9 czerwca 1948 r. w Paryżu powstała Międzynarodowa Rada Archiwów. Ów dzień, dzień powstania, jest obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Archiwów – święto archiwistów i równocześnie ogólnoświatowa akcją promocji archiwów, wiedzy o nich w społeczeństwach. W tym roku ma on szczególne uroczysty charakter, minęło bowiem siedemdziesiąt pięć lat nieustannej pracy Rady nad wspólnymi zagadnieniami archiwistyki. Międzynarodowa Rada Archiwów przetrwała trudny okres dwubiegunowego politycznie świata i obecnie, dzięki pracy między innymi nad międzynarodowymi standardami archiwalnymi, wyznacza elementarne kierunki wspólnej metodyki archiwalnej.
UKRAINA: „Kijów wczoraj i dziś: podróż w czasie”
W Dniu Kijowa, 25 maja 2023 r. o godzinie 15.00, w Parku im. Tarasa Szewczenki odbyło się uroczyste otwarcie wystawy „Kijów wczoraj i dziś: podróż w czasie”, która została zrealizowana przy wsparciu Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy oraz Wydział Komunikacji Publicznej Organu Wykonawczego Rady Miejskiej Kijowa (Państwowej Administracja Miasta Kijowa).
Na ekspozycję składają się fotografie przedstawiające widoki Kijowa od końca XIX do początku XX wieku, z zasobu Centralnego Państwowego Archiwum Audiowizualnego i Elektronicznego w Kijowie, oraz współczesne fotografie ze zbiorów „Wieczornego Kijowa” („Вечірній Київ” – dziennik ukazujący się od 1927 r. i portal internetowy), odzwierciedlające teraźniejszość stolicy Ukrainy.
Czytaj dalej „UKRAINA: „Kijów wczoraj i dziś: podróż w czasie””
NIEMCY: Oskar Schindler – życie na Oskara
Oskar Schindler urodził się 28 kwietnia 1908 r. w Zwittau (dziś: Svitavy, Czechy), gdzie dorastał i zdobył praktykę zawodową jako inżynier w fabryce maszyn rolniczych swojego ojca. Ożenił się z Emilie Pelzl w 1928 roku. Od 1935 pracował w niemieckim kontrwywiadzie w Ostrawie i Wrocławiu, za co została aresztowany przez władze czechosłowackie w 1938.Zwolniono go z więzienia po aneksji Kraju Sudetów przez III Rzeszę. Wstąpił wówczas do NSDAP. W 1939 r. wziął udział w prowokacji gliwickiej. Początki kariery, jako lojalnego funkcjonariusza i przedsiębiorcy służącego III, nie zapowiadały wiec późniejszej postawy Oskara Schindlera wobec aparatu władzy III Rzeszy. Po niemieckiej inwazji na Polskę Schindler zajął się produkcją naczyń i przyborów kuchennych dla Wehrmachtu w „Deutsche Emailwarenfabrik” (DEF)- wcześniej Pierwsza Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych „Rekord” w Krakowie na Podgórzu , którą Schindler przejął za niewielkie pieniądze. Jego fabryka została sklasyfikowana jako ważna dla gospodarki niemieckiej w stanie wojny, zwłaszcza, że później produkowała również amunicję.
FRANCJA: Kolejne zespoły archiwalne z okresu II wojny światowej i późniejszych wydarzeń dostępne dla użytkowników
20 kwietnia 2023 r. portal FranceArchives opublikował listę rozporządzeń (fr. arreté) będących odstępstwami (dérogation) ogólnymi w zakresie okresów nieudostępniania akt, które zostały wydane przez ministerstwa będące właściwymi dla spraw kultury. Tego typu rozporządzenia były wydawane od 1998 r. Wówczas Ministerstwo Kultury w porozumieniu z Ministerstwem Obrony wydały kilka takich przepisów, otwierając użytkownikom dostęp do zbiorów z II wojny światowej. Późniejsze odstępstwa objęły inne okresy historyczne lub konkretne sprawy.
UKRAINA: Okrągły stół: „Iskry i popioły polskiego powstania styczniowego”
W dniu 5 maja 2023 r. szef Państwowej Służby Archiwów Ukrainy Anatolij Chromow wziął udział online w spotkaniu okrągłego stołu „Iskry i popioły polskiego powstania styczniowego”, które odbyło się w ramach ukraińskich obchodów160. rocznicy powstania styczniowego z lat 1863-1864. W wydarzeniu, zorganizowanym przez Archiwum Państwowe Obwodu Kijowskiego, wzięli udział naukowcy z Ukrainy, Polski i Wielkiej Brytanii. Przy tej okazji, Archiwum zaprezentowało również wystawę dokumentów z okresu powstania, z zasobu archiwów państwowych obwodu kijowskiego, lwowskiego i czerkaskiego.
Czytaj dalej „UKRAINA: Okrągły stół: „Iskry i popioły polskiego powstania styczniowego””
NIEMCY: Archiwalny obiekt miesiąca z Akwizgranu pod szyldem Nagrody Karola Wielkiego 2023
Międzynarodowa Nagroda im. Karola Wielkiego za rok 2023 jest przyznawana prezydentowi Ukrainy Wołodymyrowi Zełenskiemu i narodowi ukraińskiemu. Nagroda ustanowiona została w 1950 roku, przyznawana jest w Akwizgranie wybitnym osobistościom i instytucjom za zasługi w promowaniu pokoju i jedności w Europie.Aby uczcić laureatów nagrody Archiwum Miejskie w Akwizgranie (Stadtarchivs Aachen ) wybrało XVIII-wieczną mapę Morza Czarnego jako majowy obiektmiesiąca.Archiwum Miasta Akwizgranu gromadzi materiały archiwalne -dokumenty, akta, mapy, plany, zdjęcia, grafiki, także dane elektroniczne i produkty medialne niezależnego miasta Akwizgranu, o ile dokumenty nie są już potrzebne do bieżącej administracji i zostały uznane za godne archiwizacji.Łącznie zbiory archiwum miejskiego liczą obecnie około 20 000 dokumentów (Urkunde), ponad 100 000 zdjęć, 30 000 map i planów oraz około 11 km akt. Najstarsze dokumenty w archiwum to dyplom cesarza Henryka II dotyczący opactwa w Burstcheid i dyplom cesarza Fryderyka I z 1166 r.Te oryginalne zbiory są uzupełniane przez archiwumo zbiory innego pochodzenia ważne dla historii miasta, np. spuścizny, rodzinne, przemysłowe, stowarzyszeń i organizacji społecznych, prasę i wydawnictwa.
Licząca około 270 lat mapa poglądowa Morza Czarnego i przyległych terytoriów z 1746 r.przedstawia dużą część obszaru dzisiejszej Ukrainy z Półwyspem Krymskim w części centralnej. Mapa daje wgląd w konkretny moment historyczny ukraińskiej państwowości, chociaż wówczas obszar ten należał do Imperium Osmańskiego – z czasem jednak wypieranego przez rosnące w siłę Cesarstwo Rosyjskie, które zajęło Krym w 1783 r. a panowania Katarzyny II.
POLSKA: Dzień Bibliotekarzy i Bibliotek
8 maja to tradycyjne już święto – Dzień Bibliotekarzy i Bibliotek, który rozpoczyna Tydzień Bibliotek. Z tej okazji na najbliższy tydzień i cały rok wszystkim Pracownikom bibliotek w archiwach i poza nimi Redakcja ArchNetu życzy
wspaniałych nabytków i ciekawych sensacyjnych odkryć między okładkami zgromadzonych woluminów, a także przyjaznych systemów informacyjnych, gromadzących i udostępniających opisy zbiorów.
Czytelników zachęcamy do korzystania z systemów i zbiorów bibliotecznych – po nitce do kłębka…
Miłej lektury dla wszystkich!
Tekst: Anna Laszuk (NDAP)
Foto: Małgorzata Kośka (AGAD), Kamil Kajma (AGAD)
UKRAINA: Anatolij Chromow udzielił wywiadu ukraińskiemu radiu
24 kwietnia 2023 r. szef Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy, Anatolij Chromow, wystąpił na żywo w ukraińskim radiu w programie „Сьогодні. Ввечері”, mówiąc o digitalizacji materiałów archiwalnych, m.in. kryteriach ich selekcji czy perspektywach wykorzystania elektronicznych baz danych. A. Chromow po raz kolejny podkreślił, że Ukraina jest jednym z europejskich liderów pod względem wskaźników digitalizacji dokumentów. Pomaga jej w tym wielu międzynarodowych partnerów. „Mamy takie ambicje, że za trzy lata tempo digitalizacji archiwów wzrośnie do najwyższych na świecie. W przyszłości nadal będziemy szukać i przyciągać partnerów amerykańskich, polskich, czeskich i z innych krajów, aby wspólnie zapewnić zachowanie naszego dziedzictwa kulturowego” – powiedział szef Ukrdierżarchiwa (Укрдержархів). „Dziś szczególną uwagę przywiązuje się na Ukrainie do archiwów „pierwszej linii”, ponieważ to one są najbardziej zagrożone. Dlatego większość projektów digitalizacyjnych jest realizowana w archiwach państwowych obwodu czernihowskiego, sumskiego, mikołajowskiego, odeskiego, zaporoskiego i dniepropietrowskiego. Naszym największym problemem było i pozostaje Archiwum Państwowe Obwodu Chersońskiego. Jednak nawet do 40 procent skradzionych dokumentów z tego Archiwum zachowało się w kopiach cyfrowych”.
Czytaj dalej „UKRAINA: Anatolij Chromow udzielił wywiadu ukraińskiemu radiu”
CZECHY: Alternatywne techniki fotograficzne na wystawie w Pradze
W czeskiej Pradze została udostępniona publiczności niezwykle ciekawa, archiwalno-historyczna wystawa, pt. „Fotograficzne dziedzictwo. Alterna Magica – alternatywne techniki fotograficzne” (Fotografický odkaz. Alterna Magica – alternativní fotografické techniky), którą połączono z wieloma działaniami edukacyjnymi.
Wystawę otwarto 19 kwietnia 2023 r. w siedzibie Archiwum Narodowego w Pradze na Chdovcu, ul. Archivní 2257/4, gdzie będzie czynna w dniach 20 kwietnia – 31 maja 2023 r. w czasie pracy Archiwum, czyli od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 17:30. Podczas uroczystego wernisażu, wobec blisko setki gości, wystąpił znany czeski gitarzysta Ivan Boreš.
Autorzy wystawy postarali się, aby jej odbiorcy poznali z jednej strony całą drogę fotografii do chwili jej wynalezienia, ukazując kiedy, gdzie i dlaczego ludzie zaczęli zajmować się obrazem fotograficznym, a jednocześnie uświadomić w jaki sposób doświadczenie zdobyte w tej dziedzinie w przeszłości można wykorzystać w dzisiejszej epoce cyfrowej. Dlatego na ekspozycję złożyły się, pochodzące z archiwalnych zasobów, przykłady fotografii wykonywanych na przestrzeni epok różnymi technikami, od dagerotypii, poprzez tradycyjną błonę fotograficzną, po zdjęcia cyfrowe.
Czytaj dalej „CZECHY: Alternatywne techniki fotograficzne na wystawie w Pradze”
Niemcy: Życie i śmierć Matthiasa Domaschka Podcast o Peterze Wensierskim i jego nowej książce”Jena-Paradies”
W kwietniu 1981 roku 23-letni MatthiasDomaschk zmarł w Gerze w areszcie Stasi (Staatssicherheitsdienst, z niem. Państwowa Służba Bezpieczeństwa). Jego śmierć była szokującym wydarzeniem dla całego środowiska studenckiego w NRD. Co dokładnie doprowadziło do tego dramatu? Dziennikarz i pisarz Peter Wensierski, który od dziesięcioleci bada dokumenty Stasi, postanowił zrekonstruować życie i ostatnie dni Matthiasa Domaschka. W rozmowie z Dagmar Hovestädt, kierownikiem Działu Komunikacji i Badań Archiwum Stasi w Archiwum Federalnym (Bundesarchiv) i członkiem zespołu redakcyjnego ARD Contrast, dla podcastu „111 kilometrów dokumentów. Oficjalny podcast Archiwum Akt Stasi” (odcinek 75 z 14 grudnia 2022) daje wgląd w swoje szeroko zakrojone poszukiwania jakieprzeprowadził do nowej książki „Jena-Paradies. Ostatnia podróż Matthiasa Domaschka”.
W ostatnich dziesięcioleciach sprawą Matthiasa Domaschka zajmowało się wiele osób. Kiedy dwa lata temu Wansierski trafił do BSTU (Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD tzw. Urząd Gaucka, niem. Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik), zaczął swoje badania od zera. Już wówczas w jego ocenie akta Stasi jawiły się jako ciężki materiał archiwalny. Jak stwierdza sam autor czasem można się pośmiać z błędów ortograficznych, literówek, słownictwa i ignorancji niektórych funkcjonariuszy, ale częściej ogarniało go przerażenie związane z oglądem zebranej tam dokumentacji. W prowadzonych badaniach tej sprawy niezwykle ważne były rozmowy ze świadkami – przyjaciółmi Matthiasa Domaschka a także z pracownikami MfS (Ministerium für Staatssicherheit-Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego).