Rosyjska Agencja Archiwów w serii „Biblioteka Cyfrowa” opublikowała zbiór dokumentów pt. „Generał Własow: historia zdrady” (cykl „Encyklopedia Polityczna”, 2015).
Generał Andriej Własow (za Wikipedią): generał porucznik Armii Czerwonej, dowódca Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej (ROA), a następnie Sił Zbrojnych Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji podczas II wojny światowej.
Wzięty do niemieckiej niewoli w 1942 r., przeszedł na stronę wroga; opracował memorandum skierowane do władz III Rzeszy, w którym wystąpił o utworzenie rosyjskiej armii narodowej do walki ze Stalinem. We wrześniu 1944 r., po spotkaniu Własowa z Reichsführerem SS Heinrichem Himmlerem, Niemcy wyrazili zgodę na powołanie Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji jako organu politycznego, opublikowanie manifestu politycznego i utworzenie Sił Zbrojnych KWNR jako formacji sojuszniczej w stosunku do armii niemieckiej. W maju 1945 r. Własow oddał się w ręce Amerykanów, „jednakże już 12 maja został przekazany Rosjanom […]. Po przewiezieniu do Moskwy został osadzony w więzieniu na Łubiance, gdzie był przesłuchiwany. Po procesie, który rozpoczął się 30 lipca 1946 r., na mocy wyroku sądu wojskowego został jako zdrajca skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 sierpnia przez powieszenie na strunie fortepianowej. Dodatkowo w podstawę czaszki kat wbił mu żelazny hak”.
Kategoria: Nowości ze Wschodu
ROSJA: Rosyjscy archiwiści z wizytą w Watykanie
W dniach 24-26 lutego 2016 r. odbyła się robocza wizyta szefa Federalnej Agencji Archiwów Rosji A. N. Artizowa w Watykanie.
Podczas wizyty podpisano protokół o współpracy między Rosarchiwem a Tajnym Archiwum Watykańskim. Od strony rosyjskiej dokument został podpisany przez szefa Federalnej Agencji Archiwów, ze strony Watykanu – przez kierującego Tajnym Archiwum Watykańskim arcybiskupa Jean-Louis Bruguèsa – Archiwistę Świętego Kościoła Rzymskiego.
Uzgodniono m.in., że dojdzie do rewizyty abp. Bruguèsa w Moskwie.
Rosyjska delegacja zapoznała się z pracą Tajnego Archiwum Watykańskiego i Biblioteki Watykańskiej; odwiedziła także Muzea Watykańskie.
Archiwum papieskie zostało powołane przez papieża Juliusza I w IV w.
Obecnie zasób Tajnego Archiwum Watykańskiego to 85 kilometrów bieżących dokumentacji; najstarsze zachowane zapisy pochodzą z VIII wieku
Więcej: Визит делегации российских архивистов в Ватикан
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław/O. Legnica
ROSJA: „Rosja-Niemcy: od konfrontacji do współpracy. Z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej” – wspólna wystawa rosyjsko-niemiecka
10 listopada 2015 r. w kompleksie wystawowym Państwowego Muzeum Historycznego w Moskwie otwarto rosyjsko-niemiecką wystawę pt. „Rosja-Niemcy: od konfrontacji do współpracy. Z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej”. Organizatorami wystawy są: Federalna Agencja Archiwów Rosji, Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej w Moskwie, Państwowe Muzeum Historyczne w Moskwie, Niemiecko-Rosyjskie Muzeum Berlin-Karlshorst (Deutsch-Russisches Museum Berlin-Karlshorst).
Wystawa opowiada o stosunkach politycznych, gospodarczych, humanitarnych i kulturalnych między ZSRR a Niemiecką Republiką Demokratyczną, ZSRR a Republiką Federalną Niemiec, wreszcie Federacją Rosyjską a zjednoczonymi Niemcami, od 1945 do 2015 roku. Ekspozycję otwiera dokument kapitulacji Niemiec z 8 na 9 maja 1945 r.; pokazano dokumenty konferencji w Jałcie i Poczdamie, procesu w Norymberdze, działań władz sowieckich w Niemczech i utworzenie dwóch państw niemieckich – NRD i RFN itd. Szczególnie interesujące są dokumenty dotyczące kryzysów berlińskich w latach 1949, 1953 i 1961 oraz budowy muru berlińskiego (1961). Znaczące miejsce w ekspozycji zajmują stosunki wzajemne między dwoma krajami socjalistycznymi – ZSRR i NRD: m.in. utworzenie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, pobyt na terytorium NRD Zachodniej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej i jej późniejsze wycofanie, czy otwarcie w Moskwie sklepu z towarami z NRD pod nazwą „Leipzig” (1965). Z czasów współczesnych, prezentowane są m.in. dokumenty dotyczące budowy gazociągu „Nord Stream” w 2005 r.
UKRAINA: Wystawa on-line: Archiwalna kolekcja stron internetowych – „Światowe Dziedzictwo UNESCO na Ukrainie”
Centralne Państwowe Archiwum Elektroniczne Ukrainy prezentuje wystawę on-line archiwalnych kopii stron internetowych obiektów z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO na Ukrainie.
Na Liście Światowe Dziedzictwa UNESCO znajdują się obiekty objęte szczególną ochroną ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Z Ukrainy, na listę wpisanych jest obecnie osiem obiektów: sobór św. Zofii i Ławra Kijowsko-Pieczerska w Kijowie, zespół staromiejski Lwowa, Południk Struve’go (łańcuch punktów triangulacyjnych, ciągnący się od Hammerfest na północy Norwegii aż do Morza Czarnego przez 2820 km i dziesięć krajów, wyznaczony w latach 1830-1855), pierwotne lasy bukowe w Karpatach, rezydencja metropolitów bukowińskich i dalmackich w Czerniowcach, pierwotne karpackie lasy bukowe i stare lasy bukowe w Niemczech (Niemcy, Słowacja, Ukraina, Chersonez Taurydzki – antyczne miasto z systemem gruntów uprawnych, drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat.
Obok każdej archiwalnej kopii strony www na wystawie zamieszczono link do aktualnej strony internetowej obiektu, co pozwala porównać bieżące trendy, jakość i estetykę z tymi sprzed lat.
Węcej: Світова спадщина ЮНЕСКО в Україні
Архівна колекція веб-сайтів «Світова спадщина ЮНЕСКО в Україні»
oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica
UKRAINA: „Hetmańska Ukraina. Przez ciernie…”
Na stronie www Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy w Kijowie (Центральний державний історичний архів України), w ramach obchodów 24. rocznicy uzyskania przez Ukrainę niepodległości (w 1991 r.), udostępniono w postaci prezentacji dokumenty z archiwów polskich i ukraińskich, pt. „Hetmańska Ukraina – tradycje państwowotwórcze. Przez ciernie…”. Są to cyfrowe kopie m.in. ugody zborowskiej z sierpnia 1649 r., pomiędzy królem Janem Kazimierzem a hetmanem ukraińskim Bohdanem Chmielnickim (ze zbiorów AGAD w Warszawie), unii hadziackiej z 1658 r. (z zasobu Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy) – umowy między Rzecząpospolitą Obojga Narodów a Kozackim Wojskiem Zaporoskim, która przewidywała przekształcenie Rzeczypospolitej w unię trzech równorzędnych państw: Korony, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Księstwa Ruskiego, oraz innych umów i dokumentów związanych z kozackim dążeniami do niezależności, z lat 1649-1750.
W 2 połowie XVIII w. Zadnieprze (Ukraina Lewobrzeżna) zostało przyłączone do Rosji, wszelkie przejawy autonomii zlikwidowane, a kozackie pułki wcielone do armii carskiej.
Więcej:
Гетьманська Україна – традиції державотворення
oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica
ROSJA: Polityka historyczna – wystawa o dziejach Krymu
Na 9 września 2015 r. w Centralnym Muzeum Taurydy w Symferopolu, na przyłączonym w 2014 r. do Rosji Krymie, zaplanowano otwarcie wielkiej wystawy historyczno-dokumentalnej pt. „Krym w historii Rosji”. Organizatorami wydarzenia są: Federalna Agencja Archiwów Rosji, Państwowa Służba Archiwalna Republiki Krymu, Archiwum Państwowe Federacji Rosyjskiej, przy współudziale: Rosyjskiego Państwowego Archiwum Akt Dawnych, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego, Archiwum Państwowego Republiki Krymu, Wydziału Historyczno-Dokumentalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji, Centralnego Muzeum Taurydy.
Wystawa jest poświęcona „roli Krymu w historii Rosji”, od czasów chrztu księcia Włodzimierza I w Chersonezie w 988 r., poprzez dzieje Chanatu Krymskiego, przyłączenie Krymu do Rosji pod koniec XVIII wieku, dobroczynną dla rozwoju cywilizacyjnego Krymu działalność państwowego aparatu Rosji w wieku XIX i na początku XX; dramatyczne losy półwyspu i jego mieszkańców w czasie II wojny (Wielkiej Wojny Ojczyźnianej), aż po wydarzenia 2014 r. („16 marca 2014 r. na Krymie odbyło się referendum, w którym udział wzięło około 82% głosujących, 96% z nich opowiedziało się za przystąpieniem do Federacji Rosyjskiej”), w wyniku których Krym oderwano od Ukrainy i ponownie przyłączono do Rosji.
Wystawa czynna będzie do 15 listopada 2015 r.
Więcej:
Выставка «Крым в истории России»
oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica
UKRAINA: „Represjonowani archiwiści” – wystawa
Wystawa internetowa przygotowana w Archiwum Państwowym Obwodu Charkowskiego w Charkowie, w ramach obchodów Dnia Pamięci Ofiar Represji Politycznych na Ukrainie, przedstawia 34 dokumenty archiwalne obrazujące sowieckie represje polityczne z lat 30.tych XX w. w ówczesnej Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, których ofiarą byli archiwiści.
Wiktor Aleksandrowicz Barwiński (ur. 1885), starszy badacz w Archiwum Głównym Dawnych Akt, w 1937 r. został oskarżony o udział w kontrrewolucyjnej organizacji nacjonalistycznej, za co wymierzono mu karę 10 lat pobytu w łagrze. Postępowanie w jego sprawie zostało przez NKWD zakończone w 1941 r. z powodu śmierci oskarżonego.
Czytaj dalej „UKRAINA: „Represjonowani archiwiści” – wystawa”
ROSJA: Wydawnictwo źródłowe pt. „Jak polskie podziemie zbrojne „pomagało” Armii Czerwonej zniszczyć nazistowskie Niemcy. 1944/45”
„Stosownie” do ogólnej sytuacji międzynarodowej, Federalna Agencja Archiwów Rosji pracuje nad przygotowaniem wielotomowego wydania dokumentów pt.: „ZSRR i polskie podziemie wojskowo-polityczne. Kwiecień 1943 – grudzień 1945”. Kolekcja ma zawierać unikatowe – jak wynika z zapowiedzi – dokumenty dotyczące historii stosunków sowiecko-polskich, odzwierciedlające ogólną sytuację wojskową i polityczną na zajmowanych przez Armię Czerwoną terenach Polski, Zachodniej Ukrainy, Zachodniej Białorusi i Litwy.
Dobór zaprezentowanych archiwaliów i wynikający z nich obraz polskiego podziemia niepodległościowego wywołały zdecydowaną reakcję polskich historyków łącznie z oficjalnym oświadczeniem Instytutu Pamięci Narodowej.
UKRAINA: Nie ma już w Doniecku archiwum państwowego
Archiwum Państwowe Obwodu Donieckiego informuje na swojej stronie internetowej, że z dniem 1 grudnia 2014 r. „zaprzestało działalności pod adresem w Doniecku” i mieści się obecnie w mieście Konstantynówka (ukr. Костянти́нівка), ok. 65 kilometrów na północ od Doniecka (mniej więcej w połowie drogi między Donieckiem a Sławiańskiem).
Konstantynowka od kwietnia do lipca 2014 r. była zajęta przez separatystów z „Donieckiej Republiki Ludowej” (ros. „Донецкая Народная Республика”); we wrześniu 2014 r. w mieście obalono pomnik Lenina.
Bliższych informacji, czy i w jaki sposób przeniesiono zasób Archiwum, nie udało się uzyskać.
Государственный архив Донецкой области
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica
UKRAINA: 70. rocznica wyzwolenia niemieckiego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz i Międzynarodowy Dzień Pamięci o Holokauście.
Narodowe Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945, Ministerstwo Kultury Ukrainy, Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej, Centralne Państwowe Kino- foto- fono- Archiwum Ukrainy im. G. S. Pszenicznego (Центральний державний кінофотофоноархів України ім. Г. С. Пшеничного) zapraszają do odwiedzenia wystawy poświęconej pamięci ukraińskich więźniów największego obozu koncentracyjnego hitlerowskich Niemiec i tych, którzy go wyzwolili, otwartej uroczyście 26 stycznia 2015 r. na terenie kompleksu Narodowego Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Kijowie. Auschwitz – jeden z największych obozów zagłady hitlerowskich Niemiec, który utworzono na terytorium okupowanej Polski – stał się dla świata symbolem Holokaustu, ludobójstwa i terroru. Przez obóz mogło przejść co najmniej 1,3 mln osób, z czego 1,1 mln zostało zamordowanych. Oprócz Żydów i Polaków, których – spośród przedstawicieli różnych narodowości – w Auschwitz zginęło najwięcej, były też tysiące innych, w tym Ukraińcy, których przez Auschwitz przeszło około 15 tysięcy osób.
W dniach 17-21 stycznia 1945 roku hitlerowcy zbrodniarze zarządzili ewakuację w głąb Trzeciej Rzeszy ok. 60 tysięcy więźniów, którzy jeszcze byli zdolni do wyjścia. „Marsz śmierci”, do stacji kolejowej w Wodzisławiu Śląskim, pochłonął ok. 15 tysięcy ofiar, zmarłych i zamordowanych.
Jako pierwsi, obozowe bramy, 27 stycznia 1945 roku, otworzyli żołnierze 60 Armii 1 Frontu Ukraińskiego, 100 Lwowskiej Dywizji Strzeleckiej, z batalionu majora Anatolija Szapiro, znajdując około 7 tysięcy ocalałych więźniów.
Eksponaty wystawy pochodzą ze zbiorów Narodowego Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945, a także z Museum Pamięci Narodu Żydowskiego i Holokaustu na Ukrainie (w Dniepropietrowsku).
Wśród eksponatów – obrazy, rysunki i grafiki autorstwa artysty-malarza, żołnierza Armii Czerwonej, Zinowija Tołkaczewa, który jako jeden z pierwszych ujrzał Auschwitz po wyzwoleniu. Wstrząśnięty tym, co zobaczył, stworzył serię rysunków pt. „Auschwitz” i „Kwiaty Oświęcimia”.
Zwiedzający mogą obejrzeć także materiały dokumentalne z wyzwolenia Auschwitz i jego więźniów, jeńców wojennych, członków ukraińskiego ruchu wyzwoleńczego, „Ostarbeiteren”, Żydów z Ukrainy.
Więcej:
Narodowe Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej
Центральний державний кінофотофоноархів України імені Г. С. Пшеничного
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica