SZWAJCARIA: Kanton Zurych pod pręgierzem – bolesna konfrontacja z przeszłością

Archiwum Państwowe w Zurychu zostało zaangażowane przez władze kantonu do udziału w projekcie dokumentowania przemocy państwa wobec obywateli przymusowo oddanych opiekuńczym środom przymusu. Na stronie archiwum Opfer fürsorgerischer Zwangsmassnahmen, osoby, które doznały prześladowań ze strony państwa – izolacja, przymusowe leczenie psychiatryczne, przymusowa praca itp.- mogą za tym pośrednictwem składać wnioski o odszukanie i udostępnienie dokumentacji w swojej sprawie.
Do 1981 r. w kantonie Zurych, dzieci i młodzież były zamykane w ośrodkach wychowawczych, a kobiety i mężczyźni zakwalifikowani do „reedukacji” w zakładach pracy. Młodociani przebywający w rodzinach zastępczych byli i wykorzystywana jako tania siła robocza. Kobiety i mężczyźni wbrew własnej woli byli umieszczani  w szpitalach psychiatrycznych. Osoby określane jako „rozwiązłe” i „pasożytnicze ” były ubezwłasnowolniane i poddawane sterylizacji. W kantonie Zurych aż do 1981 roku, ofiarami praktyk pomocy społecznej dotknięta  został duża liczba dzieci, młodzieży i dorosłych. W ramach procesu zajmowania się tym ciemnym rozdziałem historii kantonu Zurych,  w 2016 r. rząd kantonalny  zatwierdził fundusze – 500 000 franków- na projekt  badaczy , który miał na celu zbadanie tego zjawiska.  Wyniki dwuletnich badań są dostępne od końca 2018 roku, także w formie publikacji książkowej – Beat Gnädinger, Verena Rothenbühler (Hg.): Menschen korrigieren. Fürsorgerische Zwangsmassnahmen und Fremdplatzierungen im Kanton Zürich bis 1981, Zürich (Chronos) 2018.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Kanton Zurych pod pręgierzem – bolesna konfrontacja z przeszłością”

MRA: Standard ISO 16175 opublikowany dla członków MRA celem komentarza

Międzynarodowa Rada Archiwów opublikowała, niestety tylko w strefie zamknietej dla członków, tekst normy ISO 16175 „Processes and functional requirements for software for managing records” (Procesy i wymagania funkcjonalne dla oprogramowania i zarządzania dokumentacją). Chodzi tu o przygotowany w 2008 r. projekt regulacji zatytułowany „Podstawy i wymagania funkcjonalne dla informacji w elektronicznym środowisku biurowym” (Principles and Functional Requirements for Records in Electronic Office Environments ) w oparciu o który  powstała trzyczęściowa norma ISO 16175. W latach 2016 – 2017 norma ta poddana została ocenie. Z trzech części scalono ją w dwa dokumenty o nieco zmodyfikowanym tytule „Procesy i wymagania funkcjonalne dla oprogramowania i zarządzania danymi” i przekazano do ostatecznej oceny przez przedstawicieli państw przynależących do Committee on Records Management and Archives (ISO TC46.SC11). (Komitet do zarządzania dokumentacją i archiwami). Wyniki pracy zakończone zostaną w maju 2019 r. na spotkaniu TC46 / SC11 w Ottawie. Publikacja odświeżonej normy ISO 16175 przewidywana jest na koniec 2019 r.

Wiecej: Version de travail de la norme internationale ISO 16175 (précédemment ICA-Req) publiée pour commentaires des membres ICA

Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec

WŁOCHY: Archiwa ratują języki. Słownik olzai – włoski, włosko – olzai

IY2019 – International Year of Indigenous Languages –  Rok 2019 jest Międzynarodowym Rokiem Języków Rdzennych ustanowionym przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 21 października 2016 r. Koordynatorem zostało wyznaczone UNESCO. Według danych organizacji na świecie używa się obecnie około 7000 języków, z czego 2680 zagrożonych jest obumarciem. Zagrożonymi językami mówi około 370 milionów ludzi. Mówią nimi rdzenne wspólnoty lokalne, które jak się szacuje, istnieją obecnie w 90 krajach świata i reprezentują 5000 odrębnych kultur. Jak podaje UNESCO 97% mieszkańców świata mówi czterema procentami języków, a pozostałe 3% ludzkości komunikuje się pozostałymi 96 procentami istniejących języków. Taka sytuacja stawia w pozycji językowo przegranej społeczności rdzenne, a to oznacza bezpowrotna utratę niezwykłych i bogatych dóbr kultury wszytej w kody zagrożonych języków. Także w Polsce mamy do czynienia ze zjawiskiem języków etnicznych, przywołam tu tylko języki (etnolekty): kaszubski, słowiński czy karaimski lub wilmowski, nie wspominając o gwarach jak choćby śląszczyzna czy etnolekt kociewski.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Archiwa ratują języki. Słownik olzai – włoski, włosko – olzai”

SZWAJCARIA: Podróże archiwalne – Schweizerischen Sozialarchiv

Schweizerischen Sozialarchiv to najważniejsze w Szwajcarii archiwum społeczne. Istnieje ono już ponad 100 lat. Zostało założone w 1906 roku jako stowarzyszenie „Zentralstelle für sozial Literatur der Schweiz”. Jego celem było gromadzenie wszelkiego rodzaju  dokumentacji związanej z szeroko rozumianymi kwestiami życia społecznego i udostępnianie tego zbioru wszystkim zainteresowanym stronom bezpłatnie. Inicjatorem był Paul Pflüger, reformator społeczny i pastor, którego zainspirowała wizyta w Musée Social w Paryżu z okazji Światowych Targów w 1900 r. Paul Pflüger rozwinął szeroką działalność kolekcjonerską, co roku powiększając zasoby archiwalne i biblioteczne obrazujące wszystkie ważne tendencje polityczne, kulturalne  i wyznaniowe. Chciał również  zapewnić naukowo obiektywną pracę nowo utworzonej instytucji. Przez ponad 100 lat swojej działalności  zgromadzono  różnorodne  źródła od końca XVIII do początku XXI wieku. Szwajcarskie Archiwum Społeczne to biblioteka naukowa, archiwum historyczne i aktualna dokumentacja w jednym.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Podróże archiwalne – Schweizerischen Sozialarchiv”

CZECHY: Warsztaty archiwalno-historyczne dotyczące przemocy seksualnej w czasie II wojny światowej

Czeski odpowiednik polskiego IPN, czyli Instytut Badania Reżimów Totalitarnych (Ústav pro studium totalitních režimů) organizuje 29 maca 2019 roku konferencję i warsztaty naukowe dotyczące badań historycznych nad przemocą seksualną.
Chociaż badania historyczne w tym zakresie zintensyfikowały się w ostatnich latach, temat przemocy seksualnej w czeskiej historiografii nadal stanowi tak naprawdę białą plamę. Instytut chce to zmienić. Dlatego też, zgodnie z tezami Susan Brownmiller, amerykańskiej dziennikarki oraz znanej feministki, głoszącej że „gwałt jest wyrazem siły, a nie żądzy”, przygotowywał konferencję i warsztaty, mające stanowić swoiste wprowadzenie do tego zagadnienia. Jednodniowe warsztaty z udziałem dwóch badaczek, specjalizujących się w historii XX wieku: Niemki Reginy Mühlhäuser i Czeszki Anny Hájkovej (University of Warwick, Wielka Brytania), połączone zostaną wstępnym wykładem metodologicznym z trzema blokami warsztatów, prezentujących studia różnych przypadków wraz z refleksyjną pracą ze źródłami.

Czytaj dalej „CZECHY: Warsztaty archiwalno-historyczne dotyczące przemocy seksualnej w czasie II wojny światowej”

NIEMCY: Kolonialna przeszłość w teraźniejszej odsłonie online

Do wielu archiwalnych portali tematycznych w Niemczech, w 2019 roku dołączył kolejny-  Archivführer zur deutschen Kolonialgeschichte.  Tym razem jest to efekt współpracy pomiędzy Wydziałem Informacji Naukowej przy Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Poczdamie (Fachbereich Informationswissenschaften der Fachhochschule Potsdam) a Federalnym Ministerstwem Spraw Zagranicznych (Auswärtigen Amt). Niemiecka kolonialna przeszłość, choć nie tak imponująca jak brytyjska czy francuska, pozostawiła po sobie  wiele śladów archiwalnych. Zebranie  ich i powiązanie z informacjami na temat miejsc, ludzi i wydarzeń i w końcu udostępnienie źródeł z różnych archiwów w Niemczech w formie online, jest głównym celem tego projektu.

Czytaj dalej „NIEMCY: Kolonialna przeszłość w teraźniejszej odsłonie online”

POLSKA: Siedlce, konferencja „Archiwa w Polsce: wczoraj – dziś – jutro. 100 lat archiwów państwowych”

W dniach 14-15 lutego 2019 roku odbyły się II Siedleckie Spotkania Archiwoznawcze, zorganizowane w ramach obchodów 100-lecia archiwów państwowych przez Archiwum Państwowe w Siedlcach, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Oddział IPN w Lublinie i Bibliotekę Pedagogiczną w Siedlcach. Patronatem objął ją Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Program konferencji był bardzo bogaty – w ciągu dwóch dni wygłoszono 26 referatów, których tematyka dotyczyła działalności różnych archiwów, ich zasobu oraz pracowników i użytkowników. Mówiono zarówno o przeszłości, jak i o dniu dzisiejszym, przedstawiając także kilka prognoz i postulatów na przyszłość.
Siedleckie Spotkania zapoczątkowały referaty poruszające zagadnienia istotne dla współczesnej archiwistyki, sygnalizujące zmiany i nowe trendy w funkcjonowaniu archiwów.
Dr Agnieszka Rosa przypomniała zakres i kierunki badań potrzeb użytkowników w archiwach, idących w ślad za bibliotekami. Zwróciła uwagę na dotychczasowy niewielki ich zasięg i rezultaty. Zabierając głos w dyskusji podkreśliła, że wyniki takich badań mogą mieć wpływ na trzy zagadnienia: organizację udostępniania, kierunki i zakres opracowania oraz politykę gromadzenia zasobu.

Czytaj dalej „POLSKA: Siedlce, konferencja „Archiwa w Polsce: wczoraj – dziś – jutro. 100 lat archiwów państwowych””

ROSJA: Zbiór dokumentów „Od nacjonalizmu do kolaboracji: Kraje Bałtyckie podczas II wojny światowej”

Dnia 31 stycznia 2019 r. w Moskwie został wydany (przez wydawnictwo „Encyklopedia Polityczna”) dwutomowy zbiór dokumentów pod tytułem „Od nacjonalizmu do kolaboracji: Kraje Bałtyckie podczas II wojny światowej”.
Jak napisano w informacji anonsującej ukazanie się publikacji, wykorzystane w niej materiały archiwalne „ujawniają ideologiczne podstawy i organizacyjno-polityczne mechanizmy łączenia nacjonalizmu i kolaboracji na terytorium Łotwy, Litwy i Estonii w latach 1938-1945”.

Czytaj dalej „ROSJA: Zbiór dokumentów „Od nacjonalizmu do kolaboracji: Kraje Bałtyckie podczas II wojny światowej””

WŁOCHY: „Drzewa oliwne i bisior. Morze Śródziemna, które łączy” – wystawa w archiwum w Tarencie

Ignacy Krasicki w swoim „Zbiorze potrzebniejszych wiadomości porządkiem alfabetu ułożonych„, wydanych we Lwowie w 1781 r. napisał „Bissus, albo bisior, rodzay materyi przedniejszey ieszcze od purpury. Częstokroć o nim wzmianka jest w piśmie świętym. Jakiego iednak bisior jest koloru i gatunku o tym gruntowney wiadomości nie masz.”(s. 161)
W swojej „Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger napisł: „Bisior, rodzaj tkaniny przedniejszej od purpury. Po grecku byssos, po łacinie byssus oznacza len delikatny i najcieńsze z niego płótno. Z wierszy Grochowskiego (za Zygmunta III) można przypuszczać, że najcieńszej i najbielszej tkaniny, zwanej bisiorem, używały możne niewiasty.” (s. 177) Dalej zaś powołał się na wyżej cytowany tekst Krasickiego. Obaj autorzy wiedzieli, że bisior to niezwykle delikatny i cenny materiał, nie wiedzieli jednak skąd sie bierze. Tymczasem, znany już w starożytności, materiał wytwarzany z wydzieliny małż morskich (omółek) Pinna nobilis, był, jak wskazują autorzy hasła bisior w Wikipedii, najcenniejszym materiałem w starożytności. Głównym ośrodkiem jego produkcji było apulijskie miasto Tarent (wł. Tarano), stąd tamtejsze archiwum państwowe zorganizowało wystawę „”Ulino e bisse marino. Il Mediterraneo che unisce” (Drzewa oliwne i bisior morski. Morze Śródziemne, które łączy).

Wystawa jest efektem współpracy Archiwum Państwowego w Tarencie, Fundacji Ammiraglio Michelagnoli, l’Istituto Talassografico di Taranto “A. Cerruti”, Istituto per l’Ambiente Marino Costiero del Consiglio Nazionale delle Ricerche (IAMC CNR) sekcja Tarent oraz Straży Leśnej Oddział w Tarencie (Carabinieri Forestale).
Wystawa łączy ze sobą w sposób symboliczny dwa elementy: drzewo oliwne, będące symbolem śródziemnomorskiego rolnitwa i symbolem pokoju oraz małże pinna nubilis, które wedle organizatorów symbolizują relacje pomiędzy ludźmi a śródziemnomorskimi ekosystemami. Z tego związku narodziła się w starożytności i przeniosła do „naszych czasów” kultura i gospodarka śródziemnomorska.
Wystawa prezentuje archiwalia, w tym fotografie, zachowane w Archiwum Państwowym w Tarencie, zbiory osób prywatnych oraz instytucji publicznych związane z symboliką drzewa oliwnego, produkcją oleju oraz przetwarzaniem bogactwa morza, symbolizowanego przez małże pinna nobilis.
Specjalnie dla wystawy opracowano mapę Morza Śródziemnego ukazującą obszary upraw drzew oliwnych na lądzie i obszary eksploatacji omółek w morzu, wzdłuż  linii morskiej. Drzewa oliwne „przeglądają sie” w tafli morza, a ich odbiciem są małże pinna nubilis.

Wystawa czynna będzie do 30 marca 2019 r. w siedzibie archiwum w Tarencie (via Federico di Palma, 4).

Więcej:

Ulivo e bisso marino. Il Mediterraneo che unisce

L’Archivio di Stato di Taranto

oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec

ROSJA: „Związek Sowiecki w Afganistanie” – konferencja naukowa

Państwowe Archiwum Historii Społeczno-Politycznej w Permie (Пермский государственный архив социально-политической истории) jest jednym z organizatorów ogólnorosyjskiej naukowej konferencji pt. „Związek Sowiecki w Afganistanie”, która odbędzie się 28 lutego 2019 r. w tymże mieście, w ramach projektu „Permskie czytania wojenno-historyczne: 30. rocznica wycofania wojsk z Afganistanu”.
Podczas konferencji planowane jest omówienie tematów: 1) Radzieckie działania wojskowe w Afganistanie 30 lat później: oceny i opinie historyków, ekspertów ze społeczności międzynarodowej i rosyjskiej; 2) Wojna afgańska w kontekście historycznym XX wieku. Afganistan jako strefa wpływów Związku Radzieckiego i innych państw. Historia stosunków rosyjsko-afgańskich; 3) Cechy społeczno-gospodarczego rozwoju Afganistanu. Czynnik islamski. Dostosowanie sił politycznych wewnątrz kraju i regionu w przededniu wojsk radzieckich; 4) Główne powody wprowadzenia wojsk radzieckich w Afganistanie. Alternatywy dla interwencji wojskowej. Gotowość armii radzieckiej do wojny w Afganistanie;

Czytaj dalej „ROSJA: „Związek Sowiecki w Afganistanie” – konferencja naukowa”