CZECHY: W Pradze nagrodzono zasłużonych dla archiwistyki

Dnia 1 października 2019 r. 20 osób otrzymało z rąk Ministra Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej medal „Za Zasługi dla czeskiej archiwistyki”. Co roku to honorowe odznaczenie przyznawane jest praktykom w dziedzinie archiwizacji i dziedzin pokrewnych, w uznaniu za całokształt dokonań lub szczególnych działań. W ten sposób docenia się: archiwistów, konserwatorów akt, edukatorów, ale także budowniczych i menedżerów. Dzięki nim czeskie archiwa są nowoczesnymi organami administracyjnymi i instytucjami naukowymi, które mają swoją reprezentację w organizacjach międzynarodowych na poziomie europejskim i światowym.
„Archiwista musi być jednocześnie historykiem, ekspertem w historii administracji, paleografem, językoznawcą, sprawnym użytkownikiem komputera, ale powinien mieć również odrobinę zacięcia detektywa i prawnika, w niektórych przypadkach zaś psychologa” – stwierdził zastępca ministra spraw wewnętrznych Petr Mlsna, witając laureatów w hotelu „Spiritka” w Pradze, gdzie odbyła się uroczystość wręczenia medali.
Od 2006 roku nadano to odznaczenie już 285 osobom, wśród których znajduje się sporo osób spoza Czech, a w tym kilka z Polski. Tym razem wśród uhonorowanych zagranicznych archiwistów znalazło się dwóch Austriaków (Roman-Hans Gröger i Gerald Theimer – obaj archiwiści z Austriackiego Archiwum Państwowego w Wiedniu) i jedna Niemka (Margit Ksoll-Marcon – dyrektor generalny Bawarskich Archiwów Państwowych).

Więcej:

Medaili “Za zásluhy o české archivnictví” získalo v úterý 1. října 20 osobností

MINISTERSTVO VNITRA

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział Jelenia Góra

CZECHY: Konferencja o Kominternie w Europie Środkowej

W czwartek 3 października 2019 r. w siedzibie Narodowego Archiwum w Pradze odbyła się międzynarodowa konferencja archiwalno-historyczna, zorganizowana we współpracy z Instytutem Historii Akademii Nauk Republiki Czeskiej pt. „Komintern w Europie Środkowej. Instrument polityki zagranicznej Związku Radzieckiego”, gromadząc wielu badaczy z Czech, Słowacji, Niemiec, Ukrainy i Rosji.
We wprowadzeniu do Konferencji jej organizatorzy napisali m.in.: „Ustanowienie Międzynarodówki Komunistycznej w marcu 1919 r. zwiastowało przejście polityki państwa radzieckiego do intensywnej współpracy z międzynarodowym socjalistycznym, względnie komunistyczny ruchem. W działalność tę była zaangażowana radykalna część lewicy czechosłowackiej socjaldemokracji, przekształcona później w Komunistyczną Partię Czechosłowacji (KSČ). Kierownictwo Kominternu i jego profil zmieniły się, ale niezmienny pozostawał jego kierunek ideologiczny. Nadal istnieje wiele niewiadomych dotyczących tych zmian, powstawania mechanizmów wewnętrznych. Zwłaszcza na pierwszych etapach rozwoju Kominternu zarządzanie nim wykazało bardziej autonomiczne elementy w stosunku do WKP(b). Sekcje Kominternu, partie komunistyczne, były zaangażowane we wspieranie państwa radzieckiego i odgrywały ważną rolę we wspieraniu jego polityki zagranicznej w swoich krajach. Po tym, jak przez partie komunistyczne przeszła fala bolszewizacji, gdy Stalin umocnił swoją pozycję w ZSRR, podporządkował Komintern interesom imperium sowieckiego”.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o Kominternie w Europie Środkowej”

POLSKA: XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich

W dniach 18-20 września 2019 odbył się w Lublinie jubileuszowy zjazd historyków. Jego hasło brzmiało: WIELKA ZMIANA. HISTORIA WOBEC WYZWAŃ… Zmiana widoczna była już w sposobie organizacji obrad zjazdowych. Główny punkt ciężkości postawiono nie na referaty, lecz na dyskusje. Wprowadzenie do paneli stanowiły referaty wiodące, których pełne teksty zamieszono na stronie internetowej zjazdu. W trakcie spotkań nie były odczytywane w całości, lecz po przedstawieniu głównych tez, głos zabierali paneliści, a także uczestnicy. Program główny obejmował 5 paneli i 9 sekcji. Duży był także program towarzyszący, na który składało się 5 paneli, a w ich ramach 8 sekcji. Imprezy towarzyszące, wystawy, sesja posterowa, gry uliczne, filmy, rekonstrukcja historyczna „Bogowie wojny” istotnie wzbogacały ofertę programową skierowaną do szerokiego grona uczestników (ponad 900 osób zarejestrowanych) i osób, które w tym czasie przebywały w Lublinie. Nie sposób było uczestniczyć we wszystkim, przedstawiamy więc tylko niektóre wydarzenia.


Jarosław Gowin i Paweł Pietrzyk

Uroczyste otwarcie Zjazdu miało miejsce w Centrum Spotkania Kultur. Przybyli na nie uczestnicy zjazdu z kraju i z zagranicy, a także politycy. Było to okazją do krótkiego wspomnienia absolwentów historii, niektórych obecnych na sali, którzy weszli lub wchodzą w skład władz państwowych i samorządowych. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin w swoim wystąpieniu poruszył kwestię zmian w organizacji nauki, wprowadzanych przez jego resort, która nie zawsze jest korzystna dla nauk humanistycznych. Wspominając o liście czasopism punktowanych, ujawnił okoliczności, w jakich umieszczony został na niej także „Archeion”. Z te działanie naczelny dyrektor dr Paweł Pietrzyk wręczył ministrowi na scenie odznakę „Zasłużony dla polskiej archiwistyki”. Wykład inauguracyjny na temat „Potęga historii” wygłosił przewodniczący Komitetu Organizacyjnego prof. Jan Pomorski (UMCS), wzbogacając go prezentacją multimedialną.

Czytaj dalej „POLSKA: XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich”

NIEMCYy: Instytut Gaucka już wkróce częścią Bundesarchiv

Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD, tzw. Urząd lub Instytut Gaucka ( Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, BStU) powołany do życia w 1990 w wyniku tzw. pokojowej i rewolucji (Friedliche Revolution) i spontanicznego działania społeczeństwa, które nie dopuściło do zniszczenia archiwów służb bezpieczeństwa byłej NDR, wkrótce zakończy swoją samodzielną działalność. U samych podstaw działalności  BStU leżała jego tymczasowość – instytut działał jedynie jako pełnomocnik Federacji. Oczywiście zasoby archiwalne BStU nadal będą dostępne, ale od połowy 2021 r. jako integralna część Archiwum Federalnego (Bundesarchiv)- niemieckie prawodawstwo nie przewiduje instytucji archiwów wyodręnionych.
Decyzję niemieckiego Bundestagu z 26.9.2019 r. w sprawie „Koncepcji stałej ochrony dokumentów Stasi poprzez przeniesienie archiwum dokumentów Stasi (Ministerium für Staatssicherheit) do Archiwum Federalnego z zadowoleniem przyjmuje federalny komisarz ds. Dokumentów Stasi Roland Jahn, który ocenia to jako kolejny kamień milowy w zakresie zabezpieczenia i dostępności  dokumentów Stasi w przyszłości: „Dzięki tej decyzji dokumenty Stasi również staną się strukturalnie częścią „pamięci narodu” w dającej się przewidzieć przyszłości i zostaną stworzone podstawy trwałego i zgodnego z oczekiwaniem społecznym korzystania z tych specjalnych dokumentów. Mają one w dalszym ciągu służyć ofiarom dyktatury jako dowód ich prześladowań i pozostać ważnym źródłem pamięci dla społeczeństwa. Wgląd w archiwum Stasi ma dostarczać wiedzy o mechanizmach dyktatury i zwiększać świadomość wyzwań demokracji. Funkcję tą archiwum spełnia już od prawie 30 lat. Teraz ważne jest aby docenić tę historię, aby zabezpieczyć korzystanie z dokumentów Stasi w przyszłości i poddawać je do dyskursu kolejnych pokoleń ”.

Czytaj dalej „NIEMCYy: Instytut Gaucka już wkróce częścią Bundesarchiv”

POLSKA: Dzień Archiwistów – 30 września

Obchodzony po raz pierwszy w Polsce Dzień Archiwistów jest doskonałą okazją do przypomnienia tekstu hymnu autorstwa dr. Jerzego Podralskiego*

Hymn Archiwistów

Jesteśmy stróżami pamięci ludzkości,
Zwartej tu w aktach zasobu wielkiego,
Ukrytej w zespołach ogromnej ilości,
Na kartach i stronach poszytu każdego!

Refren:
My Archiwiści, my Archiwiści,
Jesteśmy wielką rodziną wszyscy!
Porządkujemy fakty, zdarzenia,
Aby przetrwały przez pokolenia,
Aby uczeni mieli bez szwanku,
Zabezpieczone źródła jak w banku!
By mogli fakty ustalać nowe,
Zrekonstruować trendy dziejowe!

To wszystko, co w czasie się zdarzy i stanie,
Wraz z czasem na zawsze przeminie, uleci!
A tylko to, co już spisane zostanie,
To właśnie przetrwa czas wszystkich stuleci!

*Dr Jerzy Podralski (1929-2001), historyk-archiwista, długoletni pracownik Archiwum Państwowego w Szczecinie, znawca kancelarii i archiwów okresu średniowiecza i czasów nowożytnych na Pomorzu Zachodnim, a także autor kilkudziesięciu okolicznościowych wierszy i piosenek na tematy archiwalne. 

Redakcja ArchNetu pozdrawia Archiwistów ze wszelkich instytucji i organizacji, uroczyście i aktywnie świętujących w dniu 30 września 2019 r. Życzymy satysfakcji z wypełnianych zadań, realizacji ciekawych planów, pasjonujących odkryć archiwalnych oraz szacunku tych, którzy dzięki efektom codziennej pracy każdego Archiwisty mogą realizować własne cele badawcze, urzędowe, socjalne, hobbystyczne i strategiczne.

NIEMCY:Poszukiwacze zaginionych dzieł sztuki i archiwalne kartoteki – Central Collecting Point w Monachium

Druga wojna światowa zakoczyła się ponad 70 lat temu, ale zostawiła po sobie jeszcze wiele tajemnic i niezałatwionych spraw. Central Collecting Point w Monachium jest jednym z wielu świadectw na to, że jej konsekwencje i echa jeszcze bardzo długo będe się odciskały niechlubnym piętnem na historii Europy.
Dzięki współpracy Federalnego Urzędu ds. Regulacji Stosunków Własnościowych (Bundesamt für zentrale Dienste und offene Vermögensfragen -BADV), Bundesarchiv (BA) i Niemieckiego Muzeum Historycznego (Deutschen Historischen Museum – DHM) powstała i jest dostępna online, potężna baza danych dotycząca zrabowanych przez nazistów dzieł sztuki w okresie od 1933 do 1945 roku na terenie Niemiec i terytoriów okupowanych. Zawiera ona około 170 tys. danych i ok. 300 tys. rysunków, rycin i fotografii obiektów określanych jako „Central Collecting Point (CCP) München”, czyli zbiór dzieł sztuki, które zostały zabezpieczone przez wojsko amerykańskie w 1945 roku, w budynku byłego NSDAP w Monachium. Podobna baza obejmująca inną kolekcję tzw. Sonderautrag Linz funkcjonuje od 2008 roku na stronach DHM. Właściciele zrabowanych dzieł sztuki, przechowywanych jako depozyt przez BADV w Berlinie, są nieznani. Przypuszcza się, że należały one przeważnie do zamożnych rodzin żydowskich. Niemieccy naziści rabowali je w Niemczech już w latach 30-tych, później – w krajach podbitych. Wszystkie miały trafić do tak zwanego „Muzeum Führera” planowanego w austriackim Linzu. Pod koniec wojny naziści ukryli je w kopalnianych sztolniach na terenie Austrii. Z początkiem lat 50-tych władze amerykańskie w Niemczech przekazały wszystkie skradzione przez nazistów dzieła sztuki powołanemu przez rząd Niemiec „Towarzystwu Powierniczemu”. Głównym celem założenia kolekcji było zinwentaryzowanie, rozpoznanie ostatnich właścicieli, a następnie restytucja zrabowanych dzieł. Dotyczyło to również obiektów, które trafiły na rynek sztuki. Zwrot obiektów rozpoczął się już jesienią 1945 i do dnia dzisiejszego do prawowitych właścicieli trafiły tysiące obiektów. Pozostałości zbioru w połowie lat 60 przejęły władze federalne, a od 2006 roku właśnie BADV.

Czytaj dalej „NIEMCY:Poszukiwacze zaginionych dzieł sztuki i archiwalne kartoteki – Central Collecting Point w Monachium”

ROSJA: Rosyjskie archiwa uczciły rocznicę powstania Chińskiej Republiki Ludowej

17 września 2019 r. w Sali Wystawowej Archiwum Federalnego Sankt Petersburga odbyło się uroczyste otwarcie wystawy historyczno-dokumentalnej „Rosja – Chiny. W 70. rocznicę założenia Chińskiej Republiki Ludowej” (1 października 1949 r.), zorganizowanej przez Federalną Agencję Archiwalną, Państwową Administrację Archiwalną Chin, Rosyjskie Towarzystwo Historyczne, Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej przy wsparciu Fundacji Historia Ojczyzny, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego i Kolei Rosyjskich.

W pierwszej części wystawy pt. „Geneza i kształtowanie się stosunków rosyjsko-chińskich. 1618–1727”prezentowane są kopie dokumentów dotyczących pierwszych prób nawiązania kontaktów dyplomatycznych w XVII wieku: traktatów, listów i dekretów cesarzy rosyjskich i chińskich. W drugiej części, zatytułowanej „Nowy jedwabny szlak: Rosja i Chiny w XVIII-XIX wieku”, przedstawiono: pamiętnik carewicza Mikołaja Aleksandrowicza z zapisem wizyty w Chinach, raporty ministrów rosyjskich, rysunki chińskich szat cesarskich i chińskich monet, ordery, odznaczenia i numizmaty oraz przykłady chińskiej sztuki użytkowej z okresu XVII – XIX wieku. Trzecia część poświęcona jest stosunkom radziecko-chińskim po bolszewickiej rewolucji 1917 r. i zawiera m.in. notatkę Lenina i list Sun Yat-sena; w czwartej, zatytułowanej „Przyjaźń chińsko-sowiecka. 1949–1956”, zaprezentowano m.in. umowę o przyjaźni z 1950 r., fotografie i plakaty. Ostatnia część poświęcona jest współczesnym stosunkom rosyjsko-chińskim w okresie poradzieckim, w latach 1991–2019. Pokazano na niej zdjęcia ze spotkań prezydentów Federacji Rosyjskiej z prezydentami ChRL.

Czytaj dalej „ROSJA: Rosyjskie archiwa uczciły rocznicę powstania Chińskiej Republiki Ludowej”

„Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa źródłoznawcza” – XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Lublin 20 września 2019 r.

Szanowni Państwo!

Zbliżają się obrady XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, które w tym roku odbędą się w Lublinie 18 – 20 września 2019 r. Tradycyjnie w trakcie Zjazdu odbędą się obrady sekcji poświęconej naukom pomocniczym historii (Sekcja 9): „Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa źródłoznawcza”, co wpisuje się w ogólny temat Zjazdu. W trakcie obrad chcielibyśmy zastanowić się nad obecną kondycją nauk pomocniczych historii, czemu mają służyć zarówno referaty wiodące, jak i towarzysząca im dyskusja.

Organizatorem obrad Sekcji Nauk Pomocniczych Historii jest Zespół Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa przy Komitecie Nauk Historycznych PAN.

Formuła Zjazdu przewiduje, że w czasie posiedzenia sekcji wygłaszane są dwa referaty wiodące, wprowadzające do dyskusji, która powinna być ważnym elementem obrad. Stosując się do wymogów organizacyjnych prezentujemy na posiedzeniu dwa wiodące referaty, jednocześnie postanowiliśmy zmodyfikować nieco ten model. Oprócz referatów proponujemy pięć zamówionych głosów dyskusyjnych, dotyczących wiodących obecnie problemów nauk pomocniczych historii, które powinny ukierunkować naszą dalszą dyskusję plenarną. Głos każdego z Państwa będzie miał duże znaczenie. Zachęcam do udziału dyskusji.

Tematem przewodnim Zjazdu jest „Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań…”. Wielka zmiana i wyzwania stają także przed naukami pomocniczymi historii i edytorstwem. Aby im podołać nasze środowisko musi stanowić jedność, zmierzać do wspólnego celu, zastanowić się w trakcie środowiskowej dyskusji nad naukowymi priorytetami i podjąć ich realizację. Temu służyć mają obrady naszej sekcji, dlatego gorąco zachęcam do udziału.
Poniżej podaję program sympozjum, wraz z zamówionymi głosami w dyskusji, nie uwzględnionymi w oficjalnym programie Zjazdu.

Zenon Piech
Przewodniczący Zespołu Nauk Pomocniczych Historii i Edytorstwa PAN

Czytaj dalej „„Nauki pomocnicze historii – nowa perspektywa źródłoznawcza” – XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Lublin 20 września 2019 r.”

NIEMCY: „Chłodne” przyjęcie materiałów filmowych LWL Media Center w Münster

Od ponad 20 lat archiwum filmowe LWL Media Center dla Westfalii w Münster dba o zachowanie dziedzictwa filmowego landu, a przede wszystkim wspiera lokalne społeczności, a także stowarzyszenia rodzinne i osoby prywatne w zabezpieczaniu ich skarbów filmowych, pod warunkiem, że przedstawiają one historyczne aspekty ekonomiczne lub społeczne Westfalii. Wsparcie obejmuje cały zakres usług: filmy są przejmowane jako depozyty i przechowywane w magazynach, a także digitalizowane i indeksowane pod względem treści. Archiwum zbiera, zabezpiecza i udostępnia źródła audiowizualne od 1986 roku. Jego początki sięgają jednak już 1928 roku, kiedy powołano do życia Landesbildstelle. Obecnie archiwum gromadzi filmy będące zarówno własnością  prywatną i publiczną. Ponad 8000 filmów zgromadzonych w archiwum dokumentuje westfalskie krajobrazy, miasta i wsie, rolnictwo, rzemiosło i przemysł. Pokazuje także zwyczaje, wydarzenia polityczne i kulturalne, a także ludzi i ich życie codzienne od 1913 roku. Zasób uzupełnia około 800 dokumentów dźwiękowych dotyczących historii i teraźniejszości regionu. Kolekcja archiwum filmowego i dźwiękowego tworzy pamięć audiowizualną dla Westfalen-Lippe.

Czytaj dalej „NIEMCY: „Chłodne” przyjęcie materiałów filmowych LWL Media Center w Münster”

FRANCJA: Nauka w pogoni za zbrodnią – wystawa w Archives National w Pierrefitte-sur-Seine

W dniu 13 września 2019 r., pod Paryżem w Pierrefitte-sur-Seine, gdzie znajduje się siedziba Artchives de France zostanie otwarta wystawa; „Nauka w pościgu za zbrodnią” (La science à la poursuite du crime). Komisarzem wystawy jest wykładowca nauk politycznych na uniwersytecie w Cergy-Pontoise. Wystawa poświęcona jest pionierowi ekspertyzy kryminalistycznej, Alfonsowi Bertillion (1853 – 1914). Bertillon od 1878 r. odpowiadał w paryskiej nprefekturze policji za kopiowanie i przechowywanie kartotek oskarżonych. Opracował nowy system klasyfikacji kart poszczególnych osób w oparciu o antropometrię (pomiary kości wykonywane na ludzkim ciele). Antropometria była pierwszym systemem naukowym wykorzystywanym przez policję, zastąpiona  została przez znacznie skuteczniejszą daktyloskopię. Do tego czasu identyfikacja przestępców odbywała się na podstawie nazwiska i fotografii (fotografowanie przestępców rozpoczęło sie już w latach czterdziestych XIX w.) Na przełomie XIX i XX w. znacznie poszerzył badania nad  identyfikacja śladów odnajdowanych w miejscach zbrodni, a w 1888 r. zestandaryzował fotografowanie przestępców. Bertillon wdrożył nowatorskie techniki w wielu dziedzinach kryminalistyki począwszy od wspomnianej normalizacji fotografii sądowej, przez daktyloskopię po nowatorską systematyzację akt. W tym ostatnim zakresie opracował systematykę i sposób zarządzania zbiorami ekspertyz kryminalnych opisujących różnorakie ślady po narzędziach wykorzystywanych do włamań oraz metodę śledzenia w przestrzeni publicznej osób poszukiwanych przez policję opartą na analizie grafologicznej.

Czytaj dalej „FRANCJA: Nauka w pogoni za zbrodnią – wystawa w Archives National w Pierrefitte-sur-Seine”