciele historii narzekają na brak źródeł nauczania, ale zaniedbują przygotowanie uczniów/studentów do pracy z tymi źródłami. Z tego powodu czescy archiwiści połączyły swoje siły i postanowili zorganizować dwudniową konferencję, adresowaną do wszystkich typów szkół, nauczycieli, studentów, szkół średnich i wyższych, indywidualnych badaczy (amatorów i fachowców).
Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o współpracy archiwów i szkół”
MRA: Doroczna konferencja w Gironie (Katalonia)
W dniach 11 – 15 października 2014 r. w katalońskiej Gironie obyła się doroczna konferencja Międzynarodowej Rady Archiwów. Od czasu gdy XVII Międzynarodowy Kongres Archiwów w Brisbane podjął decyzję o zastąpieniu konferencji okrągłego stołu (CITRA) dorocznymi konferencjami, Girona była drugą. Konferencje są najważniejszym decyzyjnym ciałem MRA działającym pomiędzy kongresami. Tegoroczna konferencja odbywała się pod hasłem „Archiwa i przemysł kulturalny”. Wraz z doroczną konferencją MRA odbyły się także: IX Europejska Konferencja Archiwów oraz XIII Dni „Obraz i badania naukowe” (Image and Research Seminar).
Pewna część istotnych dla międzynarodowej wspólnoty archiwistów dokumentów już została opublikowana na stronie MRA.
Komisja Programowa (PCOM) została poinformowana przez dyrektora archiwów państwowych Islandii Eirikur Gudmundssona o tytule przyszłorocznej konferencji dorocznej archiwów. Zgodnie z przyjętymi zasadami ustalenie tematu należy do gospodarza. W roku 2015 w dniach 18 – 22 września, gospodarzem będzie Reykjavik, a temat to: „Archiwa są jednym z filarów nowoczesnego społeczeństwa”. Innymi dwoma programowymi zagadnieniami będą: rozwój wielojęzycznej bazy danych terminologii archiwalnej oraz strategia dla Afryki. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w ostatnim czasie (od 2012 r.) pilotażowo MRA poprzez swoją Branżę Pacyfiku (PARBICA) wspieraną przez Francję wdrażała w Burkina Faso system zarządzania informacją oparty o records management (ISO 15489). System oparty jest na serii dokumentów- poradników o nazwie „Skrzynka z narzędziami” (Boît à outils). Pierwsze efekty przedstawione w 2012 r. w Brisbane były zachęcające. Tymczasem obecnie, 30 października 2014 r., w Burkina Faso doszło do wojskowego puczu i rozwiązania parlamentu. Interesujące zatem jest, jak dalej potoczą się losy tego projektu.
Czytaj dalej „MRA: Doroczna konferencja w Gironie (Katalonia)”
CZECHY: Odwiedziny w Czeskim Radiu
Czeskie Towarzystwo Archiwalne (Česka archivni společnost) oraz zawodowe stowarzyszenie pokrewne, organizują co pewien czas profesjonalne wycieczki do różnych instytucji, aby zapoznać się z ich archiwami. Dnia 3 listopada 2014 roku grupa zainteresowanych osób, w większości związanych z archiwami państwowymi oraz zakładowymi, odbyła taką wycieczkę do archiwum Czeskiego Radia. Choć polscy archiwiści nie mieli okazji, aby tego dnia osobiście odwiedzić tę instytucję, to mają możliwość zapoznać się z jej zbiorami za pomocą strony internetowej.
Archiwum Czeskiego Radia mieści się w Pradze przy ul. Římskej (Rzymskiej) 13, a kieruje nim mgr Eva Ješutová (Naczelnik Wydziału Archiwum i Zbiorów Programowych – Vedoucí odboru Archivní a programové fondy). Z archiwum tym można nawiązać kontakt także za pomocą adresu internetowego: archivy@rozhlas.cz .
Czescy radiowcy swoje archiwum, a zwłaszcza jego zbiory, określają mianem „rodowych sreber”, co już samo w sobie świadczy zarówno o wartości zgromadzonych tu materiałów, jak i o wielkim szacunku, z jakim są one traktowane. A jest się czym szczycić. W trzech podziemnych kondygnacjach magazynowych zgromadzono tu bowiem taśmy, płyty i inne nośniki z przeszło 80 tysięcy godzin nagrań audio oraz ponad 25 milionów stron dokumentacji pisemnej. Archiwum to gromadzi, przechowuje, opracowuje i dostęp wszystkie materiały z działalności Czeskiego Radia oraz jego poprzedników. W Archiwum działa pracownia naukowa, w której udostępnia się zgromadzone materiały społeczeństwu. Czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 do 15:30. Jej kierownikiem jest mgr Jaroslava Novaková.
Czy umiemy pisac daty?
Zegar w katerdrze Santiago de Compostela. By Luis Miguel Bugallo Sánchez (Lmbuga Commons) [CC-BY-SA-2.5-es], via Wikimedia Commons |
Nic tak dobrze nie ilustruje trudności, jakie napotyka tłumaczenie języka ludzkiego na język komputerowy, jak zapis jednostek czasu. Kalendarz którym się posługujemy pochodzi z roku 46 BC (wprowadzony przez Juliusza Cezara) z późniejszymi poprawkami z roku z 1582 (papieża Grzegorza VIII). Jest to najpopularniejszy, ale nie jedyny kalendarz, są inne w szerokim zastosowaniu jak Hijri, Hindu, kalendarz chiński czy hebrajski. W kalendarzu gregoriańskim podajemy dzień, miesiąc i rok, i wydaje nam się, że komputery powinny te ‘proste dane’ zawsze zrozumieć. Niestety, prostota ta jest bardzo pozorna.
Pierwszym problemem jest zapis daty. Po polsku zapisujemy 2 VI 1945 albo 11 września 1950 albo 3.4.23. Po angielsku zapisujemy 3/4/23 co może znaczyć 3 kwietnia 1923 roku albo 4 marca 2023 roku, zależnie od kraju i domyślnego wieku. Do niedawna komputer nie umiał zrobić nawet tak prostej konwersji, dziś próbuje odgadnąć język, którym się posługujemy, i czasem udaje się zgadnąć (a czasem nie) właściwą datę z zapisu.
Drugim problemem jest zapis czasu. W USA doba jest podzielona na godziny ‘ranne’ oznaczane AM i ‘popołudniowe’ – PM. Ale nikt nie chce się umawiać w poniedziałek o 12 AM ani we wtorek o 12 PM, gdyż te zapisy nie są jednoznaczne. Zegar 24 godzinny usuwa przynajmniej tę jednoznaczność (godzina 24:00 w poniedziałek i 0:00 we wtorek to ten sam moment w czasie, ale należący do innego dnia).
Kolejny problem to zapis z okresloną dokładnością. Ktokolwiek pracował z arkuszem rozliczeniowym, nawet tym najnowszym, wie, że można zapisać dzień (bez określenia czasu) albo czas co do minuty. Możemy więc zapisać wydarzenie które ma miejsce danego dnia, albo w danej minucie, ale nie można zapisać roku (bez określenia miesiąca), roku i miesiąca (bez określenia tygodnia), roku, miesiąca i tygodnia (bez określenia dnia), ani też tylko godziny, godziny i minuty, itp. (inaczej niż przez opisanie tego słownie, co całkowicie zbija z tropu komputer)…. i tak dalej.
Niemcy: Ratowanie akt z powodzi w Karlsruhe. Ćwiczenia w Archiwum Miejskim – na wszelki wypadek….
Pożar Biblioteki Anny Amalii w Weimarze i katastrofa budowlana Archiwum Miejskiego w Kolonii odcisnęły się głębokim piętnem w świadomości społeczeństwa niemieckiego, a ich skutki są w dalszym ciągu dalekie od rozwiązania. Te dwie największe katastrofy, które dotknęły w ostatnich latach w Niemczech archiwa i biblioteki, uzmysławiają znaczenie środków zapobiegawczych i natychmiastowej reakcji na zaistniałe wypadki podejmowane na miejscu zdarzenia. Aby być przygotowanym na tego typu i inne niespodziewane okoliczności, członkowie Związku Reagowania Kryzysowego w Karlsrue (Notfallverbunds Karlsruhe) 10 października 2014 odbyli pierwsze wspólne ćwiczenia w Archiwum Miejskie Karlsruh (Stadtarchiv Karlsruhe) w zakresie ratowania i udzielania pierwszej pomocy w przypadku wystąpienia powodzi w archiwach i bibliotekach.
Powołany w 2011 roku Notfallverbunds Karlsruhe skupia w swoich szeregach zróżnicowane instytucje kultury i nauki zarówno archiwalne jak również biblioteczne, muzealne i instytucje naukowe, a mianowicie: Generallandesarchiv Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Stadtarchiv Karlsruhe, Archiv des Landkreises Karlsruhe, Landeskirchliche Archiv Karlsruhe, Karlsruher Institut für Technologie mit Bibliothek und Archiv, Südwestdeutsche Archiv für Architektur und Ingenieurbau, Scheffelarchiv im Museum für Literatur am Oberrhein, Staatliche Kunsthalle Karlsruhe oraz Badische Landesmuseum.
SZWAJCARIA: Dwa wieki historii kantonu Zurych dostępna online
Staatsarchiv Zürich udostępniło w tym roku część wyników kilkuletniej pracy nad projektem realizującym publikację online najważniejszych dla kantonu źródeł historycznych. Propozycja archiwum w Zurychu wykracza poza prostą publikację skanów na stronach internetowych. Projekt zatytułowany „Transkrypcja i digitalizacja protokołów i uchwał rządu kantonu od 1803 do 1995 roku” uruchomiony został w 2009 roku przy wykorzystaniu środków z funduszu loteryjnego kantonu Zurych. Zakłada on, że do 2016 roku wykonanych zostanie w postaci scanów wraz z ich transkrypcją, około 200 000 stron dokumentów rękopiśmiennych z XIX wieku oraz ok. 300 000 stron dokumentów z XX wieku. Transkrypcji rękopiśmiennych tekstów, które również Szwajcarom sprawiają trudności w ich odczytaniu, dokonuje kilkunastoosobowy zespół studentów i współpracowników archiwum. Protokoły z XX wieku- ok. 300 000 stron, które były sporządzane maszynowo, transkrybowane będą za pomocą OCR, co znacznie przyśpieszy prace, a następnie systematycznie wraz z upływem okresów ochronnych publikowane będą oline. Obecnie udostępnionych zostało ok. 100 000 stron skanów wraz z ich transkrypcją z lat 1803-1856.
Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Dwa wieki historii kantonu Zurych dostępna online”