WŁOCHY: Archiwum Cyfrowe – nowy portal archiwalny

Od 15 stycznia dostępny jest we Włoszech nowy portal archiwalny o nazwie Archwum Cyfrowe (Archivio Digitale), który pozwoli użytkownikom z jednego interfejsu przegladać cefrowe zasoby zgromadzone w archiwach państwowych i nadintendenturach archiwalnych (Soprintendenze archivistiche e bibliografiche). Przypomnijmy, że cechą charakterystyczną włoskiego systemu archiwalnego jest odrębny pion administracji archiwalnej zajmującej się zasobem niepaństwowym tj. np.: samorządowym, ale nie tylko. Omawiany projekt Archivio Digitale prowadzony jest od 2018 r. przez Centralny Instytut Archiwów (Istituto Centrale per gli Archivi) z wykorzystaniem platformy open source MetaFad*.
Archiwum Cyfrowe zostało pomyślane i jest realizowane jako możliwość eksploracji zdigitalizowanego zasobu archiwalnego w sposób bardzo precyzyjny poprzez moduły wyszukiwawcze odwołujące się do kontekstowego opisu archiwalnego znajdującego się w inwentarzach archiwalnych. System opiera się na słowach kluczowych zwracających informację poprzez śledzenie wszystkich pół opisu archiwalnego. Poszukiwania zaawansowane pozwalają na wyszukiwanie informacji  w zespołach archiwalnych, jednostkach archiwalnych i poszczególnych dokumentach.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Archiwum Cyfrowe – nowy portal archiwalny”

CZECHY: Międzynarodowa konferencja historyczna nt. „Zwierzęta w mieście”

Archiwum stołecznego Miasta Pragi (Archivu hl. města Prahy) przygotowuje już 40. Międzynarodową Konferencję naukową, której tegoroczny temat będzie brzmieć: „Zwierzęta w mieście”. Odbędzie się ona w dniach 5 i 6 października 2021 r. w Pradze, w budynku Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Národní 3, Praga 1. Współorganizatorami konferencji będą: Instytut Historii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Wydział Humanistyczny Uniwersytety Karola w Pradze, Wydział Filozoficzny Uniwersytetu J.E. Purkyniego w Usti nad Łabą, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz Ogród Zoologiczny w Pradze.
Zwierzęta były integralną częścią życia aglomeracji miejskich co najmniej do połowy XX wieku. Z funkcjonalnego punktu widzenia zwierzęta były potrzebne jako siła pociągowa, ale były również przeznaczane do spożycia oraz do jako dostarczyciele kości, skór, kopyt itp., niezbędnych w ówczesnej gospodarce. Jednocześnie część z nich służyła właścicielom jako zwierzęta domowe dla zabawy i przyjemności. W mieście była duża liczba koni pociągowych i wierzchowych, duża ilość bydła, kóz, owiec, świń, ale także liczny drób, psy, koty, a także zwierzęta niepożądane, takie jak gryzonie i szeroka gama owadów.
Celem konferencji jest nakreślenie problemu współistnienia zwierząt i ludzi w miastach. Jak to współistnienie odzwierciedlało się w życiu codziennym mieszkańców, jak obecność zwierząt wpłynęła na wygląd kamienic, ale także jak znalazło odzwierciedlenie w koncepcjach urbanistycznych poszczególnych dzielnic, czy kwartałów miejskich. Równie ważne są ich konflikty na linii zwierzę – człowiek, choroby odzwierzęce oraz inne zagrożenia i szkody, jakie niósł ze sobą element zwierzęcy w miastach. Organizatorzy chcą uchwycić możliwości badań egzystencji zwierząt w miastach i ich roli w oparciu o różnego rodzaju źródła (od materiału archeologicznego i dyplomatycznego, kronik, korespondencji, przepisów, akt sądowych, sprawozdań, przepisów weterynaryjnych, planów, materiałów ikonograficznych, do licznych i różnorodnych źródeł czasów współczesnych). Mają nadzieję na ukazanie poszczególnych problemów w oparciu o konkretne przykłady, z uwzględnieniem spojrzenia interdyscyplinarnego.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowa konferencja historyczna nt. „Zwierzęta w mieście””

NIEMCY: „Złota ścieżka” bezpłatne publikacje Archiwum Państwowego Brandenburgii w Poczdamie

Państwowe Archiwum Państwowe Brandenburgii w Poczdamie* bezpłatnie udostępnia cyfrowe publikacje. Od stycznia 2021 roku dostępnych jest do pobrania w Open Access ponad 70 tomów. Państwowe archiwum główne umożliwia zatem swobodny dostęp do wielu podstawowych prac z zakresu badań historycznych państwa. Wkrótce pojawią się kolejne tomy.
Minister kultury Brandenburgii, Manja Schüle, skomentowała: „Zmiana cyfrowa to zmiana kulturowa i właściwy instrument dla wybitnej nauki i badań w Brandenburgii. Nowa inicjatywa Państwowego Archiwum Głównego Brandenburgii, dzięki której każdy ma swobodny dostęp do swoich publikacji, to wielka szansa na teraźniejszość i przyszłość. Od teraz wiele podstawowych prac jest dostępnych i używanych na całym świecie w formie cyfrowej. Państwowe archiwum główne jest więc cyfrowym źródłem inspiracji i kieruje się zasadą naszej strategii otwartego dostępu: publiczne pieniądze, publicznie dostępna wiedza ”.
Wraz z licznymi autorami i współpracownikami Państwowe Archiwum Główne opublikowało w ostatnich dziesięcioleciach ponad 180 tomów z serii. Wydania źródłowe i inwentarze, monografie i redagowane tomy przekazują badania dotyczące historii kraju związkowego Brandenburgii i są wskazówkami do źródeł archiwum. „Tomy pokazują regionalną różnorodność naszej historii” – mówi Mario Glauert, dyrektor Państwowego Archiwum Głównego. „Naszym celem jest bezpłatne udostępnienie tej zbiorowej wiedzy wszystkim zainteresowanym.

Czytaj dalej „NIEMCY: „Złota ścieżka” bezpłatne publikacje Archiwum Państwowego Brandenburgii w Poczdamie”

Czechy. Konferencja o losach dóbr klasztornych od XVIII do XX wieku

Na początek października 2021 r. w jednym z najstarszych czeskich klasztorów w miejscowości Želiv (założonym w 1139 r.) planowana jest międzynarodowa konferencja naukowa, pt. „Monasteria abolita. Losy dóbr klasztornych od drugiej połowy XVIII do drugiej połowy XX wieku”, której organizatorami będą także dwie austriackie instytucje, a mianowicie Archiwum Diecezjalne w St. Pölten i klasztor w Göttweig (założony w 1084 r.).
Wywłaszczenia i konfiskaty majątku klasztornego (ruchomego i nieruchomego), to zjawiska, które towarzyszą niemal przez całe dzieje instytucji monastycznych Kościoła katolickiego. Tego typu działania podejmowane były zarówno wobec pojedynczych zakonów, jak w przypadku templariuszy z początku XIV wieku, jak i wobec wszystkich wspólnot zakonnych, jak w czasach reform józefińskich w monarchii austriackiej, czy też w Prusach zarówno na początku XIX w., jak i podczas tzw. Kulturkampf, czy wreszcie w 1950 r. w komunistycznej Czechosłowacji. Efektem tych przedsięwzięć były zawsze (poza przymusowym zaprzestaniem działalności wspólnot), rozległe transfery wszelkiego rodzaju dóbr, a w tym książek, dzieł sztuki oraz wszelkich innych zbiorów. Tym aspektom sekularyzacji i konfiskat przede wszystkim ma być poświęcona konferencja.

Czytaj dalej „Czechy. Konferencja o losach dóbr klasztornych od XVIII do XX wieku”

NIEMCY: Nowatorski sposób zarzadzania archiwami komunalnymi -mobilni archiwiści z Hesji

Z punktu widzenia archiwów komunalnych w Hesji, kiedyś, tj. przed 2012 r. gdy wszystko było inne i – z perspektywy czasu – niby lepsze, gminna nie miała prawie żadnych problemów z aktami, które należało zarchiwizować. Archiwum Państwowe w Marburgu  co jakiś czas dokonywało na miejscu wartościowania dokumentacji, dzieląc ją na materiały archiwalne i te do utylizacji.
Jednak od czasu powstania ustawy o archiwach Hesji w 2012 r.  (HArchivG) wszystko się zmieniło. Od tego czasu powiaty i gminy same są odpowiedzialne za właściwą archiwizację dokumentacji: Instytucje samorządu terytorialnego, ich związki oraz fundacje lokalne regulują archiwizację swoich dokumentów w ramach posiadanych możliwości gospodarczych w ramach  własnych kompetencji zgodnie z heskim prawem archiwalnym ( HArchivG§19). Na podstawie  §2 ust. 3 i 6 są zobowiązane do niezwłocznego wyodrębnienia wszystkich dokumentów, które nie są już potrzebne do wypełniania ich zadań, a których okres przechowywania upłynął, oraz do przekazania ich do archiwizacji właściwym archiwom [. . . ] ( HArchivG§8 ust. 1)
W powiecie Hersfeld-Rotenburg przechowywanych jest około pięciu kilometrów akt czekających na ocenę wartości archiwalnej. Podobnie sytuacja przedstawia się w sąsiednich powiatach, a wiele archiwów miast i gmin „pęka w szwach”. W tym kontekście władze starostwa zainteresowały się tą sprawą i znalazły sposób na rozwiązanie problemu. Zadanie to określone jako „Projekt Budowy Archiwum Okręgowego”, które ma na celu stworzenie warunków organizacyjnych i strukturalnych do zabezpieczenia dokumentów administracji powiatowej zgodnie z wymogami heskiej ustawy o archiwach (HArchivG) tj. zachować je dla przyszłości, uczynić przydatnymi do badań, a tym samym przyczynić się do zachowania wiedzy historycznej. Celem stało się utworzenie Interkomunalnego archiwum okręgowego Północnej Hesji (Interkommunales Kreis-Archiv Nordhessen), które będzie pełniło funkcję wyspecjalizowanej agencji dla zainteresowanych powiatów i będzie spełniało wymogi ustawy o archiwach Hesji. Tak też się stało. Po wielu dyskusjach, starostowie trzech powiatów: Hersfeld-Rotenburg, Schwalm-Eder i Vogelsberg, podpisali porozumienie prawa publicznego. Złożono także wniosek do landu Hesja o dotację na tę ponadregionalną i wzorcową współpracę.

Czytaj dalej „NIEMCY: Nowatorski sposób zarzadzania archiwami komunalnymi -mobilni archiwiści z Hesji”

KANADA: Naród w cieniu. Wystawa o Narodzie Metysów

Biblioteka i Archiwa Kanady (Bibliothèque et Archives Canada) otworzyły 5 stycznia 2021 r. internetową wystawę zatytułowaną Naród w cieniu (Un peuple dans l’ombre) poświęconą ludności metyskiej. Ludność metyska to ludność autochtoniczna ale mieszana, wywodząca się od potomków białych handlarzy Kompanii Zatoki Hudsona (powstała w 1670 roku jako spółka łowiecka handlująca futrami). Kompania istnieje do dziś i jest jednym z najstarszych przedsiębiorstw na świecie. Społeczność metyska wywodzi się od białych mężczyzn pochodzenia francuskiego, szkockiego i irlandzkiego oraz kobiet z lokalnych indiańskich plemion, a także francuskich potomków Quebecku i ich indiańskich żon.

Czytaj dalej „KANADA: Naród w cieniu. Wystawa o Narodzie Metysów”

CHORWACJA: Archiwalne straty po trzęsieniu ziemi

Dnia 29 grudnia 2020 r. o godz. 11:19:54 w Chorwacji doszło do silnego trzęsienia ziemi, z epicentrum w odległości około 3 km na południowy-zachód od miejscowości Petrinja i 47 km na południowy-wschód od Zagrzebia. Siłę wstrząsów, których źródło położone było na głębokości około 10 km, określono na 6,2 w skali Richtera. Drgania były odczuwalne we Włoszech, Grecji, Austrii, a nawet w Niemczech i Słowacji. Według mediów w wyniku kataklizmu życie straciło 7 osób, a wiele zostało rannych. Najbardziej ucierpiała miejscowość Petrinja, zniszczona w znacznym stopniu. W cieniu ludzkiej tragedii niejako schowały się straty, jakie poniosły archiwa i archiwalia.
Jak można przeczytać na stronach Chorwackiego Towarzystwa Archiwalnego (Hrvatsko arhivističko društvo) poważnym uszkodzeniom uległy następujące obiekty: Archiwum Państwowego w Sisaku (Državni arhiv u Sisku) i podlegające mu Centrum Gromadzenia Zbiorów

Czytaj dalej „CHORWACJA: Archiwalne straty po trzęsieniu ziemi”

FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część II. Portale francuskie „Hołd archiwów państwowych dla prezydenta Valéry Giscard d’Estaing”

1. Hommage des Archives nationales au Président  Valéry Giscard d’Estaing
Hołd archiwów państwowych dla prezydenfa Valéry Giscard d’Estaing

Archiwa Państwowe w hołdzie prezydentowi Valéry Giscard d’Estaing (Hommage des Archives nationales au Président  Valéry Giscard d’Estaing) to najnowszy francuski portal tematyczny.  Opublikowano go w związku ze śmiercią prezydenta Valerego Giscard d d’Estaing (1926 – 2020), który zmarł w wieku 94 lat dnia 2 grudnia 2020 r. Był prezydentem Francji w latach 1974 – 1981.Portal składa się z dwóch części: „Siedem lat w obrazach (maj 1974 – maj 1981)” (Le septennat en images (mai 1974 – mai 1981) oraz „Valéry Giscard d’Estaing i archiwa” (Valéry Giscard d’Estaing et les archives).W części pierwszej wykorzystując 17 fotografii z zasobu archiwów francuskich wraz z ich opisem (kontekstem) lub kopii dokumentów, w krótkich  migawkach, ukazują jego prezydenturę. Nie brano pod uwagę jedynie spektakularnych wydarzeń, ale także bardzo ludzkie aspekty jak rolę jaką odgrywała małżonka prezydenta  dotąd w obyczaju francuskim nie znaną, a wzorowaną na pierwszych damach amerykańskich, zwłaszcza na Jackie Kennedy.

Czytaj dalej „FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część II. Portale francuskie „Hołd archiwów państwowych dla prezydenta Valéry Giscard d’Estaing””

CZECHY: Nowa publikacja o cyfrowym świecie archiwalnym

„Digitální archivnictví” (Archiwistyka cyfrowa) to publikacja, jaka ukazała się jeszcze w 2019 r. w Czechach. Jej wydawcą jest Uniwersytet im. Masaryka w Brnie. Książka powstała w ramach projektu badawczego tegoż Uniwersytetu, nr MUNI/FR/0965/2017 pt. „Archiwizacja cyfrowa i technologie informatyczne w archiwistyce” (Digitální archivnictví a Informační technologie v archivnictví), realizowanego w latach 2017-2019. Redaktorem publikacji jest Stanislav Bárta.
Autorzy we wstępie do książki napisali: „Dziś jest dla nas całkiem naturalne, że dzielimy się informacjami w postaci elektronicznej (…). Nie ma nic prostszego, gdy cały zestaw piśmienniczy nosimy w kieszeni. Tam też znajdziemy całą bibliotekę pełną danych i informacji i wydaje się, że nie musimy już dłużej obciążać własnych głów. Z podobną łatwością tracimy również dane. Jeden po drugim wymieniamy ich nośniki i nie opłakujemy zbytnio tej straty, tak jak nigdy nie mieliśmy tych danych namacalnie w rękach. Jednak dane elektroniczne mogą być dostępne dłużej, niż to sobie wyobrażamy”. Jak długo? Na te i inne pytania starają się odpowiedzieć autorzy kolejnych artykułów: Stanislav Bárta, Hana Brzobohatá, Radna Červená, Jiří Jelínek, Zbyšek Stodůlka i Michaela Zemánková.
Monografia zawiera teksty podsumowujące problematykę archiwizacji cyfrowej w czeskim środowisku badaczy problemu. Termin archiwizacja cyfrowa jest tu używany w szerszym znaczeniu, obejmującym nie tylko obsługę dokumentów od razu powstałych w formie cyfrowej, przez cały ich cykl życia (od jego powstania, poprzez klasyfikację, ewidencjonowanie, trwałe przechowywanie, opracowanie aż do udostępnienia badaczom), ale także digitalizację dokumentów analogowych, dostęp do materiałów archiwalnych w przestrzeni wirtualnej i ogólnie wykorzystanie technologii informacyjnych w archiwach.

Czytaj dalej „CZECHY: Nowa publikacja o cyfrowym świecie archiwalnym”

FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część I Wstęp

Portale tematyczne są stosunkowo nowym zjawiskiem  w archiwistyce światowej. W Europie dużą wagę przywiązują do nich archiwa Francji i Włoch, choć w pewnych formach, jak na przykład genealogia, znane są w większości narodowych sieci archiwalnych i to od dawna. Wydaje się, że źródeł ich można by upatrywać w realizowanych dawniej przez archiwa kwerendach tematycznych. Obecnie możliwości  techniczne pozwalają w zasadzie dowolnie kształtować koncepcje prezentacji  określonych tematów istotnych z punktu widzenia wspólnej historii. Fakty i osoby najistotniejsze dla wspólnej historii stają sie tematem kwerend archiwalnych  rozpowszechnianych w formie portali tematycznych.  Archiwa narodowe Francji w dwóch zdaniach zdefiniowały ich cele: „Portale tematyczne zawierają podstawowe zasoby do znajomości  najważniejszych faktów i osób naszej wspólnej historii. Redagowane przez odpowiedzialnych za zespoły archiwalne i dokumentację są zaadresowane tak do specjalistów jaki i laików.”*  We Włoszech portale tematyczne są integralną częścią szerokiego środowiska Systemu Archiwistyki Narodowej (Sistema Archivistico Nazionale – SAN), a podstawową ich funkcją  jest „…umożliwienie publiczności, nie tylko specjalistom i ekspertom, dostępu do szerokiego dziedzictwa archiwalnego składającego się z wielu źródeł (dokumentacji aktowej, ikonograficznej, fotograficznej i audiowizualnej) związanych z określonym tematem.  Portale zrodziły się z potrzeby uwidocznienia przebogatego dziedzictwa, wciąż mało znanego, równocześnie pozwalają wykorzystać wielką pracę wykonaną przez instytucje archiwalne znaną dotąd ograniczonemu kręgowi uczonych”.**
Archiwa włoskie podkreślają, że mimo przystępnego sposobu udostępniania wszystkie opisy są zgodne ze wspólnymi standardami narodowymi i międzynarodowymi, a obiekty cyfrowe zostały wyposażone w metadane systemu METS aby umożliwić  łączenie ich z archiwum pochodzenia.

Czytaj dalej „FRANCJA i WŁOCHY: Portale tematyczne w archiwistykach narodowych. Część I Wstęp”