Ukraina: Bankowe konto charytatywne na rzecz archiwów

Z inicjatywy Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy otwarte zostało konto charytatywne na wsparcie działalności instytucji archiwalnych w warunkach agresji militarnej Rosji na Ukrainę, a także na ochronę dokumentacyjnego dziedzictwa Ukrainy. Państwowa Służba Archiwalna Ukrainy apeluje do wszystkich zainteresowanych osób i organizacji z Ukrainy i świata o przekazywanie środków na utworzone konto:„Nawet niewielki wkład będzie wspólnym motorem wielkich zmian. Otrzymane środki zostaną przeznaczone na odbudowę i utrzymanie archiwów w warunkach wojennych. O otrzymaniu i dalszym kierunku wykorzystania otrzymanej pomocy charytatywnej będziemy regularnie informować w oficjalnych kanałach informacyjnych Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy”.

Відкрито благодійний рахунок для підтримки архівів в умовах війни

oprac. Edyta Łaborewicz

AP Wrocław O/Legnica

CZECHY: Słownik współczesnej terminologii archiwalnej

Dnia 29 czerwca 2022 r. ukazał się w Czechach „Słownik współczesnej terminologii archiwalnej” (Slovník současné archivní terminologie), wydany w nakładzie 500 egzemplarzy przez Departament Administracji Archiwalnej i Zarządzania Aktami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Odbor archivní správy a spisové služby Ministerstva vnitra).
Książka jest dziełem zespołu 25 autorów, pracujących przez wiele lat pod kierownictwem dr. Michała Wannera. Zgodnie ze swoim tytułem słownik ma za zadanie zapoznać archiwistów i miłośników tej dziedziny wiedzy z terminami odpowiadającymi aktualnej praktyce archiwalnej. Jego celem jest rozwiązywanie problemów komunikacyjnych wynikających z braku lub niedostatecznej znajomości określonego pojęcia lub zagadnienia. Słownik nie powtarza terminów znajdujących się już w leksykonach dotyczących nauk pomocniczych historii i dziejów administracji. Zainteresowanie jego autorów koncentrowało się bowiem na procesach i pojęciach zdefiniowanych i opisanych w ustawodawstwie oraz w aktualnie stosowanych normach i na terminologii z zakresu zarządzania archiwami, której znajomość nie jest powszechnie rozpowszechniona nawet wśród archiwistów.

Czytaj dalej „CZECHY: Słownik współczesnej terminologii archiwalnej”

POLSKA: Z dziejów sieci archiwalnej

1 sierpnia 2022 r. mija 70 lat od utworzenia 16 powiatowych archiwów państwowych, w tym dniu weszło bowiem w życie zarządzenie nr 9 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 28 lipca 1952 r. w sprawie utworzenia i zwinięcia niektórych archiwów państwowych.
Ponad połowa z nich istnieje do dzisiaj, mają zmieniony status, ale nadal wykonują funkcje wyznaczone archiwom państwowym. Dostojnymi jubilatami, których pracownicy mogą 1 sierpnia zdmuchnąć symboliczne świeczki na torcie, są archiwa: w Gnieźnie i Pile (obecnie oddziały AP w Poznaniu), w Chełmie (obecnie AP w Lublinie Oddział w Chełmie),w Łomży (w latach 1920-1930 istniejące jako AP w Łomży, obecnie AP w Białymstoku Oddział w Łomży), w Malborku (obecnie Archiwum Państwowe w Malborku), w Słupsku i Szczecinku (obecnie oddziały AP w Koszalinie), w Stargardzie (obecnie AP w Szczecinie Oddział w Stargardzie) i w Cieszynie (obecnie AP w Katowicach Oddział w Cieszynie).
To samo zarządzenie zwijało 13 powiatowych archiwów państwowych (PAP), utworzonych w 1950 r. Jedno z nich także istnieje dzisiaj, AP w Płocku Oddział w Kutnie, odrodzone w 1993 r., obecnie kierowane przez naszą ArchNet-ową koleżankę Jolantę Leśniewską. „Zwinięte” wówczas PAP w Elblągu zostało ulokowane na zamku w Malborku i zaczęło działać pod inną nazwą, a w 1976 r. odrodziło się jako WAP w Elblągu z siedzibą w Malborku.

Czytaj dalej „POLSKA: Z dziejów sieci archiwalnej”

MRA: Wybory na stanowiska Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Rady Archiwów

W dniu 29 lipca zakończyło się głosowanie online na kluczowe stanowiska w Międzynarodowej Radzie Archiwów. Głosowano nad wyborem nowego Przewodniczącego organizacji oraz Wiceprzewodniczącego do spraw Finansowych.
Sprawującego funkcję Przewodniczącego MRA od 2014 r.  Davida M. Frickera zastąpi nowy gospodarz organizacji wybrany przez wszystkich opłacających składki członków organizacji. Podobnie będzie z M. Henri Zuberem obecnym Wiceprzewodniczącym do Spraw Finansowych. Rok 2022 zamyka obsadzanie stanowisk wybieralnych z biurze zarządu MRA (W roku 2021 wybrano na stanowisko Wiceprzewodniczącej MRA do spraw Programu Panią Meg Phillips z USA). Kadencja tych trzech osób wynosi 4 lata.

Czytaj dalej „MRA: Wybory na stanowiska Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Rady Archiwów”

CZECHY: Kolejne „Sympozjum Mikulowskie”

W ostatnich dwóch latach pandemia pokrzyżowała wiele przedsięwzięć badawczych, zwłaszcza konferencji i sympozjów, które zostały przeniesione do rzeczywistości wirtualnej lub nie doszły do skutku. Do tych ostatnich należała 35. edycja naukowej konferencji z cyklu „Mikulovskie Sympozjum” (Mikulovské sympozjum). Jednak jej organizatorzy, w tym Morawskie Archiwum Krajowe w Brnie, Muzeum Regionalne w Mikulowie oraz tamtejsze Stowarzyszenie Muzealne i Krajoznawcze, postanowiły przeprowadzić to, co nie udało się w 2020 r. Dlatego na 12 i 13 października 2022 r. zapowiadają spotkanie badaczy na temat „Kobieta w dziejach Moraw”.

Czytaj dalej „CZECHY: Kolejne „Sympozjum Mikulowskie””

AUSTRIA: Austriacka Biblioteka Narodowa przejęła archiwum Światowej Federacji Esperanto

Austriacka Biblioteka Narodowa ( ÖsterreichischeNationalbibliothek ÖNB) niedawno przejęła archiwum Światowego Stowarzyszenie Esperanta (Universala Esperanto-Asocio UEA), jednego z największych i najważniejszych archiwów na świecie dotyczących języka esperanto i międzynarodowego ruchu esperanto. Podręcznik języka esperanto po raz pierwszy opublikowany  zostałw 1887. Jego nazwa pochodzi od pseudonimu „Dr. Esperanto” (doktor mający nadzieję), pod którym Ludwik Zamennhof opublikował w 1887 podstawy języka w książce „Język międzynarodowy” Jego celem było stworzenie neutralnego i łatwego do nauki języka, przydatnego do międzynarodowej komunikacji,  nie zastępującego jednak innych języków narodowych.

Czytaj dalej „AUSTRIA: Austriacka Biblioteka Narodowa przejęła archiwum Światowej Federacji Esperanto”

POLSKA: Przemyśl, Kroniki parafialne jako źródła historyczne

Uczestnicy konferencjiWdniu 14 czerwca 2022 r., w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, odbyła się konferencja pt. Kroniki parafialne jako źródła historyczne. Została ona zorganizowana przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Przemyślu, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Partnerami wydarzenia były archiwa państwowe – Archiwum Państwowe w Przemyślu oraz Archiwum Państwowe w Rzeszowie. Patronat medialny nad imprezą objęły miesięcznik „Nasz Przemyśl” i Radio Fara Rozgłośnia Archidiecezji Przemyskiej.
W imieniu organizatorów licznie przybyłych uczestników przywitała wiceprezes Towarzystwa dr Ewa Grin-Piszczek oraz prezes Waldemar Wiglusz.

Czytaj dalej „POLSKA: Przemyśl, Kroniki parafialne jako źródła historyczne”

POLSKA: Kraków – Jedność w wielości. Archiwistyka jako dziedzina interdyscyplinarna

9 czerwca 2022 r., w Międzynarodowym Dniu Archiwów, odbyła się konferencja „Jedność w wielości. Archiwistyka jako dziedzina interdyscyplinarna”, zorganizowana przezUniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych i Polskie Towarzystwo Teologiczne. Słowo wstępne wygłosił ks. prof. dr hab. Jacek Urban, Dziekan Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII, stwierdzając między innymi, że archiwista napotyka zadania dotyczące wielu dziedzin, musi więc posiadać różne umiejętności, musi być i inter, i trans, i multi. Rozwinięcie tego stwierdzenia znalazło wyraz w kolejnych referatach, których w sumie było siedemnaście, zgrupowanych w pięciu sesjach.
1. ARCHIWISTYKA I INNE DYSCYPLINY – WZAJEMNE RELACJE
Jako pierwszy wystąpił ks. dr hab. Mieczysław Różański (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), przedstawiając „Prawne podstawy działania archiwów kościelnych”. Omówił podstawowe przepisy zawarte w głównych aktach prawnych, tzn. ustawie o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz kodeksie prawa kanonicznego. Scharakteryzował kilka typów archiwów kościelnych (diecezjalne, tajne, historyczne, parafialne, zakonne) także od strony dokumentacji, jej typów i rodzajów, którą powinny przechowywać. Zaznaczył też, że przepisy synodów diecezjalnych zawierają bardziej szczegółowe zapisy, mówiące o zadaniach związanych z dokumentacją i archiwami. Po tym dr Monika Cołbecka (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie) próbowała odpowiedzieć na pytanie „Czy należymy do jednej rodziny? O związkach naukowych archiwistów z bibliologami i informatologami”. Przypomniała dyskusje prowadzone w Polsce od lat 30. XX, z różną intensywnością i z różnym wydźwiękiem. Wskazała zmiany, jakie zachodziły w postrzeganiu archiwów względem innych placówek oraz zmiany w ich działaniu i priorytetach, rosnącą świadomość, że obok zadania fizycznego przechowywania dokumentacji, istotną ich rolą jest udostępnianie zawartych w archiwaliach informacji. Zauważyła też widoczny w XXI wieku zwrot ku użytkownikowi i jego potrzebom. Temat, którego znaczenie uświadamiane jest ostatnio bardzo istotnie, czyli „Obowiązki dyrektora archiwum wobec zagrożenia kryzysem lub konfliktem zbrojnym – rozważania na pograniczu archiwistyki i bezpieczeństwa”, przedstawiła dr Katarzyna Góralczyk (Polski Narodowy Komitet Błękitnej Tarczy, Instytut Bezpieczeństwa Dziedzictwa FNIK, UPJPII). Odwołała się do istniejących przepisów prawa, które definiują sytuacje kryzysowe, wspominając sygnalizowaną już wcześniej potrzebę ich nowelizacji, zwłaszcza rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. Podkreśliła też że przygotowanie i praktyczne ćwiczenie działań ratunkowych powinno odbywać się w czasie pokoju, z wyprzedzeniem wydarzeń nagłych. Po tym ks. mgr Paweł Andrejczuk (UPJPII) w referacie „Archiwa w służbie genealogii. Kwerendy genealogiczne w archiwach kościelnych na przykładzie archiwum archidiecezjalnego we Wrocławiu” przestawił konkretne przykłady otwarcia na potrzeby użytkowników. Przypomniał dzieje wprowadzania i zawartość ksiąg metrykalnych, obecnie podstawowych źródeł do badań genealogicznych. Stopniowo przejmowane są one z dolnośląskich parafii do archiwum archidiecezjalnego, które wypracowało sprawny system obsługi zapytań (ok. 60% ma charakter genealogiczny). Wskazał też istotną rolę pomocy wyszukiwawczych, sporządzonych w archiwum.

Czytaj dalej „POLSKA: Kraków – Jedność w wielości. Archiwistyka jako dziedzina interdyscyplinarna”

UKRAINA: Archiwa państwowe w czasie wojny

Fragmenty sprawozdania Archiwum Państwowego Obwodu Iwano-Frankowskiego za maj 2022 r.: „[…] Chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na fakt, że praca czytelni została zawieszona w czasie stanu wojennego […] Według statystyk, w maju 2022 roku oficjalną stronę DAIFO (ДАІФО,ДержавнийархівІвано-Франківськоїобласті) odwiedzali najchętniej obywatele Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Wielkiej Brytanii, Czech i Rzeczpospolitej Polskiej, co jest bodźcem do dalszej i jeszcze lepszej pracy DAIFO.
W maju 2022 r. pracownicy Archiwum Państwowego Obwodu Iwano-Frankowskiego załatwili: 104 kwerendy biograficzne, w tym z wynikiem „pozytywnym” 81; 2 opracowania genealogiczne; 71 wniosków o charakterze społeczno-prawnym (którego głównym tematem są kwestie stażu pracy i wynagrodzenia); 19 kwerend majątkowych (dot. potwierdzenia praw własności do gruntu i nieruchomości, przydziału działek pod budowę budynków mieszkalnych, instytucji, wydawania pozwoleń na przebudowę i przebudowę istniejących budynków, odbiorów budynków i zabudowań gospodarczych, przydziału mieszkań i stosownych decyzji komitetów wykonawczych); 5 kwerend tematycznych.

Czytaj dalej „UKRAINA: Archiwa państwowe w czasie wojny”

NIEMCY: Finansowanie projektu cyfrowego poświęconego historii lokalnej w Bawarii

Albert Füracker, bawarski Minister Finansów i Regionu, przekazał decyzję o finansowaniu projektu „Digital-analog-miteinander. Das Projekt Heimat HubamBayerischenUntermain„Cyfrowo-analogowo-wspólnie” EricowiLeidererowi, burmistrzowi i urzędnikowi ds. cyfryacji miasta Aschaffenburg. Jest on częścią większego przedsięwzięcia „HeimatHub” czyli Centrum Regionalnego dla Dolnej Frankonii. Wartość projektu finansowego wynosi prawie 300 000 euro a jego realizacja potrwa do lata 2024 roku.

Czytaj dalej „NIEMCY: Finansowanie projektu cyfrowego poświęconego historii lokalnej w Bawarii”