UKRAINA: Digitalizacja zasobu archiwów przyfrontowych

Wspólny projekt Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy i Centrum Pamięci o Holokauście – Babi Jar, polegający na digitalizacji dokumentów związanych z historią narodu żydowskiego i ukraińskiego, z końca XIX i początku XX wieku, został uruchomiony przez obie strony w grudniu 2022 roku i będzie kontynuowany do końca 2023 roku. Przede wszystkim digitalizowane są dokumenty z archiwów państwowych obszarów frontowych i przygranicznych z państwem agresorem. Projekt zakłada również ścisłą współpracę z partnerami zagranicznymi, których wsparcie finansowe pozwoli na wykonanie ponad miliona skanów. Od początku rosyjskiej napaści (24 lutego 2022 r.) archiwa ukraińskie są zagrożone ostrzałem rakietowymi innymi działaniami wojennymi – Archiwum Państwowe Obwodu Chersońskiego zostało przez okupantów ograbione (o czym informowaliśmy w Naukowym Portalu Archiwalnym), a budynki Archiwów Państwowych Obwodu Kijowskiego, Charkowskiego i Czernihowskiego – zniszczone.

Czytaj dalej „UKRAINA: Digitalizacja zasobu archiwów przyfrontowych”

CZECHY: Portal archiwalny o procesach politycznych lat 50

Archiwum Narodowe w Pradze udostępniło na swoich stronach internetowych blok tematyczny będący efektem projektu badawczego pod nazwą: „Procesy polityczne” (Politické procesy). Dotyczy on procesów politycznych wytaczanych pod różnymi zarzutami przez władze komunistyczne Czechosłowacji. Zaprezentowane materiały pozwalają nie tylko na zapoznanie się ze źródłami historycznymi w różnej formie i postaci, dają też wyobrażenie o działaniu propagandy, która umiejętnie manipulowała obrazem rzeczywistości.Portal – i cały związany z nim projekt – został uruchomiony w symbolicznym terminie, a mianowicie dnia 3 grudnia 2022 r. o godzinie 3:06, czyli dokładnie 70 lat od godziny rozpoczęcia egzekucji 11 skazanych w procesie Rudolfa Slánskiego.Sam Rudolf Slánský (1901-1952), właściwie Rudolf Salzmann, był czechosłowackim działaczem komunistycznym. W 1945 r. został sekretarzem generalnym Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Za jego przyczyną od 1948 r. rozpoczęto represje polityczne, eliminujące wszelką opozycję. Po zaognieniu stosunków ZSRR z nowo powstałym państwem Izrael, w bloku państw podporządkowanych Rosji Sowieckiej doszło m.in. do czystek antyżydowskich, na jakie nałożyły się walki frakcyjne. We wrześniu 1951 r. w Pradze aresztowano 14 osób, przeważnie żydowskiego pochodzenia, na czele z Rudolfem Slánskim, którego na czele partii dnia 8 września 1951 r. zastąpił Klement Gottwald.

Czytaj dalej „CZECHY: Portal archiwalny o procesach politycznych lat 50”

FRANCJA: Kłopoty z naszym kalendarzem

FranceArchives  Portal Narodowych Archiwów Francji opublikował u schyłku 2022 r. trzy krótkie publikacje poświęcone kalendarzowi, a może raczej kalendarzom w dziejach. „Kłopoty z naszym kalendarzem” (Les tribulations de notre calendrier) pióra prof. Olivier Guyotjeannin, pofesora słynnej paryskiej l’École nationale des chartes, opowiada o historii kalendarza w Europie i na świecie z naciskiem na pierwsze dni nowego roku.  To opowieść o tym jak to się stało, że czas liczymy od 1 stycznia pomimo iż powinien być liczony od 25 grudnia, od dnia narodzin Chrystusa i od kiedy rok narodzin Chrystusa jest początkiem współczesnego kalendarza.  To także opowieść o funkcjach religijnych (często kalendarz lunarny) i cywilnych (słoneczny), o problemach z wyznaczaniem Wielkanocy. Interesująca jest także historia wprowadzania na świecie kalendarza Juliańskiego, co jak się okazuje zajęło kilka wieków (w Europie ostatnia przyjęła go Grecja w 1923 r.).

Czytaj dalej „FRANCJA: Kłopoty z naszym kalendarzem”

NIEMCY: Familijny korowód z Birkenfeld

Wszystko zaczęło się od prostego pytania, na które wcale nie było łatwo odpowiedzieć: Jak nazywali się pradziadkowie dziadka z Birkenfeld? Na tym zwykle kończyła się wiedza w obrębie omawianej rodziny, a rozpoczęły się kwerendy w Archiwum Powiatu Enz (Kreisarchiv des Enzkreises) w landzie Badenii i Wirtembergii.
W międzyczasie wyłoniło się z tego znacznie więcej niż prywatne drzewo genealogiczne. Carolin Becker, redaktorka, a obecnie entuzjastyczna badaczka rodzin, odnotowała wszystkie chrzty, śluby i zgony zawarte w księgach Wspólnoty Kościoła Ewangelickiego w Birkenfeld od 1636 r. do początku ograniczenia ochrony danych około 1900 r. Rezultatem jest książka zatytułowana „Rodziny w Birkenfeld – od XVII do XIX wieku”, która została właśnie opublikowana przez wydawnictwo Cardamina, specjalizujące się w materiałach historycznych. Książka stanowi 15 tom  serii publikacji Archiwum Powiatu wEnz  siedzib w Portzheim.

Czytaj dalej „NIEMCY: Familijny korowód z Birkenfeld”

FRANCJA: Zasady ponownego wykorzystania archiwów publicznych

W dniu 21 grudnia 2022 r., na stronie oficjalnej francuskich archiwów państwowych „FranceArchives„, ukazał się tekst o ponownym wykorzystaniu informacji pochodzących z zasobów francuskich archiwów narodowych. Tekst można kreślić jako szkoleniowy, zbierający w sposób syntetyczny podstawową wiedzę o omawianym zagadnieniu. Ponowne wykorzystanie  definiuje się jako wykorzystanie przez stronę trzecią dokumentów i danych w innych celach niż cele do jakich zostały wytworzone, zebrane lub otrzymane. Stwarza to zasadniczą różnicę pomiędzy celami dla jakich udostępniały ją służby archiwalne.

Czytaj dalej „FRANCJA: Zasady ponownego wykorzystania archiwów publicznych”

NIEMCY: Archiwum Miejskie w Lipsku – sprawy minione we współczesnej odsłonie

Archiwum Miasta Lipska pragnie przyciągnąć młodych ludzi do dawnego pawilonu sowieckiego na Starym Rynku, gdzie za sprawą multimedialnej stacji można odbyć podróż przez setki lat historii miasta.
W dniu 12 grudnia 2022 r. Ulrich Hörning, burmistrz Lipska ds. administracji oraz Michael Ruprecht, dyrektor Archiwum Miejskiego w Lipsku(Stadtarchivs), zaprezentowali tzw. Lebende Buch®.W ten sposób archiwum miejskie otwiera nowe możliwości w edukacji historycznej, bowiem Lebende Buch to  imponująca gra elementów drukowanych, animacji i dźwięku prezentująca historię miasta w fascynujący sposób. Na pierwszy rzut oka duża książka na drewnianym stole, która zachęca do jej przekartkowania. Po otwarciu stron pojawiają się teksty, obrazy, animacje, a także materiały historyczne, takie jak dokumenty i zdjęcia.
Żywa Księga® w przystępny sposób łączy świat analogowy i cyfrowy, przybliża odbiorcę do pasjonującej pracy w archiwum i zamienia ich w dociekliwych detektywów archiwalnych. Żywej Księgi nie da się otworzyć w Internecie. Trzeba pofatygować się do archiwum, a następnie odkrywać i podziwiać tam gromadzone cuda.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archiwum Miejskie w Lipsku – sprawy minione we współczesnej odsłonie”

WŁOCHY: 10 cudów archiwum genueńskiego

Archiwum Państwowe w Genui zaproponowało wirtualną wystawę zatytułowaną „10 cudów ” (Le 10 meraviglie) prezentującą archiwalia pozwalające śledzić ponad tysiąc lat dziejów Genui i Ligurii ukazujących  rolę  jaką stara morska republika odgrywała w średniowieczu.
Prezentację otwiera rejestr Giovanniego Skryby (Giovanni Scriba) będący najstarszym w Europie Zachodniej rejestrem notarialnym zawierającą arkusze arabskie, wytworzone, jak się przypuszcza, jeszcze przez kancelarię egipską. Ten najstarszy rejestr, datowany  na XII w., otwiera zespół archiwalny średniowiecznych genueńskich notariuszy liczący 1630 j. a. z XII – XIV w.
Libri  Iurium Diplomaticum to rodzaj rejestru komunalnego w którym spisywano najważniejsze akty z zakresu polityki i handlu Genui. Istnienie takiego rejestru poświadczone jest  już w 1146 r. Najstarsze egzemplarze jednak zaginęły i znane są jedyni z kopii i kompilacji. Kopie zaczęto wytwarzać w 1253 r. Serie oryginałów oznaczane były literą A. Rejestry te powadzono do XVII w. Obecnie zachowało się ich 9 i są przechowywane przez Bibliotekę Uniwersytecką w Genui.
W połowie XII w. Genua popadła w kryzys finansowe spowodowany podejmowanym wysiłkiem militarnym. Z lat 1181 i 1188 zachowały się przywileje udzielone kupcom genueńskim przez królów arabskich zachodniej części Morza Śródziemnego. Teksty są sporządzone po łacinie i arabsku, teksty w obu językach, przeplatają się, co oznacza, że były negocjowane.
Z roku 1199 pochodzi list cesarza bizantyjskiego Aleksegio III Angelosa Komnena (1195 – 1203) do Genueńczyków w którym cesarz skłania się do wznowienia stosunków dyplomatycznych z Genuą. W wyniku tego gestu ambasador genueński zyskał w 1201 r. przydział nowej dzielnicy w Konstanynopolu.  Bizantyjskie pismo cesarskie nazywa się basilikòn. Pomiędzy tekstem greckim a łacińskim cesarz położył własnoręcznie podpis, w postaci daty, kładzionej czerwonym atramentem, zastrzeżonym tylko dla niego. Warto dodać, że genueńskie archiwum jest jedynym na świecie, które  posiada oryginalne dokumenty bizantyjskie z XII w.

Czytaj dalej „WŁOCHY: 10 cudów archiwum genueńskiego”

CZECHY: Świat dzieci na starej fotografii

Regionalne Archiwum Państwowe w Pradze (Státní oblastní archiv v Praze) przygotowało przedświąteczną niespodziankę wizualną, szczególnie dla miłośników starej fotografii, ale praktycznie dla wszystkich, którzy chcieliby się przenieść w „zaczarowany czas dzieciństwa”. Jest nią internetowa wystawa, kolejna z cyklu wystaw fotografii historycznej, zatytułowanej tym razem „Dziecięcy świat w fotografii” (Dětský svět ve fotografii). Prezentuje ona spojrzenie na świat dzieci drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku.
Zgromadzono i pokazano publiczności kopie cyfrowe kilkudziesięciu zdjęć rodzinnych, wykonanych w domowym zaciszu, w przestrzeni publicznej, częściej w specjalistycznym atelier, ukazujących dzieci, ich zabawki, przeznaczone dla najmłodszych artykuły codziennego użytku, sytuacje z życia codziennego, różne uroczystości oraz święta.

Czytaj dalej „CZECHY: Świat dzieci na starej fotografii”

UKRAINA: Konsultacje szefów służb archiwalnych Ukrainy i Polski w kwestiach współpracy dwustronnej

W dniu 19 grudnia 2022 r. odbyły się konsultacje online pomiędzy Szefem Służby Archiwów Państwowych Ukrainy Anatolijem Chromowem a Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych Pawłem Pietrzykiem, których głównym tematem było wsparcie przez polskich kolegów archiwistów ukraińskich w warunkach wojny Rosji z Ukrainą, w szczególności udzielanie konkretnej pomocy, w tym w digitalizacji zbiorów archiwalnych, szkoleniu archiwistów ukraińskich na bazie polskich archiwów, wspieranie pozycji Archiwum Narodowego Ukrainy w międzynarodowych organizacjach archiwalnych, takie jak Europejska Grupa Archiwów AEG i Europejskie Biuro Archiwów Narodowych EBNA, Międzynarodowa Rada Archiwów itp.

Czytaj dalej „UKRAINA: Konsultacje szefów służb archiwalnych Ukrainy i Polski w kwestiach współpracy dwustronnej”