Naukowy Portal Archiwalny
W dniach 3-4 grudnia 2015 roku w Collegium Humanisticum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu odbędą się V Toruńskie Konfrontacje Archiwalne obradujące pod hasłem „Archiwistyka uniwersalna, archiwistyka lokalna”. Konfrontacjom towarzyszyć będzie II spotkanie Forum Edukatorów Archiwalnych.
W dniach 19-21 października 2015 r. odbyła się w Centrum Szkoleniowym Falenty koło Warszawy konferencja „Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych”. Zorganizowała ją Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Radą do spraw Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego Konferencji Episkopatu Polski oraz Stowarzyszeniem Archiwistów Kościelnych. Wzięło w niej udział ponad 150 osób reprezentujących instytucje kościelne, państwowe, naukowe, prywatne. Spotkanie było kontynuacją konferencji „Ochrona zasobu archiwów kościelnych”, która miała miejsce w 2011 r. w Pułtusku. Była to również okazja do bezpośredniej wymiany doświadczeń pomiędzy przedstawicielami różnych środowisk i nawiązania ciekawych kontaktów zapowiadających współpracę w przyszłości.
bp Jan Kopiec, prof. Władysław Stępniak i ks. Roman Dworacki
Czytaj dalej „POLSKA: Zabezpieczanie i udostępnianie archiwalnych zasobów archiwów kościelnych”
W sierpniu 2012 roku została podpisana umowa o współpracy Instytutu Józefa Piłsudskiego i Instytutu Naukowego w Nowym Jorku. Jej pierwszym owocem jest wspólny katalog zasobów bibliotecznych obu instytucji, który został uruchomiony w listopadzie 2012. W październiku 2012 roku podobna umowa została podpisana z Polską Fundacją Kulturalną w Clark, NJ, której biblioteka wkrótce rozpocznie dodawanie swojej kolekcji do naszego katalogu. Wspólny katalog ma na celu ułatwić badaczom dostęp do zbiorów naszych instytucji tworząc jedno, docelowe narzędzie do przeszukiwania. Wspólny katalog powinien także usprawnić i przyśpieszyć sam proces katalogowania zasobów dzięki “współkatalogowaniu”, co jest szczególnie ważne w związku ze skromnymi środkami jakie nasze instytucje mogą przeznaczyć na ten cel. O ile nasze kolekcje nie są identyczne to jednak posiadają sporo duplikatów. Łatwo sobie wyobrazić sytuację, gdzie opisy bibliograficzne stworzone przez katalogujących jednej instytucji, będą mogły być wykorzystane przez drugą, oszczędzając w ten sposób czas i wysiłek.
Tutaj chciałbym przedstawić techniczną stronę łączenia bazy zbiorów biblioteki Instytutu Józefa Piłsudskiego i Instytutu Naukowego.
Projekt pod nazwą The European Holocaust Research Infrastructure EHRI (Europejska Infrastruktura Badań nad Zagładą) narodził się pod patronatem Unii Europejskiej w 2010 roku- dokładnie 65 lat po wyzwoleniu niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Inauguracja EHRI odbyła się w listopadzie 2010 roku w Brukseli. Po 54 miesiącach intensywnych prac powstał portal prezentujący online katalog materiałów archiwalnych dotyczący zagłady Żydów dostępnych w instytucjach w całej Europie i poza nią. Zasadniczym mottem działań EHRI jest: „Connecting collections”. Celem przedsięwzięcia jest zatem głównie identyfikacja zbiorów dokumentów dotyczących Zagłady i sporządzenie ich internetowego katalogu. W ramach EHRI odbywają się również letnie szkoły dla współpracowników projektu- Monachium, Amsterdam. Realizacji projektu podjęło się konsorcjum 7 instytucji, wśród których znajduję się Instytut Pamięci Narodowej oraz ponad ponad 20 instytucji partnerskich w tym np. Instytut Yad Vashem United States Holocaust Memorial Museum i również Żydowski Instytut Historyczny oraz wielu indywidualnych współpracowników. Stroną obsługi organizacyjnej i finansowej projektu podjął się amsterdamski Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) (czyli Instytut Badania Wojny, Zagłady i Ludobójstwa, działający w ramach Królewskiej Holenderskiej Akademii Nauk).
Sam portal składa się z 3 części: KRAJE; INSTYTUCJE ARCHIWALNE; OPISY ARCHIWALNE
W pierwszej części umieszczono raporty z poszczególnych państw objętych projektem, w których znajdziemy ich zwięzłą historię wraz z dziejami zagłady Żydów, a ponadto charakterystykę struktury i sytuacji archiwalnej oraz opis przeprowadzonej kwerendy na temat źródeł. Krajowe raporty EHRI zawierają opisy dotyczące 57 krajów objętych projektem.
Czytaj dalej „Archiwa bez granic – The European Holocaust Research Infrastructure EHRI”
Po raz pierwszy zjazd archiwistów niemieckich Deutschen Archivtag odbył się jeszcze w XIX wieku, w 1899 roku w Strasburgu, który wówczas należał do Rzeszy Niemieckiej. Od tego czasu spotykano się cyklicznie z niewielkim przerwami w okresach wojen światowych – zjazdy nie obywały się najdłużej pomiędzy 1913 a 1920 i następnie pomiędzy 1937 a 1949 rokiem. Niektóre z tych zjazdów odbyły się nawet na terenach obecnej Rzeczpospolitej, a mianowicie w Gdańsku 1904 i 1928, Poznaniu -1910 i Wrocławiu- 1913.
Początkowo zjazdy poświecony były całościowym problemom archiwistyki. Dopiero od 1957 roku zaczęto przypisywać im określoną tematykę. I tak w 1957 roku tematem wiodącym było „Modernes Schriftgut, Kassationsprobleme”, w 1958 roku -Wirtschaftsgeschichte und Wirtschafts- und Werksarchivea w kolejnym „Karten im Archiv”. Problemy związane z informatyką przyświecały zjazdowi archiwistów już w 1975 roku, a o społeczeństwie informacyjnym w kontekście archiwalnym obradowano w 1986 roku w Monachium. Niemieckiego Dnia Archiwów- Deutschen Archivtag nie należy mylić z innym wydarzeniem archiwalnym funkcjonującym od 2001 roku, również organizowanym przez Verband deutscher Archivarinnen und Archivare e.V. -VDA, a mianowicie Tag der Archive, które ma charakter międzynarodowy.
Czytaj dalej „NIEMCY: 85 archiwalny Oktoberfest w Karlsruhe”
Archiwum Narodowe w Pradze, przy współpracy stołecznego Muzeum Narodowego, na początek października przygotowują bardzo interesujące warsztaty poświęcone dokumentacji fotograficznej. Będą one przeznaczony przede wszystkim dla archiwistów i opiekunów różnorodnych zbiorów, zajmujących się bezpośrednio kolekcjami fotograficznymi.
Pierwszy z planowanych warsztatów odbył się dnia 1 października. Po wystąpieniu wstępnym PhDr. Evy Drašarovej – dyrektora Archiwum Narodowego oraz PhDr. Evy Dittertovej – dyrektora Muzeum Narodowego przewidziano fachowe referaty. Rozpocząć je ma prezentacja zbioru starych fotografii z etnograficznego Muzeum im. Vojta Náprsteka w Pradze, a potem główne, trzyczęściowe wystąpienie Blanki Hnulíkovej, konserwatorki z Muzeum Narodowego o technikach czarno-białej fotografii, ich rozwoju historycznego, identyfikacji oraz charakterystyki związanych z nimi uszkodzeń.
Czytaj dalej „CZECHY. Dwa specjalistyczne warsztaty dotyczące materiałów fotograficznych”
W miarę wzrostu wykorzystania cyfowego zapisu informacji, archiwa zaczynaja przywiązywać coraz większą wagę do mediów w postaci elektronicznej. Dotyczy to zarówno archiwów klasycznych które digitalizują swoje zasoby, jak i instytucji ktore archiwizuja dokumenty i zapisy powstałe w ostatnich dekadach, które sa w coraz większym stopniu cyfrowe od początku ich powstania (‘born digital’).
Zapis cyfrowy wymaga zupełnie innego podejścia do problemu zachowania i zabezpieczenia zasobów archiwalnych. W jednym z poprzednich blogów rozważaliśmy oprogramowanie do inwentaryzacji zasobów, tutaj chciałbym przedyskutować problem pojemności pamięci cyfrowej, potrzebnej do przechowywania zasobów.
Zapis informacji w postaci cyfrowej poprzedza oczywiście powstanie komputerów. Karty dziurkowane były uzywane od poczatku 19 wieku – w krosnach (Joseph Jacquard), w przetwarzaniu informacji (Siemion Korsakow), w opracowywaniu danych spisu powszechnego (Herman Hollerith). Jeszcze niedawno maszyny cyfrowe Odra używaly (za IBM) kart dziurkowanych do zapisu programów i danych. Wkrótce zostały one zastąpione papierową taśmą perforowaną, ale prawdziwe przyspieszenie spowodowało dopiero użycie zapisu magnetycznego. Rewolucja komputerowa to pamięc dyskowa: najpierw mainframe, potem stacje robocze, komputery osobiste, laptopy – to wszystko istniało dzieki możliwości zapisu informacji na dyskach twardych i przenośnych dyskietkach. Dysk twardy ma chyba najdłuższa historię rozwoju technologicznego, i jest do dziś podstawowym medium zapisu danych w Internecie oraz w większości komputerów stacjonarych i laptopów.
W siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych 22 września 2015 r. odbyło się zebranie naukowe poświęcone zagadnieniu opracowania spuścizn w archiwach państwowych.
Udział w spotkaniu wzięli pracownicy archiwów państwowych, Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych oraz zaproszeni goście reprezentujący Polską Akademię Nauk Archiwum w Warszawie, Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie oraz Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego. Zebranie otworzył dr Andrzej Biernat, Zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, powitał uczestników, zachęcając do aktywnego udziału i wspólnej wymiany doświadczeń.
Następnie Robert Górski, pracownik Departamentu Archiwistyki NDAP, omówił wskazane przez archiwa państwowe zagadnienia i problemy z zakresu terminologii, gromadzenia i opracowania spuścizn, które stanowiły przedmiot dyskusji w dalszej części spotkania. Zapowiedział także cztery referaty, których wybór nie był przypadkowy. Miały one przede wszystkim ukazać różną praktykę i doświadczenia archiwów państwowych w zakresie postępowania ze spuściznami. Referaty wygłosiły: Monika Płuciennik (AP w Gdańsku) – „Problematyka terminologii archiwalnej (spuścizny)”, Hanna Staszewska (AP w Poznaniu) – „Metodyczne błędy i wypaczenia, czyli spuścizny w archiwach państwowych”, Anna Jankowska (AP w Radomiu) – „Zbiory osób i rodzin w zasobie Archiwum Państwowego w Radomiu”, oraz Barbara Sypko z AP w Opolu, które dotychczas nie gromadziło archiwów prywatnych – „Problemy opracowania spuścizn w Archiwum Państwowym w Opolu na przykładzie zespołu Spuścizna Romana Horoszkiewicza”.
Czytaj dalej „POLSKA: Spuścizny archiwalne w archiwach państwowych”
W dniach 17-18 września 2015 r. w Warszawie, na XV Nadzwyczajnym Krajowym Zjeździe Delegatów Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, uroczyście obchodzono 50. rocznicę powstania Stowarzyszenia (I Krajowy Zjazd Delegatów zwołano w dniu 27 marca 1965 r.).
Uroczystości rocznicowe odbyły na terenie kampusu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na warszawskim Ursynowie. Otwarcie Nadzwyczajnego Zjazdu, wręczenie odznaczeń i wyróżnień oraz okolicznościowe wystąpienia w dniu 17 września odbyły się w Auli Kryształowej SGGW. Zgromadzonych członków Zarządu Głównego, archiwistów-delegatów i zaproszonych gości powitał prezes SAP Kazimierz Jaroszek, uroczystość poprowadziła zaś Marlena Koter – sekretarz generalna SAP.
Kazimierz Jaroszek, prof. Władysłw Stepniak, prof. Jarosław Poraziński
Na początku części oficjalnej wręczono przyznane odznaczenia. Złotym Krzyżem Zasługi, nadanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, za zasługi w działalności na rzecz zachowania dziedzictwa narodowego oraz integracji środowiska archiwistów, za wkład w rozwój edukacji archiwalnej, zostali odznaczeni: Beata Herdzin, Sabina Klimkiewicz, Jadwiga Sałagacka, Srebrnym Krzyżem Zasługi: Waldemar Chorążyczewski, Andrzej Jabłoński, Krzysztof Stryjkowski, Brązowym Krzyżem Zasługi: Ewa Suchmiel. W imieniu Prezydenta odznaczenia wręczyła Grażyna Ignaczak-Bandych – sekretarz generalny w Kancelarii Prezydenta RP.
Odznaczeni krzyżami zasługi
Czytaj dalej „POLSKA: Jubileusz pięćdziesięciolecia Stowarzyszenia Archiwistów Polskich”
W czeskich archiwach, po okresie digitalizacji wielu cennych dokumentów, na cyfrowe utrwalenie oczekuje teraz kilka tysięcy pieczęci, znajdujących się w zespole archiwalnym „Archiwum Korony Czeskiej” (Archiv České koruny), przechowywanym w Archiwum Narodowym w Pradze. Jest to jeden z nielicznych, zachowanych od średniowiecza, zbiór dokumentów królewskich, stanowiący zabytek kultury narodowej.
Archiwum Korony Czeskiej uważane jest, obok klejnotów koronnych, za najcenniejszy skarb narodowy. Na specjalnych wieszakach zabezpieczone folią, wisi tutaj przeszło 2800 dokumentów, a wśród nich Złota Bulla Sycylijska z 1212 r. Najstarszy dokument w tym zbiorze pochodzi z 1158 r. i jest do niej przytwierdzona pieczęć cesarza Fryderyka Barbarossy. Najmłodszy dokument pochodzi z 1935 r.
Czytaj dalej „CZECHY: Plan digitalizacji Złotej Bulli i innych pieczęci”
