CZECHY /AUSTRIA: Konferencja w 100 rocznicę czesko-austriackiej umowy archiwalnej

W dniach 18–19 maja 2020 r. w Wiedniu zorganizowana zostanie konferencja naukowa z okazji 100-rocznicy tzw. Konwencji Praskiej, zawartej pomiędzy Austrią a Czechosłowacją w sprawie wzajemnego przekazania archiwaliów. Organizatorami konferencji są: Archiwum Narodowe w Pradze oraz Austriackie Archiwum Państwowe w Wiedniu.
Po upadku, w wyniku I wojny światowej, wielonarodowego państwa Habsburgów – monarchii Austro-Węgier, niektóre państwa powstałe na jej gruzach, głównie Czechosłowacja i Rumunia, zażądały zwrotu materiałów archiwalnych dotyczących ich historii. Ramy tzw. „separacji archiwalnej” określone zostały już przez traktat pokojowy z Saint-Germain, podpisany przez przedstawicieli Austrii i zwycięskie mocarstwa 10 września 1919 r. Właściwa i szczegółowa umowa dwustronna, pomiędzy Czechosłowacją i Austrią, tzw. „konwencja praska”, podpisana została 18 maja 1920 r. w Pradze. Przekazywanie dokumentacji, którymi państwo czechosłowackie wyraziło zainteresowanie, rozpoczęło się natychmiast po zawarciu konwencji praskiej, a dokładnie 10 czerwca 1920 r. Zajmowała się tym grupa czeskich archiwistów pod kierunkiem Jaroslava Kursy, pracująca w Wiedniu do 1922 r. Czescy archiwiści byli zainteresowani głównie aktami działalności austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Z archiwów arystokratycznych przejmowano dokumentację byłej czeskiej kancelarii sądowej, a także rejestry herbowe (tzw. Saalbuchy).

Czytaj dalej „CZECHY /AUSTRIA: Konferencja w 100 rocznicę czesko-austriackiej umowy archiwalnej”

Czechy: Aplikacja map dawnych osad żydowskich

W ramach współpracy Archiwum Narodowego w Pradze i Instytutu Geodezji, Topografii i Kartografii opracowano aplikację internetową, zapewniającą dostęp do wyników badań nad planami osadnictwa żydowskiego w Czechach z lat 1727–1728. Plany te – stanowiące unikatowy zbiór kartograficzny – zostały uznane w 2018 r. za Archiwalne Zabytki Kultury, a obecnie trwają zabiegi o umieszczenie ich na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Widok strony

Widok strony głównej

W udostępnionej aplikacji lokalizacje poszczególnych osad żydowskich umieszczane są na współczesnej mapie przeglądowej Republiki Czeskiej, a sama aplikacja umożliwia przeglądanie starych planów, wraz z zachowanymi do nich dokumentami archiwalnymi, oraz ich porównywanie z mapami tzw. Drugiego katastru gruntowego, zwanego też Metryką Franciszkańską (od cesarza Franciszka II) oraz aktualnymi zdjęciami lotniczymi. Aplikacja pozwala wyszukiwać lub filtrować plany osadnicze ludności żydowskiej według kilku kryteriów. Jednocześnie do zapewniono możliwość wstawiania tutaj inne plany, które wciąż czekają na odkrycie i przetworzenie.

Czytaj dalej „Czechy: Aplikacja map dawnych osad żydowskich”

NIEMCY: Forum Bundesarchiv – 100 lat na 100-lecie

Od 2013 roku Bundesarichiv czyli Archiwum Federalne wydaje specjalistyczne czasopismo Forum, które zazwyczaj poświęcone jest jednemu wiodącemu tematowi. Większość artykułów jest pisana przez pracowników archiwum i ma na celu dostarczenie impulsów do profesjonalnej dyskusji na aktualne tematy archiwalne. Każde wydanie zawiera krótkie sprawozdanie roczne z kluczowymi danymi liczbowymi dotyczącymi zbiorów archiwalnych, opracowania, udostępniania oraz personelu Bundesarchiv.
Dotychczas poruszone tam zostały takie tematy jak: Dostęp do dóbr kultury, a prawo archiwalne w okresie przejściowym w 2013, Digitalizacja archiwów – sposoby i cele w 2014, Archiwa przejściowe – historia, praktyka, przyszłość w 2015, Archiwizacja filmów w epoce cyfrowej w 2016, Archiwum Federalne i jego wizerunek w 2017, Archiwum Federalne wobec zmian cyfrowych w 2018.

Ostatni zaś numer pisma za 2019 poświęcony jest 100-leciu Reichsarchiv i  jubileuszowej konferencji poświęconej temu tematowi. Tak więc również niemieccy koledzy w ubiegłym roku mieli powody do świętowania tak zacnego jubileuszu. Archiwum Rzeszy – Riechsarchiv jako centralny urząd cywilny, utworzono 1 października 1919 roku. Jego siedzibą był Poczdam, a  pierwszym dyrektorem generał Herman Ritter Mertz von Quirnheim. Pierwsi pracownicy tego archiwum rekrutowali spośród korpusu oficerskiego – ok. 100 osób. Archiwum podporządkowano Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Do zadań archiwum należało gromadzenie i katalogowanie wszystkich akt Cesarstwa Niemieckiego, które powstały od 1871 r. Ponadto miało ono zapewnić użytkownikom dostęp do informacji i umożliwiać badania historii Rzeszy – zwłaszcza historii I Wojny Światowej.

Czytaj dalej „NIEMCY: Forum Bundesarchiv – 100 lat na 100-lecie”

CZECHY: Seminarium o bezpieczeństwie zbiorów w świecie cyfrowym

Dnia 25 lutego 2020 Czeski Komitet Błękitnej Tarczy we współpracy z Archiwum Narodowym w Pradze oraz spółką CESNET z.s.p.o. przygotowały seminarium na temat „Bezpieczeństwo zbiorów instytucji dóbr kultury w cyberprzestrzeni”. Jest to temat nie tylko ciągle aktualny, ale wraz z rozwojem techniki wymagający stałego pogłębiania wiedzy. Dlatego też zaproszono do współpracy spółkę CESNET, która jest stowarzyszeniem uniwersytetów i Akademii Nauk Republiki Czeskiej, zajmującym się obsługują i rozwojem krajowej e-infrastruktury dla nauki, badań i edukacji, w tym tworzenia sieci komputerowej i przechowywania danych, oferując w tym zakresie szeroki zakres usług.
Głównym punktem seminarium będą dwa wystąpienia, związanego z CESNET doc. JUDr. Jana Koloucha, będącego od wielu lat pracownikiem naukowym kilku uniwersytetów, gdzie prowadzi zajęcia m.in. dotyczące cyberprzestępczości i bezpieczeństwa elektronicznego. Był też członkiem grup ekspertów Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA). Jego pierwszy referat zatytułowano: „Umiejętne korzystanie z technologii komputerowej i usług on-line, jako najlepsze zabezpieczenie”, zaś drugi „Digitalne ślady”. Po obu wystąpieniach przewidziana jest oczywiście dyskusja.
Seminarium odbyło się w sali konferencyjnej Archiwum Narodowego (adres: Praha 4 – Chodovec, Archivní 4) dnia 25 lutego 2020 r

Więcej:

Bezpečné chování paměťových institucí v kyberprostoru

oprac. Ivo Łaborewicz

AP Wrocław O/Jelenia Góra

Ukraina-Turcja: Porozumienie o współpracy archiwalnej

3 lutego 2020 r., w ramach wizyty prezydenta Republiki Turcji Recepa Tayyipa Erdogana na Ukrainie i odbywającego się po raz ósmy posiedzenia Rady Strategicznej Wysokiego Szczebla Turcja – Ukraina, podpisany został protokół o współpracy między Państwową Służbą Archiwalną Ukrainy a Dyrekcją Archiwów Państwowych Republiki Turcji. Jak stwierdzono w komunikacie, podpisanie protokołu będzie miało pozytywny wpływ na intensyfikację współpracy dwustronnej w dziedzinie spraw archiwalnych oraz rozwój korzystnego dla obu stron i konstruktywnego dialogu między instytucjami archiwalnymi Ukrainy i Republiki Tureckiej. Zgodnie z postanowieniami protokołu, Umawiające się Strony zapewnią ukraińskim i tureckim naukowcom równe prawo dostępu do dokumentów instytucji archiwalnych, uzupełnianie krajowych zasobów archiwalnych Umawiających się Stron na zasadzie wzajemnej korzyści kopiami dokumentów archiwalnych przechowywanych w archiwach drugiej Strony i będących przedmiotem zainteresowania badaczy Umawiających się Stron, a także wymianę specjalistów na wspólne badania i staże.

Czytaj dalej „Ukraina-Turcja: Porozumienie o współpracy archiwalnej”

POLSKA: Warszawa, „EZD RP – elektroniczne zarządzanie dokumentacją w administracji publicznej”


W dniu 17 lutego 2020 r. odbyła się w Warszawie konferencja „EZD RP – elektroniczne zarządzanie dokumentacją w administracji publicznej”, kolejna już w ramach projektu, realizowanego pod taką samą nazwą przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową w partnerstwie z Wojewodą Podlaskim. Projekt finansowany jest ze środków budżetowych oraz europejskich (Program Operacyjny Polska Cyfrowa na lata 2014-2020). Konferencję prowadził Mariusz Madejczyk, pełnomocnik Ministra Cyfryzacji, sprawującego nadzór nad projektem. Wspólnie z Bartłomiejem Klingerem przedstawili projekt jako strategiczny dla polskiej administracji, wpisany w Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa. Zgodnie z założeniami, system EZD RP ma być jednolity dla wszystkich podmiotów, które będą mogły wykorzystywać moduły potrzebne w ich działaniu. Do wykonywania zdań specyficznych wykorzystać zaś będą systemy dziedzinowe, współpracujące z EZD RP. W połączeniu z nimi obsługiwane być mogą różne procesy, w tym urlopy i delegacje. System ten będzie umożliwiał dostęp do rejestrów państwowych, przewidywane są też funkcjonalności migracji danych z dotychczas używanych systemów EZD (na pewno EZD PUW i eDok). Dane mają być przechowywane w chmurze państwowej SaaS (małe podmioty, których liczba szacowana jest na kilkadziesiąt tysięcy) oraz w prywatnych chmurach dużych państwowych jednostek organizacyjnych (np. ministerstwa). Projekt realizowany jest od 1 stycznia 2019 r., a jego zakończenie przewidziane jest na 31 grudnia 2021 r. W 2019 r. przygotowano już dwa prototypy, modyfikowane dzięki uwagom Rady Użytkowników i 36 podmiotów testujących. Trzecia wersja prototypu ma być gotowa w I kwartale 2020 r., kolejna we wrześniu, a od października ma się zacząć pilotaż w 15 podmiotach – Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim oraz w jednostkach, które do tej pory nie stosowały systemu EZD. Oczekuje się, że w 2026 roku korzystać z niego będzie ok. miliona pracowników urzędów publicznych.
Następnie zabrał głos Sławomir Zych, który omówił zagadnienia związane z realizacją projektu – harmonogram, koszty dostaw i usług, analizę ryzyk. Wyjawił także, że przyjęto założenie wcześniejszego przygotowywania testów systemu, w oparciu o oczekiwania użytkowników, a po nich opracowywania konkretnych modułów i funkcjonalności. M. Madejczyk dodał, że przewidziany jest EZD RP core, którego kody źródłowe będą w NASK, oraz EZD RP base, którego moduły mogą być wymieniane i przygotowywane przez wykonawców komercyjnych. Magdalena Sawicka omówiła ogólnie kolejne prototypy systemu, podając dane liczbowe, np. druga wersja miała 430 funkcjonalności, z których po testach postanowiono usunąć 50, a dwie zmodyfikować. Poinformowała też, że trwają już prace przygotowujące migrację danych z systemów  EZD PUW i eDok.

Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, „EZD RP – elektroniczne zarządzanie dokumentacją w administracji publicznej””

KANADA: Co-Lab niezwykłe narzędzie współpracy z użytkownikami archiwum

„Oznacz, transkrybuj, upowszechniaj!” (Étiquetez, transcrivez, partagez!) to hasło towarzyszące niezwykle interesującej inicjatywie Biblioteki i Archiwów Kanady. Pod nawą Co-lab kryje się stary pomysł polegający na włączeniu do  zawodowej pracy archiwistów wolontariuszy. Kanadyjskie rozwiązanie, na razie w wersji beta, to korzystanie z nowoczesnej technologii informatycznej dające użytkownikowi poczucie uczestniczenia w istotnym procesie naukowym. Uczestnik może wziąć udział w opracowaniu archiwaliów w jednym lub kilku procesach nazwanych wyzwaniami. Są to następujące działania: transkrypcja, przekład,  tagowanie (oznaczanie), opis. Całość usystematyzowana jest w wytycznych łączących poszczególne element.


Czytaj dalej „KANADA: Co-Lab niezwykłe narzędzie współpracy z użytkownikami archiwum”

FRANCJA: Geneza ustawy o archiwach z 1979 r. – publikacja

Portal Archiwa Francji poinformował o wydaniu monumentalnej publikacji poświęconej legendarnej już francuskiej ustawie archiwalnej z 3 stycznia 1979 r. Ustawa ta z perspektywy czasu określana jest „ustawą dwustulecia” (Cette loi venait combler ce qui, rétrospectivement, était perçu comme un vide législatif presque bicentenaire.). Obecnie ustawa weszła, w całości, w skład „Kodeksu dziedzictwa”. Code de Patrimoine- Kodeks dziedzictwa nie jest w występującą w Polsce regulacją prawną. Jest odpowiednikiem innych kodeksów takich jak: Kodeks administracyjny, karny, pracy i inne, zastosowanym do dziedzin związanych z kulturą, czy szczerzej dziedzictwem kulturowym. Francuski kodeks dziedzictwa został uchwalony i wszedł w życie w 2004 r. Składa się z siedmiu części:

1) Regulacje wspólne dla całości dziedzictwa kulturalnego,

2) Archiwa

3) Biblioteki

4) Muzea

5) Archeologia

6) Zabytki kultury materialnej i architektury

7) Dyspozycje dotyczące kolonii

Czytaj dalej „FRANCJA: Geneza ustawy o archiwach z 1979 r. – publikacja”

CZECHY: Kolokwium naukowe o tzw. „Leśnym Archimedesie”

Jedną z najciekawszych czeskich postaci XIX wieku był Karel Daniel Gangloff (1809-1879). Pracował w służbie arcybiskupstwa praskiego w Rožmitálu, opiekując się tamtejszymi lasami. Jednak oprócz tego, że był znakomitym leśnikiem, okazał się też niebanalnym wynalazcą. Jego dziełem były głównie urządzenia geodezyjne i maszyny do obróbki drewna. Ze względu na szeroki zakres swoich wynalazków nazywany jest „Czeskimi Archimedesem”.
Wśród jego licznych wynalazków wymienić można choćby trzy, mające zastosowanie w przemyśle: maszynę do produkcji gontów (1856) nagradzaną na wielu gospodarczych wystawach światowych; automat do produkcji zapałek (1875), o wydajności ponad miliona sztuk na godzinę; maszynę do produkcji pałeczek ołówkowych (1877).
Postać tego leśnika – wynalazcy przybliża, trwająca od października 2019 r., wystawa w Muzeum w Podbrade, która zakończona 20 stycznia 2020 r. jednodniowym kolokwium naukowym. W jego programie znalazło się kilkanaście referatów dotyczących dokonaniom Gangloff, a wśród nich te poświęcone związanych z nim archiwaliami. Ten ostatni temat przedstawi m.in. Jarmila Dubská z Archiwum Narodowego w Pradze. Podczas kolokwium, zorganizowanym m.in. przez Instytut Etnologii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, przewidziano sporo czasu na dyskusję.

Więcej: Podborské Muzeum Karel Daniel Gangloff – Český Archimédés

Podbrdské muzeum představuje českého Archiméda

Kolokvium Karel Gangloff – Lesní Archimédés, 29. ledna 2020 v Rožmitále pod Třemšínem

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział w Jeleniej Górze

POLSKA: Warszawa, Sumariusz Ksiąg Poselstw Metryki Koronnej

W dniu 16 stycznia 2020 r. w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie odbyła się promocja  pierwszego tomu sumariusza Ksiąg Poselstw, wydzielonych w kancelarii królewskiej ok. 1787 r. Obecnie stanowią one jedną z serii w zespole archiwalnym Metryka Koronna. Źródeł tej publikacji szukać można w znakomitej serii wydawniczej „Matricularum Regni Poloniae Summaria”, przygotowywanej początkowo przez Teodora Wierzbowskiego, wyjątkowej pomocy archiwalnej do jednego z najcenniejszych zespołów archiwalnych przechowywanych w polskich archiwach (I tom w 1905 r.). Przez pierwsze stulecie wydano sumariusze do części Ksiąg Wpisów i Sądy Referendarskiego, a dzieło T. Wierzbowskiego kontynuowali m.in. Maria Woźniakowa i Wojciech Krawczuk.


Czytaj dalej „POLSKA: Warszawa, Sumariusz Ksiąg Poselstw Metryki Koronnej”