CZECHY: Wystawa o organizacji „Sokoła” w Beroun

Tegoroczne „Europejskich Dni Dziedzictwa” – największy w Europie społeczny projekt edukacyjny – zorganizowane zostały już po raz 23 (po raz pierwszy ogłosiła je Rada Europejska w 1991 r.), tym razem pod wspólnym hasłem „Utracone dziedzictwo”. Ideą tego programu jest promowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego, a także przypominanie o wspólnych korzeniach państw europejskich opartych na kulturze. Archiwa polskie nieczęsto włączają się do tej akcji, podobnie jest w archiwach czeskich, ale zdarzają się tam w tym względzie ciekawe inicjatywy, jak wystawa w Berounie.
Beroun to niezbyt wielkie – niecałe 20 tys. mieszkańców – miasto w środkowych Czechach. Wiele powstających tu inicjatyw rodzi się tu w miejscowym Powiatowym Archiwum Państwowym, będącym Oddziałem Okręgowego Archiwum Państwowego w Pradze. Tym razem, w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa, archiwiści postanowili przygotować wystawę pt. „Pod sztandarem Sokoła” (Pod sokolským praporem). Zorganizowano ją także w ramach obchodów 750-lecia najstarszej pisemnej wzmianki o tym grodzie, ale również w 150 rocznicę utworzenia tutaj Klubu Gimnastycznego „Sokół”, jednego z najstarszych klubów sportowych w mieście. Organizacja to powstała wkrótce po powstaniu „Sokoła” w Pradze.

Czytaj dalej „CZECHY: Wystawa o organizacji „Sokoła” w Beroun”

SŁOWACJA: Dzień otwartych dni w Bratysławie – z tematem winobrania

Archiwum Państwowe w Bratysławie (Štátny archiv v Bratislave) w dniach 18-19 września 2015 r. urządził swoje dni otwarte, które poświęcono, tematyce z pewnością interesującej wiele osób, a mianowicie winobraniu i winiarstwu.
Jedna z dzielnic Bratysławy, a mianowicie Rača (21 tys. mieszkańców) stanowi ważne centrum produkcji wina na Słowacji. Od wielu lat, w połowie września, odbywa się tu doroczny festiwal pod nazwą „Winobranie”, podczas którego kultywowane są regionalne tradycje winiarskie, tak bardzo charakterystycznego dla tego regionu. Nic więc dziwnego, że w związku z tymże festiwalem, słowackie stołeczne archiwum państwowe właśnie winobraniu poświęciło swoje tegoroczne dni otwarte, podczas których zaprasza szerokie rzesze społeczeństwa do odwiedzenia swojej siedziby i zapoznanie się z pracą archiwalną. Dla gości przygotowano wystawę prezentującą najciekawsze i często unikatowe materiały archiwalne, odnoszące się do dziejów uprawy winogron, a także produkcji i konsumpcji wina, zwłaszcza w regionie Račy.
Na zaproszeniu znalazło się hasło/sentencja: „Nie lubić wina to jest pech, ale nie pić go, to już nieszczęście”.
Prezentacja wystawy, a także inne atrakcje, jak zwiedzanie archiwum, miały miejsce w dniach 18-19 września 2015 r. w godzinach od 9 do 17, w siedzibie Archiwum Państwowego w Bratysławie, przy ul. Križkovej 7.

Więcej:

Rača Web

Spoločnosť slovenských archivárov

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział Jelenia Góra

NIEMCY: ARCHION – Eine kleine Revolution dla naukowców i genealogów

Genealodzy w Niemczech mogą mieć powody do zadowolenia. Od września ubiegłego roku do ich  dyspozycji oddany został portal genealogiczny ARCHION GmbH. Portal, został założony w Stuttgarcie w maju 2013 roku przez Stowarzyszenie Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (Evangelische Kirche in Deutschland) i jedenaście kościołów krajowych z Anhalt, Badenii, Bawarii, Berlina-Brandenburgii-Górnych Łużyc, Hanoweru, Hesji i Nassau, Kurhessen-Waldeck, North Church, Palatynatu i Westfalii Württembergii.  Początki projektu sięgają przełomu lat 2005/2006 i są ściśle związane z pracami Stowarzyszenia Archiwów Kościelnych. W okresie próbnym, od września 2014 roku testowano portal z udziałem ponad 4 000 użytkowników. Była to wersja beta portalu, co oznaczało mniej więcej, że miał on już pierwszych użytkowników testujących go, a w tym czasie wyłapywane były jeszcze  błędy związane z różnymi środowiskami i warunkami pracy programu.   Inauguracja portalu nastąpiła na 66 Dniach Genealogicznych w Kassel w marcu 2015 roku, kiedy odblokowano jego wersję testową do ogólnego użytku w Landeskirchenamt der Evangelischen Kirche von Kurhessen-Waldeck w Kassel.
Stare, niemieckie księgi kościelne sięgają XVI wieku i są unikalnym źródłem historycznym. Poza zapisami dotyczącymi danych o urodzeniach, zaślubinach i zgonach, pastorzy zapisywali w nich również informacje o dziejach wspólnot parafialnych. Znajdują się w nich zapiski o chorobach, epidemiach, panującej pogodzie i różnych wydarzeniach dnia codziennego. Ponadto w zapisach metrykalnych ujawnia się również to, co stanowiło dla ówczesnego społeczeństwa małe skandale czy sensacje- nieślubne dzieci, samobójstwa…  Na szczęcie nie obowiązywały wówczas sztywne kanony sporządzania aktów i zamiast pól do wypełnienia, ich autorzy mogli pozwolić sobie na swobodne potraktowanie tematu i często wychodzili poza rolę urzędnika parafialnego. Tym bardziej wartość poznawcza tej dokumentacji wykracza poza sztywne ramy badań genealogicznych. W Niemczech księgi kościelne do  1876 są najważniejszymi źródłami genealogicznymi, gdyż od tego roku  rozpoczęły swoją działalność świeckie  urzędy stanu cywilnego.

Czytaj dalej „NIEMCY: ARCHION – Eine kleine Revolution dla naukowców i genealogów”

UKRAINA: „Hetmańska Ukraina. Przez ciernie…”

Na stronie www Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy w Kijowie (Центральний державний історичний архів України), w ramach obchodów 24. rocznicy uzyskania przez Ukrainę niepodległości (w 1991 r.), udostępniono w postaci prezentacji dokumenty z archiwów polskich i ukraińskich, pt. „Hetmańska Ukraina – tradycje państwowotwórcze. Przez ciernie…”. Są to cyfrowe kopie m.in. ugody zborowskiej z sierpnia 1649 r., pomiędzy królem Janem Kazimierzem a hetmanem ukraińskim Bohdanem Chmielnickim (ze zbiorów AGAD w Warszawie), unii hadziackiej z 1658 r. (z zasobu Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy) – umowy między Rzecząpospolitą Obojga Narodów a Kozackim Wojskiem Zaporoskim, która przewidywała przekształcenie Rzeczypospolitej w unię trzech równorzędnych państw: Korony, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Księstwa Ruskiego, oraz innych umów i dokumentów związanych z kozackim dążeniami do niezależności, z lat 1649-1750.
W 2 połowie XVIII w. Zadnieprze (Ukraina Lewobrzeżna) zostało przyłączone do Rosji, wszelkie przejawy autonomii zlikwidowane, a kozackie pułki wcielone do armii carskiej.

Więcej:
Гетьманська Україна – традиції державотворення

oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica

ROSJA: Polityka historyczna – wystawa o dziejach Krymu

Na 9 września 2015 r. w Centralnym Muzeum Taurydy w Symferopolu, na przyłączonym w 2014 r. do Rosji Krymie, zaplanowano otwarcie wielkiej wystawy historyczno-dokumentalnej pt. „Krym w historii Rosji”. Organizatorami wydarzenia są: Federalna Agencja Archiwów Rosji, Państwowa Służba Archiwalna Republiki Krymu, Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej, przy współudziale: Rosyjskiego Państwowego Archiwum Akt Dawnych, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego, Archiwum Państwowego Republiki Krymu, Wydziału Historyczno-Dokumentalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji, Centralnego Muzeum Taurydy.
Wystawa jest poświęcona „roli Krymu w historii Rosji”, od czasów chrztu księcia Włodzimierza I w Chersonezie w 988 r., poprzez dzieje Chanatu Krymskiego, przyłączenie Krymu do Rosji pod koniec XVIII wieku, dobroczynną dla rozwoju cywilizacyjnego Krymu działalność państwowego aparatu Rosji w wieku XIX i na początku XX; dramatyczne losy półwyspu i jego mieszkańców w czasie II wojny (Wielkiej Wojny Ojczyźnianej), aż po wydarzenia 2014 r. („16 marca 2014 r. na Krymie odbyło się referendum, w którym udział wzięło około 82% głosujących, 96% z nich opowiedziało się za przystąpieniem do Federacji Rosyjskiej”), w wyniku których Krym oderwano od Ukrainy i ponownie przyłączono do Rosji.

Wystawa czynna będzie do 15 listopada 2015 r.

Więcej:

Выставка «Крым в истории России»

Archiwa Rosji

oprac. Edyta Łaborewicz,

AP Legnica

FRANCJA: Wykłady online. Działalność francuskiego Archiwum Departamentu Seine-et-Marne

Popularyzacja jest jednym z trzech podstawowych zadań archiwów francuskich (obok przechowywania i udostępniania zasobu). Działalność ta przybiera w różnych archiwach różne formy, podobnie jak w Polsce. Archiwum Departamentalne Seine-et-Marne przyjęło formułę organizowania konferencji naukowych w cyklu „Spotkań wtorkowych” (Les Rendez-vous du Mardi). Inicjatywa rozwijana jest od 2007 r., a jej cechą charakterystyczna jest wspólny temat dla kilku wykładów organizowanych w ramach wtorkowych spotkań. Od początku inicjatywy zrealizowano osiem takich bloków tematycznych:

1. 2007 Las Fontainebleu(La forêt de Fontainebleau) – 7 wykładów,

2. 2007 – 2008 Z upływem wody (Au fil de l’eau) – 10 wykładów, poświęconych Sekwanie i wodzie, jak np. rybactwu, kanałom. Generalnie wpływie środowiska wodnego departamentu na jego historię.

3. 2008 – 2009 Skarby archiwów (Trésors d’archives) – 9 wykładów,

4. 2009 – 2010 Zbrodnie i kary (Crimes et châtiments)- 10 wykładów

5. 2010 – 2011 Pisarze regionu Seine-et-Marne (Les écrivains en Seine-et-Marne) – 8 wykładów,

6. 2011 – 2012 Seine-et-Marne jako obszar badawczy   (La Seine-et-Marne, terre de recherches) – 8 wykładów,

7. 2012 – 2013 Bilety podróżne (Carnets de voyages) – 7 wykładów,

8. 2013 – 2014 Historia nauki: talenty odkrywane w Seine-et-Marne (Histoires de science : talents et découvertes en Seine-et-Marne) – 9 wykładów.

Każdego roku archiwum jest organizatorem bardzo poważnych sesji popularno-naukowych na wysokim poziomie. Przedstawiane zagadnienia znacznie wychodzą poza tematykę regionalną.

Czytaj dalej „FRANCJA: Wykłady online. Działalność francuskiego Archiwum Departamentu Seine-et-Marne”

Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna

Stolica kantonu Lucerna położona jest pięknie  nad Jeziorem Czterech  Kantonów. Nieopodal nadbrzeża rzeki Reuss wpadającej do jeziora ma swoją siedzibę Staatsarchiv Kanton Lucern (dalej: StALu) przy Schützenstrasse 9. Sama Lucena miasto, liczy niewiele ponad 60 tysięcy mieszkańców, cały kanton ponad 300 tys. – w warunkach polskich miasto średniej wielkości. Archiwum kantonalne zaś można porównywać z naszymi (polskimi) największymi archiwami. Jego zasoby sięgają 12 wieku, a ich wielkość wynosi ok. 16 800 mb. W warunkach szwajcarskich jest to średniej wielkości archiwum kantonalne –większe archiwum tej samej rangi np. Archiwum Kantonu Zurych posiada zasób dwukrotnie większy – ponad 32 km akt. Na zasób składają się zespoły proweniencji państwowej, ale także zespoły i zbiory spoza tego sektora, które wcale nie stanowią zbioru marginalnego – zespoły archiwalne instytucji kościelnych, gospodarczych, kulturalnych, zlikwidowanych klasztorów, stowarzyszeń i instytucji społecznych. Osobny dział stanowią prywatne archiwa, w których archiwa stowarzyszeń katolickich są punktem centralnym, jak również różne kolekcje. Struktura zasobu tego archiwum obejmuje główne grupy ustrojowo- rzeczowe, a mianowicie: zespoły instytucji państwa (Staatliche Bästende) – historyczne, tworzone według zasady pertynencji i współczesne, tworzone według zasady proweniencji; zespoły miasta Lucerny – głównie zespoły historyczne, częściowo przekazane na zasadzie depozytu z Archiwum Miasta Lucerny; archiwa klasztorne; prywatne i zbiory.

Czytaj dalej „Szwajcaria: Podróże archiwalne -Archiwum Kantonu Lucerna”

MRA: Deklaracja Międzynarodowej Rady Archiwów w sprawie ICA – AtoM

W dniu 12 sierpnia 2015 r. Międzynarodowa Rada Archiwów opublikowała deklarację na temat, wspieranego przez organizację, oprogramowania ICA-AtoM. W części pierwszej dokumentu przypomniano, że ICA-AtoM jest projektem rozwijanym od 2005 r., którego celem było dostarczenie powszechnie dostępnego oprogramowania, pozwalającego na publikację pomocy archiwalnych on-line w zgodzie z wypracowaną przez środowisko archiwalne metodyką zawartą w międzynarodowych standardach archiwalnych. Najpierw były to ISAD(G) i ISAAR(CPF), a później także ISDIAH i ISDF. Rozwijane oprogramowanie, w swoich założeniach, adresowane było do niedużych i średnich służb archiwalnych.
Od początku projekt wspierany był przez subwencję UNESCO, potem przez Duch Archives School, Archives de France i Archiwa Państwowe Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Prócz tego eksperci  MRA nieodpłatnie konsultowali zgodność oprogramowania z międzynarodowymi standardami archiwalnymi. Sam projekt rozwijała kanadyjska firma Artefactual z Vancouver, która stworzyła ICA-AtoM i udostępniła go nieodpłatnie, jako oprogramowanie open source, użytkownikom.

Czytaj dalej „MRA: Deklaracja Międzynarodowej Rady Archiwów w sprawie ICA – AtoM”

Chmura i Powstania śląskie

Crowdsourcing z użyciem Google Docs

slaska-mala-260

Fragment mapy z okresu Powstań śląskich z archiwów Instutytu Józefa Piłsudskiego, zespół 8 jedn. 164.

Przy pracy nad kolekcją  “Powstania Śląskie” w archiwum Instytutu pojawił się dylemat. Archiwa są już zmikrofilmowane a mikrofilmy zeskanowane, ale z ponad 800 jednostek (teczek) udostępnione zostało tylko 50. Wynika to z braku metadanych, szczególnie danych o powstańcach, którzy walczyli w trzech Powstaniach Śląskich w latach 1919-1921. Brak finansowania powodował odsuwanie dokończenia projektu, gdyż nie umieliśmy wykorzystać pomocy wolontariuszy pracujących w domu. Co prawda istniały podobne projekty crowdsourcing, ale były one oparte na specjalnie napisanym oprogramowaniu i sporym finansowaniu projektu.

Wpadliśmy wtedy na pomysł, aby użyć gotowego, publicznie dostępnego systemu. Google Docs (teraz Google Drive) wydawał się być użyteczny dla tego projektu. Wymagało to dopasowania naszych wymagań do możliwości systemu, i narażało nas na wpadkę jeśliby Google w sposób istotny zmienił format dokumentów (co już się raz zdarzyło). Ale postanowiliśmy zaryzykować.

Materiałem źródłowym są skany dokumentów, głownie dużych i mniejszych ksiąg – spisów osobowych powstańców w różnych jednostkach wojskowych. Nasz system opisywania dokumentów archiwalnych oparty jest na DSpace, bardzo szeroko stosowanym otwartym oprogramowaniy do opisu metadanych. Trzeba było więc zbudować system rozproszonej pracy (crowdsourcing) a potem pożenić ze sobą dane zbierane w lokalnie i zdalnie. Wymaganiem podstawowym było to, że system musiał być prosty na tyle, żeby osoby bez specjalnego szkolenia w obsłudze mogły pracować i wprowadzać dobrej jakości dane. Zdecydowaliśmy się na bezpośrenie użycie arkusza kalkulacyjnego, bez specjalnych formularzy wprowadzania danych. Arkusze kalkulacyjne są dość powszechnie stosowanym narzędziem, i liczyliśmy na to, że użytkownik mając wgląd w całość swojego fragmentu pracy będzie mógł łatwo poprawić błędy. Wymaganymi polami były numer jednostki archiwalnej, strona i nazwisko; inne pola były opcjonalne. Jedynym polem zaopatrzonym w walidację było pole daty (z uwzględnieniem możliwości wpisania tylko roku, co nie jest trywialne w polach formatowanych jako data).

Jak jednak dostarczyć widoku skanu? Do tego celu użyliśmy Google+, które pozwala w bardzo granularny sposób udostępniać albumy – kolekcje zdjęć. Zastosowanie programu Picasa do wybierania i umieszczania w ‘chmurze’ albumów odpowiadających jednostkom pozwoliło na uproszczenie całego procesu. Arkusz kalkulacyjny  'Powstancy’, udostępniony pracującym, posiada podstronę zadań, w której przypisane każdemu wolontariuszowi zadanie jest związane z linkiem do albumu w Google+. Brak jednej z podstawowej funkcji, powiększania (niezbędnego do przyjrzenia się szczegółowi ręcznie pisanego tekstu), udało się ominąć przez użycie opcji pobrania obrazu na swój komputer. Wolontariusz ma więc teraz możliwość ustawienia na ekranie obok siebie oryginalnego obrazu i tabelki, do której może wpisywać dane.

Obróbka danych ulegała ewolucji. Zaskoczyła nas liczba chętnych, i szybko okazało się, że jedna tabela nie wystarczy, ze względu na ograniczenia liczby rzędów i kolumn w Google Docs. Trzeba też było dokładnie sprawdzać dane, nie wszyscy wolontariusze zwracali uwagę na dokładnośc pracy. Rozdzieliliśmy więc pracę na kilka tabel, korzystając z świetnej obsługi programowej (API) Google. Funkcje bazodanowe w języku SQL pozwalały na łatwą agregację danych, możliwe też było robienie linków pomiedzy tabelami. Dane surowe, dane w trakcie sprawdzania i dane już gotowe są teraz umieszczone w oddzielnych dokumentach.  Dane już sprawdzone są dalej przerabiane w kilku etapach, i udostępniane na stronie Powstań Śląskich. Połaczenia między dokumentami i funkcje powodują, że tabele są ‘żywe’ i w każdej chwili odzwierciedlają postęp prac każdego wolontariusza jak i dane podsumowujące.

Dzięki pomocy przyjaciół Instytutu, którzy rozpropagowali ideę zdalnego wolontariatu, i dzięki pracy i zaangażowaniu Agnieszki Petli (teraz Brissey), która od początku zajmuje się archiwami Powstańców i bardzo cierpliwie szkoli wolontariuszy, organizuje dane, przydziela zadania i sprawdza wyniki ich pracy, projekt crowdsourcing archiwum Powstań Śląskich z użyciem chmury bitowej (cloud computing) spotkał się z dużym sukcesem. Wolontariusze wprowadzili już ponad 50 tysięcy rekordów, które będa sukcesywnie udostępniane. Oczywiście chętnie przyjmujemy dalszych wolontariuszy, bez których projekt nie byłby możliwy.

Marek Zieliński

Artykuł ukazał się 23 czerwca 2012 w Blogu archiwistów i bibliotekarzy Instytutu Piłsudskiego

Może Cię też zainteresować:

CZECHY: Wystawa o dziejach Pilzna

W roku bieżącym czeskie Pilzno, znane w Polsce głównie z doskonałego browaru, ogłoszone zostało Europejską Stolicą Kultury. W związku z tym odbywa się w nim wiele imprez. Jedną z nich jest bardzo interesująca wystaw przygotowana przez tamtejsze państwowe Archiwum Miasta Pilzna, we współpracy z Muzeum Zachodnich Czech w Pilźnie, pod tytułem „Pilzno – pierwsze pięć wieków” (Plzeň – Prvních pět století).
Autorzy wystawy wyszli z założenia, że kultura każdego społeczeństwa jest przede wszystkim odzwierciedleniem jego historii. Dlatego też postanowili możliwie jak najszerzej uprzystępnić historię swojego grodu, poprzez ukazanie najważniejsze etapów z jego dziejów. Wystawę oparto o wydanej w roku ubiegłym pierwszej części monografii naukowej Pilzna pt. „Dějiny města Plzně. Do roku 1788”, dlatego też opowiada ona jedynie o pierwszych pięciu stuleciach tego miasta.

Czytaj dalej „CZECHY: Wystawa o dziejach Pilzna”