Kategoria: Nowości ze Wschodu

W dniach 31 marca – 1 kwietnia 2011 r. w gmachu Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie odbył się pierwszy kongres rosyjskich nauczycieli historii i nauk społecznych. Przybyło na niego ok. 800 nauczycieli ze szkół, kolegiów i wyższych uczelni oraz przedstawicieli władz oświatowych ze wszystkich regionów Federacji Rosyjskiej. Na kongresie oceniano stan i perspektywy nauczania historii w szkołach, w tym regionalnej w kontekście nauczania historii Rosji, rolę nauczycieli historii w kształtowaniu postawy obywatelskiej młodych ludzi, stan standardów edukacyjnych, opracowanie podręczników szkolnych i wydawnictw elektronicznych na temat historii i nauk społecznych. W sesji plenarnej przemówienie na temat archiwów rosyjskich wygłosił Szef Federalnej Agencji Archiwów A. N. Artizow . Pomocy przy organizacji kongresu udzieliła Komisja przy Prezydencie Federacji Rosyjskiej dla przeciwdziałania próbom fałszowania historii na szkodę Rosji (utworzona dekretem Nr 549 Prezydenta Federacji Rosyjskiej z dnia 15 maja 2009 r.).

Więcej: Первый всероссийский съезд учителей истории и обществознания
Документы

oprac. Edyta Łaborewich
AP Legnica

Jak informuje Yumiko Ogara z Narodowego Archiwum Japonii w Tokio, na dzień 22 marca 2011 r. nie stwierdzono żadnych zniszczeń i strat w zasobach archiwów narodowych, spowodowanych trzęsieniem ziemi i falą tsunami, jakie dotknęły północno-wschodnią część wysp japońskich 11 marca. Jednak z uwagi na wyłączenia prądu Archiwum Narodowe jest chwilowo nieczynne.
Na terenach dotkniętych kataklizmem na razie trwa akcja ratowania życia ludzkiego i zabezpieczenia podstaw egzystencji. Nie zebrano dotąd informacji na temat zniszczeń w tamtejszych archiwach gminnych. Z relacji TV wynika, iż wiele budynków urzędowych zostało w całości zniszczonych przez tsunami, tak więc straty w znajdujących się tam zbiorach będą ogromne.
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra
Na podstawie korespondencji Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów (Česká archivní společnost) z Narodowym Archiwum Japonii (National Archives of Japan)

12 marca 2011 o godzinie 10:00 w Archiwum Państwowym Miasta Kijowa otwarto wystawę dokumentalną upamiętniającą ofiary katastrofy w Kureniwce.
Dnia 13 marca 1961 r. w Kureniwce, jednej z dzielnic Kijowa sąsiadujących z wąwozem Babi Jar (w czasie II wojny światowej – miejsce kaźni, głównie ludności żydowskiej, dokonanej przez Niemców; liczbę zamordowanych w tym miejscu szacuje się na ponad 100 tysięcy osób), miała miejsce katastrofa, która mogła pociągnąć za sobą tysiące ofiar śmiertelnych, a wydarzenia, które były przyczyną ich śmierci, ukryto przed opinią publiczną na ponad 30 lat.
W 1950 r., decyzją miejscowych władz, w Babim Jarze utworzono zbiornik odpadów produkcyjnych (nie wykorzystanych do produkcji cegieł zmieszanych z wodą i skałami) z pobliskiej cegielni Pietrowski. W ciągu 10 lat, wyrzucono tam w sumie ponad 4 mln metrów sześciennych osadów. Powierzchnia osadnika wynosiła około jednego kilometra kwadratowego, a wysokość odgradzającej tamy – 40-60 m. Jednak zamiast betonu, zastosowano tylko nie spełniający żadnych norm bezpieczeństwa wał ziemny, który w pewnym momencie nie wytrzymał naporu milionów ton błota i gliny. Na dwa dni przed katastrofą władze wiedziały o uszkodzeniu wału, nie podejmując jednak żadnych działań w obliczu niebezpieczeństwa, przede wszystkim zaś – ewakuacji ludności ze śmiertelnie zagrożonej dzielnicy Kijowa.

 

fot. tochka.net

 

W poniedziałek 13 marca 1961 r., o godzinie 9.20, na Kureniwkę runęła lawina błota o wysokości 14 metrów.
Jak ocenia się po latach, w wyniku katastrofy mogło zginąć od 1,5 do 2 tysięcy osób. Dokładne ustalenie liczby ofiar dziś jest praktycznie niemożliwe. W oficjalnej propagandzie skutki i zasięg „awarii” były ukrywane i bagatelizowane; mówiono o 145 ofiarach. Wszelkie informacje na temat wydarzeń w Kureniwce poddano ostrej cenzurze, miejsce katastrofy otoczyło wojsko; nawet w samym Kijowie nie do końca wiedziano, co się stało. Zmarłych grzebano na różnych cmentarzach, nie tylko w samym Kijowie, podając w dokumentacji i na grobach różne daty śmierci.

Więcej w języku ukraińskim.
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

16 marca 2011 r. rozpoczął się w Moskwie V Ogólnokrajowy Zjazd Rosyjskiego Towarzystwa Historyków-Archiwistów (Российского общества историков-архивистов; РОИА), w siedzibie Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego. Bierze w nim udział 127 delegatów reprezentujących około 19 tysięcy rosyjskich archiwistów.
”Archiwa – jest to tak samo ważny symbol państwa jak godło, flaga, hymn” – powiedział w przemówieniu podczas uroczystego otwarcia Zjazdu przewodniczący Centralnej Rady РОИА, rektor Uniwersytetu Humanistycznego, Efim Piwowar.
Rosyjskie Towarzystwo Historyków-Archiwistów powstało 13 listopada 1990 r. Zgodnie ze statutem, ROIA zrzesza historyków, archiwistów, dokumentalistów, pracowników działów rękopisów muzeów i bibliotek, regionalistów, przedstawicieli mediów i innych zawodów, których praca wiąże się z ochroną, gromadzeniem i korzystaniem z zasobów archiwalnych Federacji Rosyjskiej, ochroną zabytków dziedzictwa kulturowego, rozwojem archiwów i nauk historycznych w Rosji.
W zjeździe biorą udział m.in. szef Federalnej Agencji Archiwalnej Andriej Artizow i dyrektor Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk Witalij Afiani.

Edyta Łaborewicz
AP Legnica

 

W rezydencji ambasadora Stanów Zjednoczonych w Federacji Rosyjskiej 25 lutego 2011 r. miało miejsce uroczyste przekazanie 21 dokumentów, które zostały zidentyfikowane w marcu 2010 r. na aukcji w USA. Dokumenty – m.in. dekrety władców z dynastii Romanowych – Anny Iwanowny, Elżbiety, Katarzyny II, Aleksandra I, Mikołaja I, Aleksandra II, Aleksandra III i Mikołaja II oraz szeregu dokumentów podpisanych przez marszałków Blüchera i Gieorgija Żukowa – zostały skradzione z zasobu federalnych archiwów w Moskwie i Sankt Petersburgu w latach 1994-2002. Odnalezione na amerykańskiej aukcji przez specjalistów Rosochrankultury (Росохранкультуры; Федеральная служба по надзору за соблюдением законодательства в области охраны культурного наследия), powróciły do Rosji w wyniku wspólnych działań Росохранкультуры i amerykańskiej ICE (U.S. Immigration and Customs Enforcement).

oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica

Na stronie Federalnej Agencji Archiwów Rosji (Федерального архивного агентства) zamieszczono wywiad z szefem Rosarchiwa Andriejem Artizowem, przeprowadzony 13 stycznia 2011 r. w Moskwie przez dziennikarza „Gazety Wyborczej” M. Wojciechowskiego, dotyczący polsko-rosyjskiego projektu „Centrum Dialogu i Porozumienia”, z siedzibami w Moskwie i w Warszawie.
List intencyjny w sprawie utworzenia Centrum podpisali na początku grudnia zeszłego roku ministrowie kultury Polski – Bogdan Zdrojewski i Rosji – Aleksandr Awdiejew. Placówki Centrum mają rozpocząć działalność 1 stycznia 2011 r. Za część rosyjska odpowiada Andriej Artizow. Polska część Centrum będzie oddzielną instytucją powołaną za pomocą ustawy, część rosyjska będzie od strony prawnej specjalną fundacją powołaną przez rząd; pisemne polecenie w tej sprawie wydał prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew.
Jak powiedział w wywiadzie A. Artizow, „oba Centra będą miały rady, które zajmą się określaniem celów strategicznych oraz wyborem konkretnych projektów do realizacji. To rady zdecydują ostatecznie, co będziemy robić. Wejdą tam kompetentni naukowcy, działacze kultury z obu krajów, na początku członkowie Polsko-Rosyjskiej Grupy ds. Trudnych, ale nie tylko […] Na razie wybraliśmy dwa projekty flagowe: „Los polskich jeńców wojennych w ZSRR po Wrześniu ’39” oraz „Żołnierze Armii Czerwonej, którzy zginęli na ziemiach polskich w latach 1944–45”.
Cały wywiad w języku polskim.

oprac. E. Łaborewicz
AP Legnica

Od 22 do 26 listopada 2010 r. zastępca dyrektora Federalnej Agencji Archiwów Rosji W. P. Tarasow i dyrektor Rosyjskiego Państwowego Archiwum Filmów i Fotografii (Российского государственного архива кинофотодокументов) N. A Kalantarow przebywali w Uzbekistanie, w celu omówienia kwestii współpracy rosyjsko-uzbeckiej w tematyce archiwalnej i zapoznania się z aktualną sytuacją archiwów tego kraju.
W ostatnich latach w Uzbekistanie w zauważalny sposób wzrósł prestiż służby archiwalnej. 15 czerwca 2010 r. parlament Uzbekistanu przyjął ustawę o działalności archiwów, znacznie rozszerzającą prawa Agencji „Uzarchiw” (centralnego organu zarządzającego archiwami państwowymi) i dającą jej uprawnienia do sprawowania państwowej kontroli nad archiwami we wszystkich jednostkach organizacyjnych, niezależnie od formy własności. Nowy program rządowy, przyjęty na kolejne dziesięć lat, zakłada odbudowę i kapitalne remonty budynków Centralnego Archiwum Państwowego Uzbekistanu, Centralnego Archiwum Państwowego Filmów i Fotografii i Centralnego Archiwum Państwowego Dokumentacji Naukowo-Technicznej i Medycznej.
Jest to możliwe dzięki grantowi w wysokości trzech milionów dolarów, przyznanemu na odbudowę archiwów i wyposażenie w nowoczesny sprzęt do digitalizacji i konserwacji materiałów archiwalnych w Uzbekistanie przez rząd Korei Południowej.
Podczas wizyty rosyjscy archiwiści zwiedzali Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Taszkencie, archiwa państwowe w Bucharze, Samarkandzie i Nawoi.

Więcej: Archiwa Rosji i The Journal of Turkish Weekly

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

29 września 2010 r. w Domu Nauczyciela w Kijowie (Bul. Władymirski 57) otwarto wystawę dokumentalną Centralnego Archiwum Państwowego Zagranicznych Ukrainików w Kijowie (ЦДАЗУ) pt. „Działania edukacyjne ukraińskiej emigracji w okresie międzywojennym”. Dokumenty ukraińskich organizacji i instytucji oświatowych zostały przekazane do ЦДАЗУ w kwietniu 2008 r. z Archiwum Państwowego w Preszowie (Prešov) na Słowacji.
Na wystawie prezentowane są dokumenty z okresu lat 20-30-tych XX wieku, dotyczące działalności edukacyjnej ukraińskiej emigracji w Niemczech, Polsce i Czechosłowacji.
Zdając sobie sprawę z konieczności podniesienia poziomu edukacji Ukraińców przebywających poza granicami kraju, przywódcy ukraińskiej emigracji wiele uwagi poświęcali pracy pedagogicznej. Na początku, głównym celem działalności było wyeliminowanie analfabetyzmu, edukacja patriotyczna i przygotowanie do podejmowania studiów wyższych. W kolejnych latach w wielu krajach europejskich były tworzone ukraińskie instytucje oświatowe, jak Wolny Uniwersytet Ukraiński (założony w Wiedniu w 1921 r.; w tym samym roku przeniesiony do czeskiej Pragi i finansowany przez rząd czechosłowacki; po II wojnie światowej przeniesiony do Monachium), Ukraińska Akademia Gospodarcza (uczelnia o profilu politechnicznym, działająca w Poděbradach w Czechosłowacji w latach 1922-1935), wreszcie Ukraiński Wyższy Instytut Pedagogiczny im. Mychajła Drahomanowa – ukraińska uczelnia pedagogiczna, działająca w Pradze w latach 1923-1933.
Oprócz dokumentów z ww. uczelni – statutów, sprawozdań z działalności, programów nauczania, informacji o wydziałach, organizacjach studenckich, kadrze wykładowców, publikacji, fotografii – na wystawie eksponowane są także inne, pochodzące z tak istotnych dla ukraińskiej przedwojennej diaspory instytucji, jak m. in. Ukraiński Instytut Naukowy w Berlinie (utworzony w 1926 r. z inicjatywy hetmana Pawła Skoropadskiego) czy Ukraiński Instytut Naukowy w Warszawie (istniejący w latach 1930-39 przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a zajmujący się prowadzeniem badań nad szeroko rozumianą tematyka ukraińską), i innych.
Wystawa będzie czynna do 8 października 2010 r.
Na podstawie: Документальна виставка «Освітянська діяльність української еміграції у міжвоєнний період» з фондів ЦДАЗУ

 

oprac: Edyta Łaborewicz
AP Legnica

6 lipca 2010 r. w Moskwie (sala wystawowa Archiwów Federalnych przy ul. Bolszoj Pirogowskoj) zostanie otwarta pod takim tytułem wystawa, z okazji 30 rocznicy XXII letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, w 1980 r.
Wydarzenie to, oceniane z perspektywy czasu jako jedno z najważniejszych wydarzeń politycznych, gospodarczych i kulturalnych w powojennej historii ZSRR, już w 1980 r. budziło wielkie kontrowersje i sprzeciwy – zarówno samo miejsce organizacji Igrzysk w czasach zimnej wojny, a szczególnie trwająca sowiecka interwencja w Afganistanie, której skutkiem był bojkot tej Olimpiady przez szereg państw, w tym także socjalistycznych.
Mimo to, z perspektywy rosyjskiej, zawody olimpijskie w Moskwie były wydarzeniem bez precedensu, wielkim sportowym świętem, które pozostawiło żywy ślad zarówno w sercach kibiców, jak i biorących w nim udział sportowców. Były także „ostatnim impulsem do rozwoju słabnącej sowieckiej gospodarki”.
Igrzyskom poświęcono wiele wystaw i publikacji, okazuje się jednak, że poza zasięgiem historyków, dziennikarzy i kibiców znajdowała się wielka ilość materiałów archiwalnych, poświęconych moskiewskiej Olimpiadzie, dotąd utajnionych, a zawierających najważniejsze wręcz informacje o różnych aspektach Igrzysk, odkrywających wewnętrzne mechanizmy przygotowań do nich, zakulisowych „gier wokół Igrzysk” («игр вокруг Игр»). Na niniejszej wystawie po raz pierwszy pokazywane dokumenty sąsiadują z fotografiami, filmami i eksponatami muzealnymi (także z kolekcji prywatnych).
Wystawa będzie otwarta dla zwiedzających w dniach 7 lipca – 22 sierpnia br.

Wiecej w języku rosyjskim

oprac. E. Łaborewicz
AP Legnica

Dostępne od 28 kwietnia 2010 r. na stronie Archiwów Rosji skany dokumentów dotyczących sprawy katyńskiej, umieszczone w internecie na mocy decyzji prezydenta Federacji Rosyjskiej Dmitrija Miedwiediewa, nie są nowością: są to te same dokumenty, które odtajniono we wrześniu 1992 r. i których kserokopie, za prezydentury Borysa Jelcyna, już Polsce przekazano. Jest to tzw. „Pakiet nr 1” przekazany został z Archiwum Prezydenta Federacji Rosyjskiej do Państwowego Archiwum Historii Społeczno-Politycznej, gdzie znajduje się główny zespół akt dot. Stalina.
W dniu 29 kwietnia 2010 dostęp do skanów był praktycznie nieosiągalny, z uwagi na zbyt dużą ilość prób wejść na tę stronę.
Materiały katyńskie na stronie Archiwów Federacji Rosji

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica