V Seminarium Sfragistyczne, Kraków 18 listopada 2016 r.

Seminaria Sfragistyczne, organizowane od 2006r. na dobre wrosły już w pejzaż konferencji z kręgu nauk pomocniczych historii. W trakcie kolejnych edycji podejmowano na nich zróżnicowaną problematykę, mającą przybliżyć badaczy do zrozumienia fenomenu dawnych pieczęci. Ich pokłosiem jest, opublikowany w ubiegłym roku, obszerny tom (Dawne pieczęcie. Typologia – metody badań – interpretacje, pod red. Z. Piecha, Warszawa 2015, ss 608), zbierający materiały z trzech pierwszych spotkań.


W roku bieżącym kolejne, piąte już, Seminarium odbędzie się 18 listopada w gmachu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podobnie jak poprzednie, IV Seminarium, tak i ono poświęcone zostało problematyce pieczęci kościelnych – czy może szerzej instytucji wyznaniowych. Bowiem oprócz referatów dotyczących sfragistyki kręgu Kościoła katolickiego, w programie znalazły się wystąpienia dotyczące pieczęci mariawickich czy żydowskich.
Zainteresowanych zapraszamy do zapoznania się z programem i udziału w obradach.

Pełen program

dr hab. Marcin Hlebionek

UMK

SŁOWACJA: Wystawa „Od Vyšehradu po Vyšehrad”

W słowackim Popradzie w dniach od 14 października 2016 r. prezentowana była wystawa pt. „Od Vyšehradu po Vyšehrad” („Od Wyszehradu do Wyszehradu”), na którą zapraszały Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Słowacji, Archiwum Państwowe w Prešovie, Miasto Poprad oraz gospodarz, czyli Archiwum Państwowe w Popradzie, udzielające miejsca w sali konferencyjnej w swojej siedzibie. Wystawę otworzono z okazji słowackiego przewodnictwa w Unii Europejskiej.
Wystawa jest rezultatem międzynarodowego projektu, zainicjowanego przez Polskie Towarzystwo Archiwalne przy Polskiej Akademii Nauk, w ramach którego zebrano w Polsce, Czechach, na Słowacji i na Węgrzech unikatowe dokumenty archiwalne. Ukazano je na 20 planszach, przywiezionych do Popradu prosto z polskiego Sejmu, gdzie były prezentowane po raz pierwszy. Jak oświadczyli słowaccy organizatorzy, wystawą tą polscy archiwiści chcieli pokazać swoim posłom, iż gromadzone przez nich dokumenty są bardzo ważne, i że archiwa strzegą je dla kolejnych generacji. Słowacja zaprezentowała dokumenty z siedmiu swoich archiwów.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Wystawa „Od Vyšehradu po Vyšehrad””

Czechy – Mlada Boleslav. Wystawa o wydobywaniu uranu w Czechosłowacji

Powiatowe Archiwum Państwowe w Mladej Boleslav prezentuje w swojej siedzibie wystawę pt. „Nad krainą łez i promieniowania” (Nad krajinou slz a radiace), która jest dostępna w dniach od 2 października do 16 grudnia 2016 r. w tutejszej sali wystawowej.
Wystawa została przygotowana przed rokiem przez Policję Czeskiej Republiki – Urząd Dokumentacji i Badania Zbrodni Komunistycznych, która nadała jej wiele wyjaśniający podtytuł: „odtajnione zdjęcia lotnicze obszarów przymusowego wydobycia uranu”. Stosownie do tego przedstawia, jak przekształcany był krajobrazu na obszarach wydobycia rudy uranowej, do czego zatrudniano więźniów, umieszczanych w obozach pracy, lokowanych w pobliżu kopalń w latach 1946-1986.


Źródło: Česká archivní společnost (ČAS)

Czechosłowackie zasoby rudy uranu stały się niezwykle łakomym kąskiem dla Związku Radzieckiego, który po zrzuceniu przez USA bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki w sierpniu 1945 r., podjął zakrojone na szeroką skalę działania nad skonstruowaniem własnej bomby. Jej próbna eksplozja nastąpiła 29.8.1949 r. na poligonie w Semipałatyńska. Do konstrukcji następnych potrzebne były wielkie ilości rudy uranu, której złoża znajdowały się w Czechosłowacji, w okolicach Jáchymowa. Cały ten obszar znalazł się w strefie wpływów ZSRR. Rosjanie zatrudniali w tutejszych kopalniach uranowych, oprócz pracowników cywilnych, robotników przymusowych w postaci niemieckich jeńców wojennych (w latach 1946-1950), więźniów obozów pracy przymusowej (w latach 1949-1951), a następnie i innych skazanych w procesach karnych (w latach 1949-1986). Obozy pracy, w których przebywali ci więźniowie, zlokalizowane były w trzech obszarach: Jáchymov, Hornoslavkovsko i Přibram.

Czytaj dalej „Czechy – Mlada Boleslav. Wystawa o wydobywaniu uranu w Czechosłowacji”

ROSJA: Delegacja rosyjskich archiwistów odwiedziła Izrael

W dniach 31 października-3 listopada 2016 r., szef Federalnej Agencji Archiwalnej Rosji Andriej Artizow, na zaproszenie strony izraelskiej, wraz z delegacją rosyjskich archiwistów odbył roboczą wizytę w Izraelu. Podczas wizyty miały miejsce spotkania z kierownictwem Ministerstwa Spraw Zagranicznych Izraela, Archiwum Państwa Izrael i archiwum Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu „Yad Vashem” (Centrum Yad Vashem”), w sprawie współpracy w dziedzinie archiwów. Podczas rozmów rozważano możliwość realizacji wspólnych projektów naukowo-badawczych; uzgodniono także przeprowadzenie konsultacji w celu zawarcia umowy ramowej o współpracy.

Delegacja odwiedziła Archiwum Państwowe Izraela i Archiwum Centrum „Yad Vashem”, gdzie zapoznała się z pracą i zasobem archiwalnym tych instytucji.

Wiecej: Делегация российских архивистов посетила Израиль

oprac. Edyta Łaborewicz
AP O/Legnica

MRA: Podsumowanie Międzynarodowego Kongresu Archiwów w Seulu

W formie listu otwartego, skierowanego do światowej wspólnoty archiwistycznej, David Fricker Przewodniczący Międzynarodowej Rady Archiwów i Sang- Jin Lee Prezydent Archiwów Państwowych Republiki Korei, dokonali podsumowania Międzynarodowego Kongresu Archiwów, który odbył się w dniach 5- 10 września 2016 r. w stolicy Korei południowej Seulu. Tekst zatytułowano „Archiwa, Harmonia i Przyjaźń lub jak podtrzymać ducha Seulu”.

Zalecono, na najbliższe cztery lata, podjęcie jedenastu działań zgromadzonych w pięciu blokach, nazwanych ścieżkami.

Pierwsza ścieżka, to uznanie wagi archiwów jako źródła informacji we współczesnym świecie. Położenie akcentu na fakt, że archiwa posiadają wiedzę unikatową i niezastąpioną w dziedzinach takich jak: własność intelektualna, dostęp do informacji z jednej strony, a ochrona danych z drugiej. Otwarte rządy powinny w pełni korzystać z zasobu archiwów i ich doświadczeń.

Czytaj dalej „MRA: Podsumowanie Międzynarodowego Kongresu Archiwów w Seulu”

POLSKA: III Ogólnopolska Konferencja Genealogiczna

W dniach 14-16 października 2016 r. na „śląskim Wawelu” czyli w Zamku Piastów Śląskich oraz w sali schroniska w Brzegu odbyła się trzecia już Ogólnopolska Konferencja Genealogiczna. Głównym organizatorem było, podobnie jak w poprzednich latach, Stowarzyszenie Opolscy Genealodzy przy znaczącym udziale Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, Archiwum Państwowego w Opolu i Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu. Bogaty program przewidywał 5 bloków tematycznych: Źródła i warsztat genealoga, Migracje przodków, Genealogia szlachecka, Prezentacja inicjatyw dla genealogów, Wielkopolska w Brzegu, a także „Piątkowa genealogia wieczorową porą”, „Sobotnia genealogia wieczorową porą” oraz autoprezentacje, sprzedaż wydawnictw, zwiedzanie, konkursy, niespodzianki i inne atrakcje, w tym wspólne zdjęcie uczestników i pokaz artystyczny na dziedzińcu zamku. Salę Zieloną, w której odbywały się obrady, wzbogacała wystawa rysunków satyrycznych Mariusza Żebrowskiego zatytułowana „Genealogia subiektywnie”.

Pierwszy blok tematyczny rozpoczęło najbardziej wystąpienie Anny Laszuk, dotyczące rodzajów pomocy archiwalnych przygotowywanych w celu gromadzenia informacji o zasobie oraz możliwości wyszukiwania danych o członkach przeszłych pokoleń. Kolejni prelegenci prezentowali szczegółowo różne źródła. Dorota Lewandowska opowiedziała o rodzajach przydatnej w poszukiwaniach genealogicznych dokumentacji w aktach kancelarii parafialnych z terenów tzw. zabużańskich, zwłaszcza parafii archidiecezji lwowskiej, przechowywanych w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych. O bogactwie archiwów kościelnych mówiła także Aleksandra Kacprzak, szczególnie omawiając zawartość status animarum. Za najbogatsze w dane uznała spisy z zaboru austriackiego, za najbardziej zaś ogólne – z zaboru rosyjskiego. Do archiwów kościelnych Podlasia wędrują twórcy portalu projektPodlasie.pl, na którym umieszczają m.in. coraz liczniejsze indeksy do ksiąg metrykalnych z tego terenu, o czym opowiedział Tomasz M. Dąbrowski. Liczne wędrówki są nieraz udziałem osób poszukujących nie tylko dokumentowych śladów przodków. Marcin Niewalda i Piotr Strzetelski pokazali metody poszukiwania prywatnych oficjalistów dworskich. Lech Frączek doradzał, jak szukać informacji o rzemieślnikach, opisując różne źródła do historii rzemiosła – księgi cechowe i czeladnicze, dyplomy, a nawet kontrakty i rachunki.

Czytaj dalej „POLSKA: III Ogólnopolska Konferencja Genealogiczna”

ROSJA: Zbiór zdjęć rodziny królewskiej on line

Na stronie Archiwum Państwowego Federacji Rosyjskiej w Moskwie udostepniono zbiór zdjęć rodziny królewskiej: cara Mikołaja II, jego rodziny i bliskich. Około 300 fotografii pochodzi z trzech albumów fotograficznych: „Album amatorskich zdjęć rodziny Romanowych oraz ich krewnych i bliskich przyjaciół” (z lat 1899-1900), „Olga Romanowa. Zdjęcia z albumu” (1907-1908; Wielka Księżna Olga Romanowa była najstarszą córką Mikołaja II), „Maria Fiodorowna Romanowa. Album zdjęć szpitali i magazynów Czerwonego Krzyża” (lata 1914-1916; Maria Fiodorowna była matką cara Mikołaja II, żoną cara Aleksandra III).
Wiele zdjęć, np. dzieci carskiej pary, jest bardzo osobistych, wręcz intymnych; są zdjęcia z polowań, spotkań towarzyskich, morskich rejsów; uwieczniono arystokratyczne rezydencje, również ich wnętrza. Fotografie są oczywiście czarno-białe; wszystkie są dokładnie opisane (miejsce wykonania zdjęcia, obiekt, uwiecznione na zdjęciu osoby).

Коллекция фотографий царской семьи – императора Николая II, его родственников и приближенных

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

SZWAJCARIA: AlpTransit – podróż w czasie i przestrzeni

Szwajcaria należy do krajów, które wykreowały najwięcej produktów markowych jednoznacznie kojarzących się z wysoką jakością. Jednym z nich jest niewątpliwie  szwajcarska kolej, szybka, punktualna i przekraczająca najwyższe w Europie góry.
Neue Eisenbahn-Alpentransversale (NEAT lub inaczej Alptrasit) to wielki szwajcarski projekt komunikacyjny, który w swoim założeniu  służy  usprawnieniu i zwiększeniu transportu kolejowego na kierunku północ-południe. Jego celem jest przesunięcie ciężkiego ruchu towarowego z dróg na kolej. Pomysł przekopania tunelu pod Alpami (masyw Gottharda), który skróciłby drogę z północy na południe oraz eliminował zanieczyszczenie powietrza, w celu ochrony największego dobra narodowego Szwajcarii, czyli szwajcarskiej przyrody i krajobrazu, narodził na początku lat 60-tych i zrealizowany została 55 lat później.  Przy jego budowie padło wiele światowych rekordów, a samo jego otwarcie  w czerwcu tego roku wzbudzało dużo emocji i kontrowersji. Takie sukcesy budowlane wynikają z ogromnego dorobku kilku pokoleń szwajcarskich inżynierów i techników. Jest w tym również element tajemniczości podobny do tego, jaki towarzyszył budowniczym katedr.
W połowie tego roku Szwajcarski Rząd Federalny uruchomił portal informacyjny poświęcony jednemu ze znaków rozpoznawczych Szwajcarii, czyli perfekcyjnie działający kolejom transalpejskim. Pod adresem www.alptransit-portal.ch  znajdują  się  oryginalne dokumenty, zdjęcia, filmy i pliki dźwiękowe dotyczące  historii kolejnictwa  transalpejskiego jego znaczenia społecznego oraz rozwoju turystyki, zebrane z  archiwów w całej federacji szwajcarskiej. Portal został  stworzony i wdrożony przez Szwajcarskich Archiwum Federalne wraz z Bundesamt für Verkehr BAV (Urząd Federalny ds. Komunikacji) na zalecenie władz federalnych.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: AlpTransit – podróż w czasie i przestrzeni”

CZECHY. Publikacja wspomnień z I wojny światowej

Archiwa czeskie od 1914 r. realizują bardzo wiele przedsięwzięć związanych z 100 rocznicą I wojny światowej. Obok wystaw, odczytów, specjalnych ścieżek edukacyjnych i innych działań, ważne miejsce odgrywają publikacje źródłowe. W ostatnim czasie materiał taki został wydany przez Archiwum Narodowe w Pradze, które pokusiło się o opracowanie i opublikowanie wspomnień  Jaroslava Jandy, pt. Moje vzpomínky na světovou válku 1914–1918 (Moje wspomnienia z wojny światowej 1914-1918).
Jaroslav Janda Janda (01.01.1884 – 24.09.1969), pochodzący z Vysokiego Ujezdu (Vysoky Újezd) koło Pragi, był żołnierzem armii austriacko-węgierskiej, powołanym do wojska w 1914 r. w służbach medycznych. Walczył na froncie w Serbii, gdzie dostał się do niewoli, w której przeżył straszliwą „drogę głodową” z Serbii do portu Walora w dzisiejszej Albanii, następnie –wraz z resztą jeńców, został przetransportowany statkiem na wyspę Asinara na północny-wschód od Sardynii, gdzie znajdował się ciężki obóz koncentracyjny dla austriackich jeńców wojennych. Przeszło 5 tysięcy z nich zmarło tu na skutek tragicznych warunków bytowania. Na szczęście dla Jandy został on przewieziony do Francji, gdzie przeszedł przez kilka obozów jenieckich. Po wstąpieniu w 1917 r. do Korpusu Czeskich Ochotników-Legionistów uczestniczył w szkoleniu, a następnie brał udział w walkach pod Vouziers i Terronu, jako żołnierz 2. batalionu 22. pułku strzelców pieszych. Jaroslav Janda spisał większość swych oryginalnych i autentycznych wspomnień w 1934 r. Wrócił do nich w 1962 r., gdy je przeczytał i ponownie zredagował. Pamiętniki te zawierają opis doświadczeń, wrażeń i wniosków z I wojny światowej oraz z przeżyć ich autora w różnych krajach Europy, stanowiąc bardzo interesujące źródło do poznania tego okresu.

Czytaj dalej „CZECHY. Publikacja wspomnień z I wojny światowej”

Czechy: Wystawa „Wino i książka” w pobenedyktyńskim klasztorze w Rajhradzie

Piękne barokowe zabudowania benedyktyńskiego klasztoru w Rajhradzie (Rajhrad), mieszczącego się nieopodal Brna, odremontowane po wieloletniej dewastacji i udostępnione w 2005 r., są od wielu lat siedzibą kilku instytucji kulturalnych, wśród których wyróżnić należy Powiatowe Archiwum Państwowe oraz Muzeum Literatury Morawskiej, obie od lat ściśle ze sobą współpracujące. Niedawno w siedzibie tej ostatnie otwarta została bardzo oryginalna i interesująca wystawa, pod długi, ale jakże wymownym tytułem: „Wino i książki. Nauka, prawo, literatura, sztuka a winorośl ze wszystkich zapisanych stron” (Víno a knihy. Věda, právo, krásná literatura, umění a réva vinná ze všech psaných stran), która ze wszech miar godna jest obejrzenia.
Wystawa obrazuje wszelkie połączenia literatury, a konkretnie różnorodnych ksiąg z winoroślą, „najbardziej kulturalną ze wszystkich roślin”, której gatunki i odmiany ludzie pielęgnują znacznie dłużej niż własne pismo. Jak napisali autorzy ekspozycji w swoich materiałach promocyjnych, „książki mają wiele wspólnego z winem”: prasa – w tym prasa drukarska – bierze początek z winnicy; winogrona dojrzewają w rzędach, podobnie jak ludzkie idee kształtują się za pośrednictwem ksiąg i w księgach, ustawianych w równych szeregach na półkach; od średniowiecza aż po początek epoki nowożytnej, zwłaszcza między klasztorami i uniwersytetami, książki przewożono w beczkach … Zanim człowiek otworzy książkę, aby rozpocząć za jej pomocą poznawanie tego, co dotychczas pozostawało dla niego nieznane, konieczne jest, aby jej twórcy do swojego dzieła włożyli cały swój umysł, a do talentu dodali jeszcze wielką cząstkę uczciwej pracy – jak przy produkcji wina.

Czytaj dalej „Czechy: Wystawa „Wino i książka” w pobenedyktyńskim klasztorze w Rajhradzie”