“Pomiędzy niepewnością a zaufaniem” – wystawa w Bochum

Wystawa o Dipisach w BochumWidok wystawy opublikowany na stronie Zeche Hanower W dniu 16 czerwca 2016 r. otwarta została w Bochum wystawa Pomiędzy niepewnością a zaufaniem – sztuka, kultura i życie codzienne polskich Dipisów w Niemczech 1945-1955.

Po zakończeniu II wojny światowej blisko milion polskich robotników przymusowych, więźniów i jeńców wojennych żyło jako Dipisi (Displaced Persons) w obozach w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec. Dwujęzyczna (niemiecki i polski) wystawa “Pomiędzy niepewnością a zaufaniem” zorganizowana przez Muzeum Przemysłowe “Kopalnia Hanower” stowarzyszenia LWL (Landschaftsverband Westfalen-Lippe) w Bochum ukazuje po raz pierwszy kompleksowy obraz życia codziennego Dipisów i ich działalności kulturalnej. W przygotowaniu wystawy brał udział centrum dokumentacji cyfrowej Porta Polonica, a wystawione dokumenty (kopie) pochodzą w dużej części z archiwum Instytutu Piłsudskiego w Ameryce (Zespół 24, Uchodźcy Polscy w Niemczech).

Marek Zieliński

Artykuł ukazuje się jednocześnie na stronie Instytutu Piłsudskiego w Ameryce

FRANCJA: Nowe, długofalowe zadania dla archiwów

Dnia 3 maja 2016 r., minister Kultury i Komunikacji Francji, pani Audrey Azoulay powołała Wyższą Radę Archiwów. W jej skład weszli wysoko postawieni politycy i dyrektorzy najważniejszych francuskich instytucji państwowych i zajmujących się historią i kulturą.W skład rady wchodzą m. in.: Wiceprzewodniczący Rady Stanu, jeden deputowany, jeden senator, dyrektor Archiwów Francji, Przewodniczący Zgromadzenia Departamentów Francji, Przewodniczący Zgromadzenia Gmin Francji, dyrektor Ecole de Chratres, Przewodniczący Stwowrzyszenia Archiwistów Francuskich, Przewodniczący Konferencji Rektorów Uniwersytetów, trzech dyrektorów archiwów państwowych i inni. Rada jako organ doradczy Ministra Kultury i Komunikacji została powołana w 1988 r. Powołanie nowej Rady związane jest z ogólną refleksją na temat pamięci zbiorowej, nad archiwami i  redefinicją długofalowych celów francuskiej służby archiwalnej. Na jej czele stanął dr Jean-Louis Debré.

Minister Kultury zdefiniowała trzy duże obszary działania znacznie wykraczające poza zadania archiwów wymagające zdefiniowania celów i podjęcia wspólnych z innymi podmiotami działań. Dzielą się one na oddziałania.

1. Cyfryzacja pojmowana jako źródła do czasów współczesnych

1.1. Archiwa cyfrowe

W końcu 2015 r. w sieci, online znajdowało się 400 milionów dokumentów na 2,5 miliardach stron. Wobec takich ilości informacji konieczny jest narodowy plan przechowywania obiektów cyfrowych. Służba archiwalna uczestniczy w procedurze administracyjnej brakowania olbrzymich ilości informacji. Niemniej istnieje pilna potrzeba stworzenia narzędzi i platform, które pozwolą wziąć archiwom odpowiedzialność za cyfrowe archiwa publiczne takie jak: kataster, notariat, dane stanu cywilnego i archiwa instytucji wymiaru sprawiedliwości. Obecnie we Francji dwa programy są realizowane w tej materii:

– VITAM – oprogramowanie pozwalające na transfer danych cyfrowych na platformy archiwów państwowych ze służb archiwalnych  Ministerstwa Obrony i Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

– AD-ESSOR – program stworzony dla archiwów departamentalnych, regionalnych i komunalnych.

Czytaj dalej „FRANCJA: Nowe, długofalowe zadania dla archiwów”

KANADA: Strategia działań archiwów kanadyjskich 2016 – 2026

W związku z przypadającą na przyszły rok 150 rocznicą powołania Konfederacji Kanadyjskiej,  Kanadyjska Rada Archiwalna opublikowała dokument mający wyznaczać podstawowe cele strategiczne na lata 2016 – 2026. We wstępie zwrócono uwagę na Powszechną Deklarację Archiwów i fakt, iż jej źródłem była deklaracja archiwów Quebeku, wskazująca związek pomiędzy otwartością archiwów, ich dostępnością i przejrzystością a demokracją i prawami obywatelskimi. Zwrócono też uwagę na zmiany, jakie w archiwistyce zaszły w związku z rozpowszechnianiem się dokumentów elektronicznych. O ich wpływie na szybkości w docieraniu do informacji i konsekwencje tego faktu w relacjach archiwów z użytkownikami.
Strategia, jak zastrzegają autorzy, nie została pomyślana jako narządzie dla przekonania szerokiej publiczności do walorów archiwów, lecz jako propozycja planu działania dla archiwistów. Powinna ułatwić wspólne działania wobec wyzwań, jakie niesie ze sobą era cyfrowa.
Dziesięcioletnia program oparta został na czterech priorytetach:
– dokumenty – tworzące archiwa Kanady dla Kanadyjczyków i reszty świata,
– osoby – wszyscy ci, którzy są zainteresowani archiwami,
– potencjał – zapewnienie trwałości archiwów,
– widzialność –  stworzenie lepszej wiedzy o archiwach.
Po upływie dziesięciu lat zostanie przygotowana ocena, oraz strategie na następne lata dla każdego, ze wspomnianych kierunków. Realizacja strategii nie będzie zależała od jednostkowego wysiłku, ale od zaangażowania całej wspólnoty archiwistów kanadyjskich. Zwrócono uwagę na fakt, że archiwistyka kanadyjska składa się z dwóch różnych tradycji archiwalnych: angielskiej i francuskiej, co może być walorem wobec postępującego w świecie trendu  polegającego na unifikacji  archiwistyk narodowych w związku z wymogami świata cyfrowego. Różne tradycje archiwalne w Kanadzie jest to wartość, która powinna zostać wykorzystana dla postępu na przyszłość.

Czytaj dalej „KANADA: Strategia działań archiwów kanadyjskich 2016 – 2026”

Filip Marczewski (1982-2016)

Był absolwentem historii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Po studiach wdrażał się do zawodu archiwisty na stażu w Archiwum Państwowym m. st. Warszawy. Latem 2007 r. podjął pracę w Centralnym Ośrodku Informacji Archiwalnej w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, otrzymując pod opiekę Centralną Kartotekę Zespołów. Później pracował w Wydziale Ewidencji i Informacji, w Departamencie Organizacji, Udostępniania i Ewidencji, w jego Wydziale Informacji, Informatyzacji i Ewidencji, w Departamencie Archiwistyki – Wydział Metodyki, Prac Naukowych i Informatyzacji, a ostatnio w Wydziale Metodyki, Prac Naukowych i Informacji. Zmieniały się nazwy komórek organizacyjnych NDAP, a Filip Marczewski trwał przy kartotece, aktualizował ją, zastępował karty pisane na maszynie wydrukami z systemów informatycznych, weryfikował dane na dziesiątki tysięcy przesyłanych z całej Polski kart zespołów. Dbał o poprawność ich ewidencji, a działo się to w okresie cyfryzacji – coraz więcej danych stopniowo trafiało do systemów informatycznych. Tym ważniejsze było więc stwierdzanie ich poprawności w trosce o ty, aby zachować ciągłość informacji mimo zmiany jej postaci z analogowej na cyfrową.

  
Filip Marczewski ze starą i nową kartoteką

Czytaj dalej „Filip Marczewski (1982-2016)”

ROSJA: „Kobiety na wojnie”

Kolejny edukacyjny projekt internetowy Rosyjskiego Państwowego Archiwum Nagrań Dźwiękowych (RGAFD), tym razem poświęcony kobietom i ich udziałowi w II wojnie światowej, a ściślej: w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej, którym to terminem historiografia radziecka i rosyjska określają okres II wojny – od ataku Niemiec na ZSRR w dniu 22 czerwca 1941 r. (operacja „Barbarossa”) do 9 maja 1945 r., która w ZSRR i obecnie w Rosji obchodzony jest jako Dzień Zwycięstwa.

Do publikacji w ramach projektu wybrano fragmenty wspomnień 38 kobiet, których losy były związane z wojną: kobiet-pilotów, nawigatorów, partyzantów, snajperów, zwiadowców, ale także więźniarek hitlerowskich obozów i zwykłych pracownic frontowego zaplecza, bo przecież nawet wojenne życie nie kończyło się na linii ognia. Biografie porażają dramatyzmem losów, a nagrane wspomnienia – prostotą, z jaką ich bohaterki wypowiadają się o swojej codzienności w czasach wojny.

Czytaj dalej „ROSJA: „Kobiety na wojnie””

POLSKA: Sesja naukowa: „Bolesławianie – nie przybyli znikąd. Wokół krajobrazu osadniczego Dolnego Śląska”

W dniach 17 – 18 czerwca 2016 r. w Bolesławcu odbyła się konferencja naukowa pt.: „Bolesławianie – nie przybyli znikąd. Wokół krajobrazu osadniczego Dolnego Śląska”.Organizatorami konferencji były bolesławieckie i wrocławskie instytucje nauki i kultury: Pracownia Atlasu Historycznego Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Muzeum Ceramiki w Bolesławcu, Ośrodek Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu, Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Bolesławcu oraz Bolesławiecki Ośrodek Kultury-Międzynarodowe Centrum Ceramiki. Choć osią konferencji były, zagadnienia osadnicze powiatu bolesławieckiego, to w obszarze zainteresowań prelegentów znajdował się krajobraz osadniczy całego Dolnego Śląska. Przypomnijmy, że wyjątkowość powiatu bolesławieckiego polega na tym, że osiedlili się tutaj w sposób zwarty Polacy przesiedleni z Bośni w 1946 r. Wraz z repatriantami i przesiedleńcami z Kresów RP i innych ziem Polski, oraz Polaków z Francji stworzyli współczesne oblicze powiatu. Z zaprezentowanego materiału filmowego zrealizowanego z udziałem uczniów bolesławieckiego Gimnazjum Samorządowego nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir, będących potomkami każdej z wymienionych grup, miasto i powiat bolesławiecki jawią się jako otwarta i tolerancyjna społeczności, kultywująca równocześnie własne odrębności. Tradycje i obyczaje, którymi chcą się wzajemnie dzielić. W pierwszej części konferencji zaprezentowały się bolesławieckie stowarzyszenia odwołujące się do różnych źródeł swojej tożsamości: Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Stowarzyszenia Reemigrantów z Bośni, ich Potomków oraz Przyjaciół, bolesławieckiego Koła Związku Sybiraków, grupy reemigrantów z Francji, Bolesławieckie Stowarzyszenie Kawaleryjskie im. 6. Pułku Ułanów Kaniowskich.


Przedstwawiciele stowarzyszeń (fot. MC)

Czytaj dalej „POLSKA: Sesja naukowa: „Bolesławianie – nie przybyli znikąd. Wokół krajobrazu osadniczego Dolnego Śląska””

Rosja-Japonia: przekazanie kopii materiałów archiwalnych

17 czerwca 2016 r., przewodniczący Dumy Państwowej Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej Siergiej Naryszkin przekazał na ręce premiera Japonii Shinzō Abe kopię kroniki filmowej, nakręconej podczas wizyty sowieckiej delegacji wojskowej w Hiroszimie i Nagasaki – krótko po zbombardowaniu tych miast przez Amerykanów w sierpniu 1945 r.
Oryginał kroniki przechowywany jest w Rosyjskim Państwowym Archiwum Dokumentacji Fotograficznej i Filmowej w Krasnogorsku pod Moskwą (Российский государственный архив кинофотодокументов, РГАКФД).

Więcej: Председатель Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации С.Е. Нарышкин передал премьер-министру Японии Синдзо Абэ копию хранящейся в РГАКФД кинохроники
oprac. E. Łaborewicz
AP Legnica

Szwajcaria: Banki na wokandzie światowej opinii publicznej- dokumentacja Claims Resolution Tribunals w Budesarchiv

Ta sprawa poruszyła mocno Europę i wstrząsnęła zazwyczaj stabilną pozycją Szwajcarii- oskarżenia o współudział w Holokauście, uśpione konta ofiar niemieckiego totalitaryzmu w helweckich bankach. Sprawa ciągnie się od 1996 r., a swój początek wzięła w Nowym Jorku, gdzie w środowisku Światowego Kongresu Żydów rozgorzała dyskusja o aktywności szwajcarskich banków w czasie drugiej wojny światowej. W 1996 r. Stowarzyszenie Bankierów Szwajcarskich (SBA) oraz World Jewish Restitution Organization powołały komisję do zbadania sprawy „uśpionych kont”, należących do ofiar Holocaustu. Na jej czele stanął Paul Volcker, były prezes Banku Rezerw Federalnych USA. Rząd Szwajcarii powołał dodatkowo „niezależną komisję ekspertów”, której przewodniczył prof. Jean-François Bergier i w której skład wszedł między innymi wybitny izraelski badacz Holocaustu Saul Friedländer. Jej zadaniem było prześledzenie szwajcarskiego handlu złotem z Niemcami podczas II wojny światowej. Organizacja domagała się odszkodowań za – jak domniemano- pokątnie skrywanie nieaktywne konta bankowe oraz depozyty kosztowności należące do ofiar holokaustu. Tak postawionych zarzutów nie może lekceważyć żadne państwo czy nawet potężne  instytucje finansowe.  Ciężar odium jakie towarzyszy tego typu oskarżeniom jest miażdżące w oczach opinii publicznej.

W tym roku szwajcarskie Bundesarchiv w Bernie przejęło akta sądu polubownego „Claims Resolution Tribunals” CRT, który działał w latach 1998-2012 i miał rozstrzygać spory pomiędzy stronami, uregulować wzajemne relacje, a przede wszystkim dokonać   podziału odszkodowań w ramach globalnego porozumienia. Trybunał powołano w 1998 roku po tym jak szwajcarskie banki zawarły porozumienie w sprawie zaspokojenia zbiorowego pozwu  poszkodowanych i ich spadkobierców Banki zapłaciły 1,25 mld USD na stworzony do tego celu Fundusz, dzięki czemu wszystkie indywidualne skargi zostały wycofane. Na przejęty zasób składają się głównie kopie dokumentów bankowych i oświadczenia majątkowe od 1930 roku.  
Czytaj dalej „Szwajcaria: Banki na wokandzie światowej opinii publicznej- dokumentacja Claims Resolution Tribunals w Budesarchiv”

„Archiwa, harmonia i przyjaźń” 9 czerwca Międzynarodowy Dzień Archiwów

Od 2007 r. w świadomości światowej społeczności archiwistycznej zaczął funkcjonować Międzynarodowy Dzień Archiwów, jako święto archiwów i archiwistów z jednej strony, a okazja do budowania wizerunku archiwów, ukazywania ich roli jako przechowawców pamięci zbiorowej i wpływ tego faktu na budowanie otwartych społeczeństw rządzonych przez transparentne rządy. Data 9 czerwca doskonale się do tego nadawała ponieważ upamiętniała zorganizowanie się archiwistów z różnych krajów w 1948 r. w Paryżu w organizację o nazwie Międzynarodowa Rada Archiwów. Rozpoczął się długi proces wzajemnego uczenia się archiwistów od siebie, wspierania się, tworzenia wspólnych obszarów pracy i wymiany informacji. Zrodziły się programy wymiany międzynarodowej takie, jak realizowany od 1951 r. przez Dyrekcję Archiwów Francji, Międzynarodowy staż techniczny (Stage technique international d’archives). Wiedzę na nim uzyskują i sami dzielą się swoją wiedzą, archiwiści z całego świata, w tym wielu Polaków.


Czytaj dalej „„Archiwa, harmonia i przyjaźń” 9 czerwca Międzynarodowy Dzień Archiwów”

POLSKA: „Migracje a tożsamość narodowa mieszkańców Europy Wschodniej w XIX i na początku XX wieku” Międzynarodowa konferencja i wystawa archiwalna Ciechanowiec, 2-3 czerwca 2016 r.

Po raz kolejny na przełomie wiosny i lata Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego oraz Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu zorganizowały międzynarodową konferencję gromadzącą historyków i archiwistów z kilku krajów. W tym roku temat brzmiał „Migracje a tożsamość narodowa mieszkańców Europy Wschodniej w XIX i na początku XX wieku”, a gościnni gospodarze przyjęli prelegentów i słuchaczy z Polski, Białorusi, Litwy, Łotwy, Rosji i Ukrainy. W sumie można było wysłuchać 20 referatów, niektórych wzbogaconych materiałem ilustracyjnym. Można też było wziąć udział w dyskusjach przewidzianych w programie konferencji, jak i nieformalnych, w czasie których wymieniano informacje i poglądy na temat prezentowanych zagadnień i łączących się z nimi problemów. Tradycyjny na ciechanowieckich konferencjach, wpisujących się w obchody 500-lecia powstania województwa podlaskiego, panel dyskusyjny dotyczył „Wpływu migracji XIX i początku XX wieku na przemiany narodowościowe na Podlasiu”.

Uczestnicy konferencji przed Muzeum (fot. Artur Warchala)

Czytaj dalej „POLSKA: „Migracje a tożsamość narodowa mieszkańców Europy Wschodniej w XIX i na początku XX wieku” Międzynarodowa konferencja i wystawa archiwalna Ciechanowiec, 2-3 czerwca 2016 r.”