W dniach 1-3 lipca 2024 r. Stowarzyszenie Archiwistów Węgierskich zorganizowało swoje doroczne Walne Zgromadzenie, które po raz pierwszy w historii odbyło się na terenie zagranicznym. Na miejsce obrad wybrano bowiem miejscowość Senta (węg. Zenta) w autonomicznej prowincji Wojwodina w Serbii, zamieszkałym głownie przez ludności węgierskiej (blisko 80%), a tym samym jeden z najważniejszych ośrodków kulturalnych Węgrów w Wojwodinie.
Kategoria: Nowości z Węgier
WĘGRY: 75 lat stosunków dyplomatycznych węgiersko-chińskich – wystawa on-line
Węgierskie Archiwa Narodowe (Magyar Nemzeti Levéltár) prezentują wystawę on-linez okazji przypadającej w dniu 6 października 2024 r. siedemdziesiątej piątej rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Węgierską Republiką Ludową i Chińską Republiką Ludową (której utworzenie zostało proklamowane 1 października 1949 r.).
Czytaj dalej „WĘGRY: 75 lat stosunków dyplomatycznych węgiersko-chińskich – wystawa on-line”
WĘGRY: Klęska w bitwie nad Donem 1943 – dokumenty on-line
To, co wydarzyło się 81 lat temu, w styczniu 1943 r. w Związku Sowieckim, w zakolu rzeki Don, było jedną z największych, jeśli nie największą, klęską armii węgierskiej w całej historii tego narodu. W czasie II wojny światowej, 2 Armia Węgierska walczyła na terenie Związku Sowieckiego po stronie niemieckiej. 12 stycznia 1943 r., przy minus 30-35 stopniach Celsjusza, Armia Czerwona przypuściła główny kontratak. Słabo wyposażona i podzielona 2 Armia Węgierska zaczęła się wycofywać; straty pogłębił rozkaz dowódcy, generała Gusztáva Jány’ego, który zabronił odwrotu i nakazał stosowanie drastycznych środków dyscyplinarnych. Wielu węgierskich żołnierzy padło ofiarą ataku armii sowieckiej, inni zamarzli na śmierć podczas odwrotu. Nie ma dokładnych danych na temat strat nad Donem – liczba ofiar wyniosła co najmniej 93 tysiące, ale źródła podają liczbę nawet 120–148 tysięcy poległych i zmarłych. Nie wiadomo też dokładnie, ilu żołnierzy zostało rannych i wziętych do niewoli.
Czytaj dalej „WĘGRY: Klęska w bitwie nad Donem 1943 – dokumenty on-line”
WĘGRY: Posiedzenie Komitetu ds. Archiwów Węgier i Rosji
W dniach 15-16 października 2019 r. w miejscowości Szolnok na Węgrzech odbyło się spotkania Wspólnego Komitetu Węgiersko-Rosyjskiego ds. Archiwów na jego ósmej sesji. Z Rosji przybyła sześcioosobowa delegacja na czele z Andriejem Juraszowem, zastępcą szefa Federalnej Agencji Archiwów (Rosarhiv).
Obie strony omówiły i oceniły rezultaty wspólnego projektu dotyczącego digitalizacji akt węgierskich jeńców wojennych w Związku Radzieckim i stworzenia rosyjskojęzycznej bazy danych dla ich przetwarzania i archiwizacji. Mówi się, że od czasu ustanowienia Komitetu w 2003 r. jest to największy projekt naukowy realizowany we współpracy między obiema stronami.
Strona węgierska uzyskała informacje o hungarikach przechowywanych w archiwach rosyjskich, które do tej pory nie były znane badaczom węgierskim. Eduard Pagyerin, szef Służby Archiwów Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej powiedział, że w Podolskim Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej (CAMO RF) znajduje się około 230 dokumentów (plików) przejętych przez Armię Czerwoną podczas II wojny światowej. Wspomniał także, że dla 20% tych dokumentów, głównie w języku węgierskim, a w mniejszym stopniu w języku niemieckim, rosyjscy archiwiści przygotowali już tłumaczenia na język rosyjski. Z kolei Igor Fetyisow, zastępca szefa Departamentu Dokumentacji Historycznej Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej, poinformował że w archiwach Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej (AVP RF) znajduje się około 630 teczek, z których około 430 zostało już odtajnionych.
Czytaj dalej „WĘGRY: Posiedzenie Komitetu ds. Archiwów Węgier i Rosji”
WĘGRY: 25 konferencja archiwistów węgierskich
W dniach 20-22 czerwca 2011 r. w miejscowości Balatonfüred nad Balatonem na Węgrzech, odbyły się obrady, 25 jubileuszowej konferencji Stowarzyszenia Archiwistów Węgierskich, które w organizacji spotkania wsparli: władze miasta Balatonfüred, władze powiatu Veszprém i Archiwum Powiatowe w Veszprém. Oprócz ok. 300 członków Stowarzyszenia i archiwistów węgierskich, w obradach uczestniczyło także blisko 30 przedstawicieli organizacji partnerskich i archiwistów z 10 krajów europejskich, z: Austrii, Chorwacji, Czech, Holandii, Polski, Rumuni, Słowacji, Słowenii, Serbii i Ukrainy. Uroczyste posiedzenie plenarne otworzył Prezes Stowarzyszenia Árpád Tyekvicska, a głos zabrał też, m.in. Fred van Kano, wiceprezes Międzynarodowej Rady Archiwów (ICA). W spotkaniu uczestniczył aktywnie zastępca Ministra Kultury i podsekretarz stanu w Ministerstwie Administracji Publicznej i Sprawiedliwości Csaba Latorcai, który spotkał się oddzielnie z dyrektorami archiwów. Cała jubileuszowa konferencja naznaczone była duchem trwających na Węgrzech reform społecznych i administracyjnych, które mogą znacząco wpłynąć na węgierskie archiwa.
Drugi dzień wypełnił program naukowy. Obradowano w 5 sekcjach, na których wygłoszono 25 wykładów i referatów z zakresu publikacji źródeł, kształcenia archiwalnego oraz zarządzania archiwami i archiwaliami. Debatowano nad trzema zagadnieniami: (1) Funkcjonalne i ekonomiczne wady systemu archiwalnego; (2) Problemy edukacji archiwistów; (3) Archiwa elektroniczne. Zgodzono się, iż większość archiwów państwowych, nie posiadając odrębnej osobowość prawnej, nie może pozyskiwać funduszy ze specjalnych dotacji. W zakresie edukacji zwracano uwagę na konieczność nauczania dostosowanego do potrzeb tworzącego się społeczeństwa informacyjnego. Natomiast wprowadzanie przepisów i sensownego, ogólnokrajowego systemu elektronicznego obiegu dokumentów udaje się na razie tylko w Austrii, gdzie doszło do realnej współpracy w tej dziedzinie archiwów państwowych, urzędu kanclerskiego oraz firmy Siemens, której efektem jest jednolite austriackie e-archiwum.
Trzeci dzień obrad przebiegał pod znakiem zbliżających się na Węgrzech reform, jak również doszło do porównania narodowych systemów archiwalnych państw, które przysłały na Węgry swych przedstawicieli. Węgrzy byli szczególnie zainteresowani: strukturą i rodzajami archiwów, metodami centralnego zarządzania oraz finansowania archiwów, działalność na „przedpolu archiwalnym”, zwłaszcza w kontekście prawnym i w związku z prywatyzacją, zarządzania archiwami w kontekście liczebności personelu archiwalnego i środków finansowych oraz budynków archiwalnych; możliwość dostęp do dotacji unijnych.
Program naukowy został uzupełniony wycieczkami do miejscowych muzeów i galerii Goście zagraniczni uczestniczyli też w krótkiej wycieczce do Tihanyi, gdzie zwiedzili m.in. klasztoru benedyktynów.
Więcej: Vesprém Megyei Levéltár (Archiwum Komitatu Vesprém)
oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra