Nowości z Polski

POLSKA: Przemyśl, Kroniki parafialne jako źródła historyczne

Wdniu 14 czerwca 2022 r., w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, odbyła się konferencja pt. Kroniki parafialne jako źródła historyczne. Została ona zorganizowana przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Przemyślu, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Partnerami wydarzenia były archiwa państwowe – Archiwum Państwowe w Przemyślu oraz Archiwum Państwowe w Rzeszowie. Patronat medialny nad imprezą objęły miesięcznik „Nasz Przemyśl” i Radio Fara Rozgłośnia Archidiecezji Przemyskiej.
W imieniu organizatorów licznie przybyłych uczestników przywitała wiceprezes Towarzystwa dr Ewa Grin-Piszczek oraz prezes Waldemar Wiglusz.

Czytaj dalej „POLSKA: Przemyśl, Kroniki parafialne jako źródła historyczne”

POLSKA: Uroczyste otwarcie Wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”

Na wystawie „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, którą od 02.12.2021 można oglądać na Placu Wolności we Wrocławiu, pokazanych zostało piętnaście kopii bezcennych obiektów dziedzictwa narodowego wpisanych w tym roku na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. To unikatowe dokumenty powstałe w okresie od średniowiecza do II wojny światowej, które wywarły znaczący wpływ na dzieje i kulturę Polski. Ekspozycja przygotowana została przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych z siedzibą w Warszawie.
Od 1997 roku najcenniejsze archiwalia z różnych krajów wpisywane są na listę programu UNESCO „Pamięć Świata”. Co dwa lata Dyrektor Generalny UNESCO, na wniosek Międzynarodowego Komitetu Doradczego, umieszcza na liście kolejne obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o wyjątkowym i międzynarodowym znaczeniu. Obecnie na liście UNESCO znajduje się 527 obiektów z kilkuset państw. Polską Listę Krajową Programu „Pamięć Świata” zainicjowano w 2014 roku. Wpisywane są na nią unikatowe skarby narodowego dziedzictwa o przełomowym znaczeniu dla historii, kultury i tożsamości naszego kraju. Obiekty te przechowywane są na co dzień w polskich archiwach, bibliotekach i muzeach. 10 czerwca 2021 na listę trafiło 15 nowych wpisów, w tym przechowywane w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich rękopisy Juliusza Słowackiego oraz średniowieczne rotulusy z Archiwum Państwowego we Wrocławiu.

Czytaj dalej „POLSKA: Uroczyste otwarcie Wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja””

POLSKA: Siedlce, Konferencja „Twórcy nietypowi i ich pozostałość aktowa”

W dniu 4 listopada 2021 r. odbyły się III Siedleckie Spotkania Archiwoznawcze, których temat brzmiał „Twórcy nietypowi i ich pozostałość aktowa”. Współorganizowali je: Instytut Historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach oraz Archiwum Państwowe w Siedlcach. Przybyłych powitali przedstawiciele organizatorów: dr hab. Dariusz Magier, Dziekan Wydziału dr hab. Beata Walęciuk-Dejneka i dr Grzegorz Welik, dyrektor Archiwum Państwowego w Siedlcach. Po tym odbyło się pięć paneli, w których wygłoszono 21 referatów.
Wystąpienia referentów zapoczątkował Jordan Siemianowski z Uniwersytetu Szczecińskiego, który omówił polonika archiwalne Einara Nielsena w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Bergen. Przedstawił Einara Nielsena, urodzonego w 1875 r. w Bergen gdańskiego maklera, norweskiego urzędnika konsularnego, armatora i znawcę obszaru Morza Bałtyckiego w okresie międzywojennym. Był on jednym z kierujących firmą maklerską Bergenske & Walford Baltic Transports Ltd. w Gdańsku, przekształconą z czasem w Bergenske Baltic Transports Ltd., działającą do 1937 r. Jednocześnie pełnił funkcję konsula (1926-1936), potem konsula generalnego Norwegii w Gdańsku (1936-1937). Pozostawiona po jego działalności dokumentacja, w tym także korespondencja, trafiła do Biblioteki Uniwersyteckiej w Bergen.

Czytaj dalej „POLSKA: Siedlce, Konferencja „Twórcy nietypowi i ich pozostałość aktowa””

POLSKA: Kraków – konferencja „Archiwa Ponadnarodowe. Wspólne dziedzictwo – różne rozwiązania”

Początek konferencji: L. Harc, H. Dudała, D. Drzewiecka, D. Schlenker, L. Pudłowski i W. Chorążyczewski

W dniach 16-17 września 2021 r. w Krakowie odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Archiwa ponadnarodowe. Wspólne dziedzictwo – różne rozwiązania”. Jej organizatorami były Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz Archiwum Narodowe w Krakowie. Obrady miały miejsce w Sali Miedzianej Pałacu Krzysztofory przy Rynku Głównym 35. Istniała także możliwość zdalnego udziału, z której korzystali i słuchacze, i prelegenci.
Zgromadzonych powitały dr Dorota Drzewiecka, zastępca Dyrektora Instytutu Historii i Archiwistyki, oraz dr Kamila Follprecht, zastępca Dyrektora Archiwum Narodowego w Krakowie. W imieniu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych zabrała głos dr hab. Lucyna Harc, zastępca NDAP, przedstawiając rozważania na temat nowego pojęcia, ponadnarodowe, jakie zostało użyte w temacie konferencji. Sięgnęła do angielskojęzycznych odpowiedników supranational i transnational, używanych w odmiennych kontekstach, i wskazywała na różnice pojęć międzynarodowy i ponadnarodowy. Tym słowem wstępnym zapoczątkowała dyskusję, trwającą do dnia następnego i jeszcze nie zakończoną. Podjął ją bowiem pierwszy prelegent, Waldemar Chorążyczewski (UMK Toruń)w referacie wprowadzającym: „Archiwa ponadnarodowe – próba definicji”. Analizował pojęcie od strony leksykalnej, odwoływał się do definicji archiwum i narodu, próbując określić sytuacje, kiedy powstają archiwa ponad-, trans- czy multinarodowe, np. w trakcie procesów rozpadu lub łączenia państw. On również odwoływał się do podmiotów międzynarodowych, pozarządowych i hybrydowych, za jaki uznał Międzynarodową Radę Archiwów, zrzeszającą kraje, organizacje i osoby.
[to poniżej na drugą stronę]

Czytaj dalej „POLSKA: Kraków – konferencja „Archiwa Ponadnarodowe. Wspólne dziedzictwo – różne rozwiązania””

POLSKA: Pułtusk. Materialne i niematerialne dziedzictwo Mazowsza. Aspekty ochrony i popularyzacji

W dniu 17 września 2021 r. w Domu Polonii w Pułtusku odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa poświęcona materialnemu oraz niematerialnemu dziedzictwu Mazowsza z punktu widzenia ochrony i popularyzacji wiedzy o nim. Konferencję zorganizowali:Instytut Historii Akademii Finansów i Biznesu Vistula oraz Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Pułtusku, zaś patronatem honorowym objął Marszałek Województwa Mazowieckiego.
Uczestników powitali dr hab. Radosław Lolo, profesor AFiB Vistula, i dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
Jako pierwszy z prelegentów, głos zabrał dr hab. Leszek Zygner, prof. Państwowej Uczelni Zawodowej im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie, który przedstawił kulturę prawną kręgu kościelnego płockiego XIV-XV wieku w kontekście badań nad dziedzictwem kulturowym polskiego średniowiecza. Swoje rozważania uporządkował w trzech obszarach: źródła, ludzie oraz pozostałości niematerialne. Zwrócił uwagę że, mimo iż Archiwum Diecezjalne w Płocku poniosło w czasie II wojny wielkie straty, np. 100 średniowiecznych rękopisów wywiezionych do Królewca, to wciąż zdarzają się „cuda” w postaci nieoczekiwanie odnajdujących się, chociażby na rynku antykwarycznym, czy w rękach osób prywatnych, utraconych źródeł, bądź ich fragmentów. Referent podkreślił znaczenie prawnego wykształcenia w średniowieczu, przypominając kilka zasłużonych postaci, m.in. biskupów płockich Jakuba z Kurdwanowa i Ścibora z Gościeńczyc czy kanonika płockiego Mikołaja z Mierzeńca, któremu przypisuje się znany utwór „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Jako istotny element trzeciego obszaru, tj. pozostałości niematerialnych, L.Zygner wymienił wybitną na tle ówczesnej Europy kodyfikację prawa, którą zredagował Jakub z Korzkwi, biskup płocki od 1398 r.

Czytaj dalej „POLSKA: Pułtusk. Materialne i niematerialne dziedzictwo Mazowsza. Aspekty ochrony i popularyzacji”

EUROPA: Wykład dra Dietera Schlenkera „Archives of International Organizations”

W dniu 18 maja 2021 roku, z inicjatywy dr Doroty Drzewieckiej, zastępcy dyrektora Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie oraz Sekcji Archiwistyki Studenckiego Koła Naukowego Instytutu Historii i Archiwistyki, odbyło się zdalne spotkanie z doktorem Dieterem Schlenkerem, Dyrektorem Archiwum Historycznego Unii Europejskiej w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Florencji.
Spotkanie zainaugurował dr hab. prof. UP Łukasz Sroka, Przewodniczący Rady Dyscypliny Historia, który przedstawił oraz przywitał naszego gościa. Po tym studenci oraz pracownicy Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie mieli okazję wysłuchać wykładu dra Dietera Schlenkera pt. „Archives of International Organizations”. Wykładowca przedstawił najważniejsze aspekty funkcjonowania archiwów organizacji międzynarodowych, a także zwrócił uwagę na problemy i wyzwania, z jakimi instytucje te muszą się zmagać. Wiele z nich wynika z faktu, że członkami tych organizacji są osoby pochodzące z różnych krajów, o różnej historii i systemach prawnych.

Czytaj dalej „EUROPA: Wykład dra Dietera Schlenkera „Archives of International Organizations””

POLSKA: Archiwiści na Alei Autografów w Bydgoszczy!

W 675. rocznicę nadania praw miejskich Bydgoszczy odbyła się uroczystość odsłonięcia kolejnych Bydgoskich Autografów. Bydgoska Aleja Autografów tworzona jest od 2007 roku przy ulicy Długiej. Podpisy ambasadorów naszego miasta utrwalone zostają w formie płaskorzeźby na okolicznościowych tablicach. Raz do roku kapituła wybiera laureatów wyróżnienia. Uhonorowane zostają osoby, które w szczególny sposób swoją działalnością promują miasto w Polsce i na świecie.
W tym roku zgłoszonych zostało do nagrody ponad 30 kandydatur. Spośród nich wybrani zostali m.in. trzej historycy, archiwiści, długoletni pracownicy Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. 19 kwietnia swoje podpisy na ulicy Długiej odsłonili dr hab. Janusz Kutta, dr hab. Marek Romaniuk i Stanisław Błażejewski.

Czytaj dalej „POLSKA: Archiwiści na Alei Autografów w Bydgoszczy!”

POLSKA: „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania” – konferencja w Warszawie

7 października 2020 r. odbyła się w Pałacu Staszica w Warszawie konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania” – kolejna w ramach cyklu Warszawska Jesień Archiwalna. Zorganizowana została przez Polską Akademię Nauk Archiwum w Warszawie oraz Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych. Przedstawiono na niej dziewięć wystąpień, w tym jedno w formie telekonferencji. Przebieg konferencji był na bieżąco transmitowany online, a nagranie dostępne jest obecnie na profilu Archiwa Państwowe na Facebooku.

Dr hab. Hanna Krajewska rozpoczyna konferencję, fot. Barbara Wiktorowska

Uczestników konferencji powitała dr hab. Hanna Krajewska, dyrektor PAN Archiwum w Warszawie. Jako pierwszy prelegent wystąpił Ryszard Wojtkowski, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przedstawiając zagadnienie „Infrastruktura archiwów a zabezpieczanie zbiorów”. Zwracał uwagę na zasady projektowania nowych budynków archiwów państwowych, omawiając zarówno kwestie technologiczne, jak i rozwiązania dotyczące ruchu i dostępu osób. Poinformował też o systemie Archiwum Dokumentów Elektronicznych, przygotowanym w 2020 roku. Po nim zabrała głos Anna Czajka, kierownik Centralnego Laboratorium Konserwacji Archiwaliów w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Dzięki jej prezentacji „Archiwum dostępne – ocena zagrożeń i zapobieganie stratom” można było poznać działania międzynarodowej społeczności archiwistów, rozpoznającej zakres zagrożeń ze strony człowieka – nieuczciwego użytkownika i niedbałego pracownika. Prelegentka zwróciła też uwagę na podstawowe zasady ewidencjonowania i znakowania własnego zasobu, zabezpieczających go przed skutkami nieuprawnionego przemieszczania.

Czytaj dalej „POLSKA: „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania” – konferencja w Warszawie”

POLSKA: 700-lecie koronacji Władysława Łokietka – wystawa i koncert

Nadzwyczajne okoliczności epidemiczne sprawiły, że upamiętnienie 700. rocznicy koronacji Władysława Łokietka na króla Polski przyjmuje w tym roku formę wirtualną. 15 października 2020 r. o godz. 11.00 miała rozpocząć się w Archiwum Głównym Akt Dawnych konferencja, współorganizowana z Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego, poświęcona jubileuszowi tego doniosłego wydarzenia. Obrady naukowe zostały przełożone na 2021 rok, natomiast od wyznaczonej godziny obejrzeć będzie można film z otwarcia wystawy, okazjonalny koncert, elementy katalogu wystawy oraz galerię dokumentów.

Anna Laszuk
NDAP

POLSKA: Pojoannickie zbiory dokumentów kłodzkich jezuitów

9 marca 2020 r. w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w Warszawie była wyjątkowa okazja obejrzenia wielu cennych średniowiecznych dokumentów pergaminowych z zasobu tzw. Archiwum Pojoannickiego w Kłodzku. Zbiór dokumentów gromadzony i przechowywany początkowo przez joannitów, później augustianów, trafił do prowadzonej przez jezuitów parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodzku i tam przetrwał przez kilka wieków. Przechowywany był w specjalnej barokowej szafie, stanowiącej cenny i piękny przykład mebli użytkowych. Na zbiór składają się dokumenty pergaminowe i papierowe związane z historią Kościoła i miejscowości z Kotliny Kłodzkiej. Ich liczba szacowana jest na ponad pół tysiąca. W archiwum są także akta dotyczące parafii, szkół i seminarium, rysunki i starodruki oraz pieczęcie papieży, biskupów, książąt.
Dokumentacja ta była wykorzystywana do badań naukowych bardzo rzadko i nie była szerzej znana. Przed kilkoma laty zaczęło się to stopniowo zmieniać. W 2017 r. podjęto prace porządkowe, w tym przeprowadzono pierwszą po wojnie inwentaryzację. W 2018 r. wykonano konserwację 33 dokumentów. Kolejnym krokiem były prace przeprowadzone w 2019 r. – konserwacja następnych 34 dokumentów. Inicjatorzy i organizatorzy prac działają pod hasłem „Od-Nova”, a kolejne etapy tego projektu finansowane były ze środków przyznawanych w ramach konkursów Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”.
Spotkanie w Muzeum rozpoczęła Henryka Szczepanowska, kierownik realizowanych projektów. Wraz z nią współpracują m.in. Mietek Kowalcze, dr Michał Kurzej, dr Kinga Blaschke i ponad stu wolontariuszy, angażujących się w różne działania. Ich prace były przedmiotem wystąpienia na konferencji „Archiwa kościelne w niepodległej Polsce” w 2019 r. w Łodzi. Jako drugi zabrał głos dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, zapewniając o gotowości do dalszego wspierania projektów, które mają na celu zabezpieczanie dziedzictwa archiwalnego. Po nim o. Robert Mól SJ, proboszcz parafii w Kłodzku, wspomniał kilka zdarzeń związanych ze swoim udziałem w projektach. Humorystycznie komentował, że nieraz czuje pomoc bp. Arnoszta z Pardubic, który erygował parafię w Kłodzku i nadal czuje się za nią odpowiedzialny.
Realizacja projektów nie byłaby możliwa bez wiedzy i współpracy ekspertów, którzy zabrali głos w dalszym ciągu spotkania. Opowiedzieli o realizacji projektu „Archiwa jezuitów kłodzkich. Od-Nova” 3, ilustrując opowieść barwną prezentacją. Dr hab. Weronika Liszewska, konserwator z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, krótko przypomniała historię parafii i zbiorów, uznawanych za jedne z najcenniejszych w Europie Środkowej, nie przechowywanych w archiwach państwowych. Po tym przedstawiła zakres prac przeprowadzonych w 2019 roku, pokazując przykładowe rodzaje konserwowanych pergaminów i papierów.

Czytaj dalej „POLSKA: Pojoannickie zbiory dokumentów kłodzkich jezuitów”