POLSKA: Konferencja naukowa „Warszawa ma wiele twarzy” – 25-26 listopada 2015

Dwudniowa konferencja z cyklu „Warszawska Jesień Archiwalna” została zorganizowana przez Polską Akademię Nauk Archiwum w Warszawie, Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Archiwum Państwowe w Warszawie, Instytut Pamięci Narodowej oraz Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Tegoroczna edycja konferencji była poświęcona problematyce życia kulturalnego stolicy oraz mniejszościom narodowym, wyznaniowym i wspólnotom religijnym w Warszawie. Program konferencji podzielony był na kilka bloków tematycznych: Teatr w wielkim mieście, Mniejszości narodowe, wyznania i wspólnoty religijne w Warszawie, Literatura i kultura Warszawy oraz Kultura życia codziennego. Blok tematycznie związany z teatrem wpisał się w przypadającą w tym roku 250. rocznicę powstania Teatru Narodowego. Konferencji towarzyszyła wystawa „Warszawa moja miłość” autorstwa Joanny Avaniti i Katarzyny Słojkowskiej z  Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie.
Pierwszy dzień konferencji, odbył się w Pałacu Staszica – siedzibie Polskiej Akademii Nauk. Na początek Anna Wajs z Archiwum Państwowego w Warszawie przedstawiła teatralia z czasów I wojny światowej, na jakie można natrafić w zasobie tego archiwum. Tak dobre „otwarcie” konferencji tylko zachęcało do dalszego w niej uczestniczenia. Podobnym tematem zajęła się Katarzyna Słojkowska z Polskiej Akademii Nauk Archiwum. Przedstawiła spuściznę Artura Śliwińskiego – jednego z dyrektorów Teatrów Miejskich m.st. Warszawy (w latach 1926-1930). Prezentacji zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie pod kątem spuścizny po kabaretach przedwojennej Warszawy dokonała Małgorzata Sikorska – pracownik tegoż archiwum. Podczas bloku poświęconego teatrowi nie tylko można było poznać zasoby instytucji warszawskich w tym temacie, ale również refleksje referentów na temat: postrzegania i przedstawiania w dawnych czasach instytucji kultury. Ciekawy spacer po Warszawie zaprezentował audytorium  pracownik Muzeum Warszawy Paweł E. Weszpiński, który przedstawił na dawnych planach Warszawy obiekty kultury, takie jak: biblioteki, drukarnie, księgarnie, parki oraz wszelkiego rodzaju teatry. Interesującą prezentację z fragmentami archiwalnych nagrań  dokonał dyrektor Archiwum Polskiego Radia – Waldemar Listowski. Zaprezentował wszystkim obecnym kształtowanie się oraz współczesne skutki „teatru wyobraźni”, jakim jest teatr tworzony i emitowany na falach Polskiego Radia. Na zakończenie bloku związanego z teatrem Katarzyna Goluch z Archiwum Państwowego w Warszawie przedstawiła realia i problemy w kontekście nadzoru archiwalnego i przejmowania materiałów archiwalnych z instytucji teatralnych stolicy. W kolejnym bloku tematycznym poświęconym mniejszościom i wspólnotom narodowym uczestnicy wysłuchali szeregu ciekawych historii. Na uwagę zasługuje prezentacja Gaspara Keresztesa z Węgierskiego Instytutu Kultury, który przedstawił w krótkiej formie życiorysy trzech Węgrów związanych ze stolicą Polski: Emánuela Korompaya – naukowca oraz kapitana Wojska Polskiego, Fryderyka Járosyego – kabareciarza, reżysera oraz dyrektora wielu teatrów kabaretowych Warszawy, Emila Révaia – brata Józsefa Révaia, węgierskiego polityka, ministra kultury w latach 1948-1953.

Czytaj dalej „POLSKA: Konferencja naukowa „Warszawa ma wiele twarzy” – 25-26 listopada 2015”

CZECHY: Edycja i wystawa poświęcone najstarszej księdze miejskiej Pacova

Dnia 20 listopada 2015 r. w salach zamku Pacov odbyła się uroczysta prezentacja naukowej edycji najstarszej zachowanej księgi miejskiej miasta Pacov, połączona z okolicznościową wystawą, poświęconą dziejom tego ośrodka miejskiego w XV-XVII wieku.
Wystawa oraz promocja księgi zostały przygotowane przez Katedrę Filozofii Uniwersytetu Karola w Pradze, miasto Pacov, Muzeum Miejskie Antonína Sovy v Pacovie oraz Ziemskie Archiwum Moraw w Brnie – Powiatowe Archiwum Państwowe w Pelhřimovie. Honorowy patronat nad imprezą objęli: przewodniczący Senatu Republiki Czeskiej Milan Štěch oraz wojewoda Kraju Vysočina Jiří Běhounek. Sponsorami przedsięwzięcia były lokalne zakłady przemysłowe: Pacovské strojírny, a.s. oraz Garlic s.r.o. Patronat medialny objęły: gazeta „Pelhřimovský deník”  oraz rozgłośnia „Český rozhlas Region”.
W ramach ogólnokrajowego projektu „Libri civitatis” trwa ewidencja ksiąg miejskich (ksiąg urzędowych powstałych przed 1620 rokiem) przechowywanych w archiwach Czech, przy czym najważniejsze rękopisy są publikowane w formie edycji. Opracowanie każdej księgi rządzi się ścisłymi zasadami, według których najpierw w opracowuje się tzw. transliterację tekstu (transkrypcję), na której opiera się edycja tekstu, wraz z aparatem naukowym, skorowidzem oraz wstępem.

Czytaj dalej „CZECHY: Edycja i wystawa poświęcone najstarszej księdze miejskiej Pacova”

SZWAJCARIA: Wojna w cieniu Alp – polskie akcenty w filmowych zasobach Bundesarchiv

Od dwóch lat Szwajcarskie Archiwum Federalne (dalej:BA) udostępnia swoje materiały na You Tube – obecnie  jest  to głównie dokumentacja relacjonująca różne wydarzenia naukowe  w BA, filmy szkoleniowe ale także materiały filmowe ze zbiorów ( obecnie kilka filmów).  Wśród tych ostatnich jest też wielka gratka dla miłośników historii Polski – 12 minutowy film dotyczący przekroczenia granicy szwajcarskiej przez polskie i francuskie oddziały  w czerwcu 1940 po kapitulacji III Republiki-  „Grenzübertritt französischer und polnischer Truppen”. Film wykonany został przez  szwajcarską wojskową wytwórnię filmową AFD – Armee Film Dienst. Znajduje się w zbiorach archiwum federalnego  w zespole E10821* Stab der Gruppe für Ausbildung  z lat (1945-1995), 1912-1995. Film obrazuje pierwsze godziny po  przekroczeniu granicy francusko – szwajcarskiej oraz przyjęcie żołnierzy przez zarówno oficjalne służby wojskowe sanitarne, a także ludność cywilną. Pokazuje pokonanych i utrudzonych, ale godnych ludzi – rozbrojenie przez żołnierzy szwajcarskich, odpoczynek po trudach walki, prozaiczne czynności- opatrywanie ran przez sanitariuszki, posiłki, swojsko wyglądające szwajcarskie łąki  z pasącymi się nich wojskowymi końmi.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Wojna w cieniu Alp – polskie akcenty w filmowych zasobach Bundesarchiv”

POLSKA: IX Zjazd Internetowego Forum Archiwalnego iFAR w Toruniu

Sprawozdanie z IX Zjazdu Internetowego Forum Archiwalnego iFAR, który odbył się na UMK w Toruniu, 19-20 listopada 2015 r.

W czwartek obrady moderowali Hanna Staszewska (APP) i Wojciech Woźniak (NAC).
Pierwszy prelegent, Mariusz Krause  (Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim) przedstawił temat „Archiwa i archiwiści oczami użytkowników”. Referujący omówił – na przykładzie swojego sądu –  jak archiwista zakładowy jest postrzegany przez współpracowników, którzy są jednocześnie użytkownikami archiwum zakładowego. Z potocznych opinii społeczeństwa wynika, iż praca archiwisty nie jest doceniana, a archiwum nie jest ważną komórką organizacyjną danej firmy. Na potrzeby prezentacji przygotowano ankietę, którą przesłano do 70 sądów w Polsce. Zawierała ona następujące pytania: 1) Czy zatrudniacie Państwo archiwistę, 2) Jeśli nie, czy uważacie Państwo, iż byłaby potrzeba zatrudnienia archiwisty, 3) Jaki byłby główny powód, 4) Czym według Państwa zajmuje się archiwista, 5) Jak postrzegacie Państwo codzienną pracę archiwisty, 6) Jak scharakteryzowalibyście Państwo archiwum. Odpowiedź zwrotną otrzymano z 11 sądów: większość tych instytucji zatrudnia archiwistę na etacie, przeważała opinia, iż archiwista jest potrzebny: usprawnia pracę sądu i ułatwia dostęp pracowników do dokumentacji. Ku zdziwieniu referującego, pracownicy sądów mają świadomość tego, czym zajmuje się archiwista
na co dzień.

Czytaj dalej „POLSKA: IX Zjazd Internetowego Forum Archiwalnego iFAR w Toruniu”

CZECHY: Wystawa map miasta Zlina

Do połowy stycznia w Instytucie Kulturalnym miasta Zlin w Czechach, przy ul. Osvoboditelu 3778, prezentowana będzie niezwykle interesująca wystawa pt. „Przemiany Zlina na mapach i planach” (Proměny Zlína na mapách a plánech), zorganizowana przez Powiatowe Archiwum Państwowe w Zlinie na Morawach (Moravský zemský archiv v Brně, Státní okresní archiv Zlín) przy współpracy z Instytutem Historii Czeskiej Akademii Nauk oraz miastem Zlin.
Wystawa powstała w ramach przygotowań do opracowania „Atlasu Historycznego miasta Zlin”, który zostanie opublikowany na początku 2016 roku. Atlas zawierać będzie mapy i stare plany Zlína – często dotąd niepublikowane, pochodzące z różnych zbiorów archiwalnych. Znajdą się wśród nich plany przestrzenne i regulacyjne, ale także stare fotografie i zdjęcia lotnicze. Dla potrzeb wystawy niektóre z tych unikatowych dokumentów zostały powiększone i zaprezentowane na dużych panelach.

Czytaj dalej „CZECHY: Wystawa map miasta Zlina”

ROSJA: „Rosja-Niemcy: od konfrontacji do współpracy. Z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej” – wspólna wystawa rosyjsko-niemiecka

10 listopada 2015 r. w kompleksie wystawowym Państwowego Muzeum Historycznego w Moskwie otwarto rosyjsko-niemiecką wystawę pt. „Rosja-Niemcy: od konfrontacji do współpracy. Z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej”. Organizatorami wystawy są: Federalna Agencja Archiwów Rosji, Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej w Moskwie, Państwowe Muzeum Historyczne w Moskwie, Niemiecko-Rosyjskie Muzeum Berlin-Karlshorst (Deutsch-Russisches Museum Berlin-Karlshorst).
Wystawa opowiada o stosunkach politycznych, gospodarczych, humanitarnych i kulturalnych między ZSRR a Niemiecką Republiką Demokratyczną, ZSRR a Republiką Federalną Niemiec, wreszcie Federacją Rosyjską a zjednoczonymi Niemcami, od 1945 do 2015 roku. Ekspozycję otwiera dokument kapitulacji Niemiec z 8 na 9 maja 1945 r.; pokazano dokumenty konferencji w Jałcie i Poczdamie, procesu w Norymberdze, działań władz sowieckich w Niemczech i utworzenie dwóch państw niemieckich – NRD i RFN itd. Szczególnie interesujące są dokumenty dotyczące kryzysów berlińskich w latach 1949, 1953 i 1961 oraz budowy muru berlińskiego (1961). Znaczące miejsce w ekspozycji zajmują stosunki wzajemne między dwoma krajami socjalistycznymi – ZSRR i NRD: m.in. utworzenie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, pobyt na terytorium NRD Zachodniej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej i jej późniejsze wycofanie, czy otwarcie w Moskwie sklepu z towarami z NRD pod nazwą „Leipzig” (1965). Z czasów współczesnych, prezentowane są m.in. dokumenty dotyczące budowy gazociągu „Nord Stream” w 2005 r.

Czytaj dalej „ROSJA: „Rosja-Niemcy: od konfrontacji do współpracy. Z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej” – wspólna wystawa rosyjsko-niemiecka”

SZWAJCARIA: Źródła prawa poprzez wieki – portal tematyczny «Rechtsquellen Online»

Zaczęło się ponad 100 lat temu, kiedy w środowisku szwajcarskich prawników podjęto inicjatywę przedsięwzięcia badawczego Fundacji Źródeł Prawa Szwajcarskiego Stowarzyszenia Prawniczego. Podjęło ono publikację zbiorów źródeł prawa ze wszystkich obszarów językowych Szwajcarii tworząc wielką serię wydawniczą Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen (SSRq).
Materiały te obejmują wszystkie poziomy władz od zarania kantonów – prawa miast, historycznych urzędów, gmin i wójtostw – wszystko od czasów średniowiecza do powstania Republiki Helweckiej w 1798 roku. Do dziś wydano ponad 100 tomów dokumentów obejmujących wszystkie kantony, dokumenty dotyczące zarówno prawa publicznego jak i prywatnego. Z ogromnej ilości zachowanych materiałów archiwalnych wybierane były tylko takie, które spełniały warunek legalności i znacząco wpływały na ówczesną rzeczywistość.
Kolejne tomy stanowią podstawę do fundamentalnych badań historii prawnej, gospodarczej, społecznej, etnolografii, historii Kościoła i w dużym stopniu także dla badań lingwistycznych. Projekt badawczy jest wspierany przez National Science Foundation oraz wiele instytucji prywatnych i publicznych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Źródła prawa poprzez wieki – portal tematyczny «Rechtsquellen Online»”

UKRAINA: Wystawa on-line: Archiwalna kolekcja stron internetowych – „Światowe Dziedzictwo UNESCO na Ukrainie”

Centralne Państwowe Archiwum Elektroniczne Ukrainy prezentuje wystawę on-line archiwalnych kopii stron internetowych obiektów z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO na Ukrainie.
Na Liście Światowe Dziedzictwa UNESCO znajdują się obiekty objęte szczególną ochroną ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Z Ukrainy, na listę wpisanych jest obecnie osiem obiektów: sobór św. Zofii i Ławra Kijowsko-Pieczerska w Kijowie, zespół staromiejski Lwowa, Południk Struve’go (łańcuch punktów triangulacyjnych, ciągnący się od Hammerfest na północy Norwegii aż do Morza Czarnego przez 2820 km i dziesięć krajów, wyznaczony w latach 1830-1855), pierwotne lasy bukowe w Karpatach, rezydencja metropolitów bukowińskich i dalmackich w Czerniowcach, pierwotne karpackie lasy bukowe i stare lasy bukowe w Niemczech (Niemcy, Słowacja, Ukraina, Chersonez Taurydzki – antyczne miasto z systemem gruntów uprawnych, drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat.
Obok każdej archiwalnej kopii strony www na wystawie zamieszczono link do aktualnej strony internetowej obiektu, co pozwala porównać bieżące trendy, jakość i estetykę z tymi sprzed lat.

Węcej: Світова спадщина ЮНЕСКО в Україні
Архівна колекція веб-сайтів «Світова спадщина ЮНЕСКО в Україні»

oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica

KANADA: Access to Memory głównym kanadyjskim systemem informacji archiwalnej

Dnia 13 listopada 2015 r. uruchomiono portal Archiwa Canady  w nowej wersji, oparty o system Access to Memory. Objętych nim zostały archiwa wszystkich prowincji i terytoriów Kanady. Znalazło się w nim: 900 tys. opisów archiwalnych, 110 tys. opisów twórców, 170 tys. obiektów cyfrowych i 775 opisów przechowawców. Wyszukiwania informacji można prowadzić poprzez: opisy archiwalne, opisy twórców, przechowawców, tematy, miejsca i obiekty cyfrowe. Wyszukiwarka przetwarza dane niezwykle sprawnie. Interesującym jest to, że poszczególne prowincje mają własne systemy informacji, wszystkie oparte o AtoM, ale różniące się zarówno wyglądem, jak i głębią informacji.

Wiecej: Canadian Council on Archives launches ArchivesCanada.ca!

Adam Baniecki
AP Wrocław O/ Bolesławiec

POLSKA: I Kongres Archiwów Społecznych

W dniu 24 października 2015 w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie odbył się I Kongres Archiwów Społecznych. Kongres został zorganizowany przez Ośrodek KARTA we współpracy z Muzeum POLIN, w ramach projektu „Stabilizacja archiwistyki społecznej w Polsce”. Uczestniczyło w nim około 200 osób. Wśród nich byli m.in. przedstawiciele Kancelarii Senatu RP, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, państwowych i samorządowych instytucji kultury, instytucji naukowych oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się archiwistyką społeczną.

Było to pierwsze wydarzenie integrujące ogólnopolskie środowisko archiwistów społecznych, dające również możliwość dyskusji z przedstawicielami instytucji państwowych. Na kongresie przedstawiono m.in.: bezpłatny program do opracowywania zbiorów – Otwarty System Archiwizacji (OSA) opracowany przez Ośrodek KARTA; założenia nowego sposobu finansowania organizacji pożytku publicznego realizujących zadania w zakresie ewidencjonowania, przechowywania, opracowania, udostępniania lub zabezpieczania materiałów archiwalnych tworzących niepaństwowy ewidencjonowany zasób archiwalny oraz  koncepcje integracji środowiska archiwów społecznych i wspierania go przez sieć ekspertów. Przyjęto Kartę Zasad Archiwów Społecznych, jak również zaprezentowano ideę Dnia Darczyńcy Pamięci. Wypowiedziom panelistów towarzyszyły pytania publiczności dotyczące zakresu działalności archiwów społecznych. W trakcie obrad na temat archiwistyki społecznej i jej roli w rozwoju kultury i społeczeństwa obywatelskiego w Polsce wypowiedzieli się przedstawiciele świata nauki.

Czytaj dalej „POLSKA: I Kongres Archiwów Społecznych”