Nowości z Niemiec – Strona 7

NIEMCY: Archiwalna Myszeida – ciąg dalszy

Kiedy świat zwolnił z powodu niewidzialnego wirusa paraliżującego całe nasze dotychczasowe życie, możemy sięgnąć po lekturę, która sprawi przyjemność dorosłym i dzieciom, które pewnie w czasie epidemii się nudzą. Właśnie ukazała się nowe wydanie archiwalnych przygód myszki Mitzy” „Myszka Mitza i list od Leopolda do Rozalii”. Jest to już druga książka dla dzieci z tej serii autorstwa słoweńskich archiwistek Nataszy Budnej Kodrić i Barbary Peszak Mikec, która jest teraz wydawana w języku niemieckim.

Jesienią 2018 roku pierwszy tom „Die Maus Mitza im Archiv” został zaprezentowany w Aschaffenburgu. Książka wprowadza dzieci w staroświecki świat archiwów, po którym oprowadza je najmniejszy „pedagog archiwalny „, czyli myszka Mitza.Książka skierowana jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Razem z filmowcem Ferdim, mała mysz przeżywa ekscytujący dzień w archiwum miejskim, w sekretnych przejściach i pokojach, w świecie historycznych dokumentów. Publikacja zawiera także dostosowany dla potrzeb dzieci słownik ważnych terminów archiwalnych. Książka oparta jest na oryginalnej wersji słoweńskiej, której autorami jest dwóch archiwistów z Lublany. W Słowenii książka o przygodach myszki Mitzi składa się już z trzech części, z których każda została bardzo atrakcyjnie ilustrowana przez słoweńską artystkę Tinę Brinovar. Książka została zaprezentowana publiczności po raz pierwszy 27 sierpnia 2014 r. w obecności Konsula Generalnego Republiki Słowenii Dragica Urtelja w Archiwum Miasta Aschaffenburg.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archiwalna Myszeida – ciąg dalszy”

NIEMCY: Forum Bundesarchiv – 100 lat na 100-lecie

Od 2013 roku Bundesarichiv czyli Archiwum Federalne wydaje specjalistyczne czasopismo Forum, które zazwyczaj poświęcone jest jednemu wiodącemu tematowi. Większość artykułów jest pisana przez pracowników archiwum i ma na celu dostarczenie impulsów do profesjonalnej dyskusji na aktualne tematy archiwalne. Każde wydanie zawiera krótkie sprawozdanie roczne z kluczowymi danymi liczbowymi dotyczącymi zbiorów archiwalnych, opracowania, udostępniania oraz personelu Bundesarchiv.
Dotychczas poruszone tam zostały takie tematy jak: Dostęp do dóbr kultury, a prawo archiwalne w okresie przejściowym w 2013, Digitalizacja archiwów – sposoby i cele w 2014, Archiwa przejściowe – historia, praktyka, przyszłość w 2015, Archiwizacja filmów w epoce cyfrowej w 2016, Archiwum Federalne i jego wizerunek w 2017, Archiwum Federalne wobec zmian cyfrowych w 2018.

Ostatni zaś numer pisma za 2019 poświęcony jest 100-leciu Reichsarchiv i jubileuszowej konferencji poświęconej temu tematowi. Tak więc również niemieccy koledzy w ubiegłym roku mieli powody do świętowania tak zacnego jubileuszu. Archiwum Rzeszy – Riechsarchiv jako centralny urząd cywilny, utworzono 1 października 1919 roku. Jego siedzibą był Poczdam, a pierwszym dyrektorem generał Herman Ritter Mertz von Quirnheim. Pierwsi pracownicy tego archiwum rekrutowali spośród korpusu oficerskiego – ok. 100 osób. Archiwum podporządkowano Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Do zadań archiwum należało gromadzenie i katalogowanie wszystkich akt Cesarstwa Niemieckiego, które powstały od 1871 r. Ponadto miało ono zapewnić użytkownikom dostęp do informacji i umożliwiać badania historii Rzeszy – zwłaszcza historii I Wojny Światowej.

Czytaj dalej „NIEMCY: Forum Bundesarchiv – 100 lat na 100-lecie”

NIEMCYy: Instytut Gaucka już wkróce częścią Bundesarchiv

Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD, tzw. Urząd lub Instytut Gaucka ( Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik, BStU) powołany do życia w 1990 w wyniku tzw. pokojowej i rewolucji (Friedliche Revolution) i spontanicznego działania społeczeństwa, które nie dopuściło do zniszczenia archiwów służb bezpieczeństwa byłej NDR, wkrótce zakończy swoją samodzielną działalność. U samych podstaw działalności BStU leżała jego tymczasowość – instytut działał jedynie jako pełnomocnik Federacji. Oczywiście zasoby archiwalne BStU nadal będą dostępne, ale od połowy 2021 r. jako integralna część Archiwum Federalnego (Bundesarchiv)- niemieckie prawodawstwo nie przewiduje instytucji archiwów wyodręnionych.
Decyzję niemieckiego Bundestagu z 26.9.2019 r. w sprawie „Koncepcji stałej ochrony dokumentów Stasi poprzez przeniesienie archiwum dokumentów Stasi (Ministerium für Staatssicherheit) do Archiwum Federalnego z zadowoleniem przyjmuje federalny komisarz ds. Dokumentów Stasi Roland Jahn, który ocenia to jako kolejny kamień milowy w zakresie zabezpieczenia i dostępności dokumentów Stasi w przyszłości: „Dzięki tej decyzji dokumenty Stasi również staną się strukturalnie częścią „pamięci narodu” w dającej się przewidzieć przyszłości i zostaną stworzone podstawy trwałego i zgodnego z oczekiwaniem społecznym korzystania z tych specjalnych dokumentów. Mają one w dalszym ciągu służyć ofiarom dyktatury jako dowód ich prześladowań i pozostać ważnym źródłem pamięci dla społeczeństwa. Wgląd w archiwum Stasi ma dostarczać wiedzy o mechanizmach dyktatury i zwiększać świadomość wyzwań demokracji. Funkcję tą archiwum spełnia już od prawie 30 lat. Teraz ważne jest aby docenić tę historię, aby zabezpieczyć korzystanie z dokumentów Stasi w przyszłości i poddawać je do dyskursu kolejnych pokoleń ”.

Czytaj dalej „NIEMCYy: Instytut Gaucka już wkróce częścią Bundesarchiv”

NIEMCY:Poszukiwacze zaginionych dzieł sztuki i archiwalne kartoteki – Central Collecting Point w Monachium

Druga wojna światowa zakoczyła się ponad 70 lat temu, ale zostawiła po sobie jeszcze wiele tajemnic i niezałatwionych spraw. Central Collecting Point w Monachium jest jednym z wielu świadectw na to, że jej konsekwencje i echa jeszcze bardzo długo będe się odciskały niechlubnym piętnem na historii Europy.
Dzięki współpracy Federalnego Urzędu ds. Regulacji Stosunków Własnościowych (Bundesamt für zentrale Dienste und offene Vermögensfragen -BADV), Bundesarchiv (BA) i Niemieckiego Muzeum Historycznego (Deutschen Historischen Museum – DHM) powstała i jest dostępna online, potężna baza danych dotycząca zrabowanych przez nazistów dzieł sztuki w okresie od 1933 do 1945 roku na terenie Niemiec i terytoriów okupowanych. Zawiera ona około 170 tys. danych i ok. 300 tys. rysunków, rycin i fotografii obiektów określanych jako „Central Collecting Point (CCP) München”, czyli zbiór dzieł sztuki, które zostały zabezpieczone przez wojsko amerykańskie w 1945 roku, w budynku byłego NSDAP w Monachium. Podobna baza obejmująca inną kolekcję tzw. Sonderautrag Linz funkcjonuje od 2008 roku na stronach DHM. Właściciele zrabowanych dzieł sztuki, przechowywanych jako depozyt przez BADV w Berlinie, są nieznani. Przypuszcza się, że należały one przeważnie do zamożnych rodzin żydowskich. Niemieccy naziści rabowali je w Niemczech już w latach 30-tych, później – w krajach podbitych. Wszystkie miały trafić do tak zwanego „Muzeum Führera” planowanego w austriackim Linzu. Pod koniec wojny naziści ukryli je w kopalnianych sztolniach na terenie Austrii. Z początkiem lat 50-tych władze amerykańskie w Niemczech przekazały wszystkie skradzione przez nazistów dzieła sztuki powołanemu przez rząd Niemiec „Towarzystwu Powierniczemu”. Głównym celem założenia kolekcji było zinwentaryzowanie, rozpoznanie ostatnich właścicieli, a następnie restytucja zrabowanych dzieł. Dotyczyło to również obiektów, które trafiły na rynek sztuki. Zwrot obiektów rozpoczął się już jesienią 1945 i do dnia dzisiejszego do prawowitych właścicieli trafiły tysiące obiektów. Pozostałości zbioru w połowie lat 60 przejęły władze federalne, a od 2006 roku właśnie BADV.

Czytaj dalej „NIEMCY:Poszukiwacze zaginionych dzieł sztuki i archiwalne kartoteki – Central Collecting Point w Monachium”

NIEMCY: „Chłodne” przyjęcie materiałów filmowych LWL Media Center w Münster

Od ponad 20 lat archiwum filmowe LWL Media Center dla Westfalii w Münster dba o zachowanie dziedzictwa filmowego landu, a przede wszystkim wspiera lokalne społeczności, a także stowarzyszenia rodzinne i osoby prywatne w zabezpieczaniu ich skarbów filmowych, pod warunkiem, że przedstawiają one historyczne aspekty ekonomiczne lub społeczne Westfalii. Wsparcie obejmuje cały zakres usług: filmy są przejmowane jako depozyty i przechowywane w magazynach, a także digitalizowane i indeksowane pod względem treści. Archiwum zbiera, zabezpiecza i udostępnia źródła audiowizualne od 1986 roku. Jego początki sięgają jednak już 1928 roku, kiedy powołano do życia Landesbildstelle. Obecnie archiwum gromadzi filmy będące zarówno własnością prywatną i publiczną. Ponad 8000 filmów zgromadzonych w archiwum dokumentuje westfalskie krajobrazy, miasta i wsie, rolnictwo, rzemiosło i przemysł. Pokazuje także zwyczaje, wydarzenia polityczne i kulturalne, a także ludzi i ich życie codzienne od 1913 roku. Zasób uzupełnia około 800 dokumentów dźwiękowych dotyczących historii i teraźniejszości regionu. Kolekcja archiwum filmowego i dźwiękowego tworzy pamięć audiowizualną dla Westfalen-Lippe.

Czytaj dalej „NIEMCY: „Chłodne” przyjęcie materiałów filmowych LWL Media Center w Münster”

NIEMCY: Debiut online brandebuskich zasobów archiwalnych – stąd do wieczności

Brandenburgischen Landeshauptarchivs (BLHA) w Poczdamie ma w tym roku kilka powodów do uznania 2019 roku za bardzo udany. W 70 rocznicę powstania BLHA, powalanego do życia 21 czerwca 1949, miała miejsce pierwsza odsłona online zasobów archiwalnych. Pierwsze zdigitalizowane 1788 jednosteki, czyli ok. pół miliona skanów dostępne są szerokiemu gronu odbiorców w archiwalnej bazie danych http://recherche.im.blha.de/archivplansuche.aspx?ID=18010 . W trakcie mających miejsce 20.06.2019 roku rocznicowych obchodów minister ds nauki, badań naukowych i kultury Landu Brabdeburgia Dr. Martina Münch, określiła archiwum jako najważniejsze źródło zrozumienia przeszłości i terażniejszości. „Jestem szczególnie usatysfakcjonowana faktem, że archiwum landu siedem dekad po jego powołaniu – udostępniło do publicznego użytku dokumenty archiwalne z możliwością zaawansowanego wyszukiwania informacji.Jest to wazny kamień milowy na drodze cyfryzacji i rozwoju nowego, irtualnego dostępu do globalnej wiedzy” – podkreśliła minister w swoim wystąpieniu inauguracyjnym.
Czytaj dalej „NIEMCY: Debiut online brandebuskich zasobów archiwalnych – stąd do wieczności”

NIEMCY: Krajobraz bez archiwów wyodrębnionych – dokumenty Stasi znajdują się pod opieką Archiwum Federalnego

Majowe ogólnopolskie seminarium archiwalne, zorganizowane przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich i Archiwum Państwowe w Płocku, poświęcone było archiwom wyodrębnionym w polskiej sieci archiwalnej. Bardzo ciekawe wystąpienia przedstawicieli archiwów wyodrębnionych, w tym Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, Straży Granicznej, Agencji Wywiadu, Policji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych – seminarium nie spotkało się z odzewem jedynie ze strony Instytutu Pamięci Narodowej – okrasiły także dwa wystąpienia kolegów archiwistów z Węgier i Niemiec. Jak się okazuje, archiwa wyodrębnione, w tak dużej skali, są chyba ściśle specyfiką polskiej sieci archiwalnej. Nad zjawiskiem tym pochylił się również Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, który zwrócił uwagę na fakt pozostawania olbrzymiej części państwowego zasobu archiwalnego poza sferą wpływów Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, porównując dowcipnie zasoby archiwalne wyodrębnione do DARNETu. Gość z Niemiec Gerhard Fürmetz reprezenutjący Bayerischen Hauptstaatsarchivs, swoje wystąpienie – „Polizei- und Geheimdienstunterlagen seit 1945 in den Staatlichen Archiven Bayerns – Übernahme, Erschließung und Benützbarkeit” – rozpoczął od stwierdzenia, że taka konstrukcja prawna w praktyce zarówno landu Bawaria jak i prawie federalnym nie występuje, a dokumentacja organów bezpieczeństwa i innych centralnych organów władzy trafia do archiwów państwowych, co omówił na przykładzie monachijskiego archiwum.

Czytaj dalej „NIEMCY: Krajobraz bez archiwów wyodrębnionych – dokumenty Stasi znajdują się pod opieką Archiwum Federalnego”

NIEMCY: Kolonialna przeszłość w teraźniejszej odsłonie online

Do wielu archiwalnych portali tematycznych w Niemczech, w 2019 roku dołączył kolejny- Archivführer zur deutschen Kolonialgeschichte. Tym razem jest to efekt współpracy pomiędzy Wydziałem Informacji Naukowej przy Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Poczdamie (Fachbereich Informationswissenschaften der Fachhochschule Potsdam) a Federalnym Ministerstwem Spraw Zagranicznych (Auswärtigen Amt). Niemiecka kolonialna przeszłość, choć nie tak imponująca jak brytyjska czy francuska, pozostawiła po sobie wiele śladów archiwalnych. Zebranie ich i powiązanie z informacjami na temat miejsc, ludzi i wydarzeń i w końcu udostępnienie źródeł z różnych archiwów w Niemczech w formie online, jest głównym celem tego projektu.

Czytaj dalej „NIEMCY: Kolonialna przeszłość w teraźniejszej odsłonie online”

NIEMCY: Archiwum Miejskie w Kolonii – Tej katastrofy mogło nie być

Osiem lat temu, w ciągu kilku sekund pod gruzami betonu i cegły legło bezcenne dziedzictwo kultury niemieckiej i europejskiej. 3 marca 2009 zapadł się budynek archiwum miejskiego w Kolonii, jednego z najciekawszych niemieckich archiwów komunalnych, niszcząc w stopniu niemożliwym obecnie do określenia zasób archiwalny sięgający IX wieku. Takiej katastrofy archiwum miejskie w Kolonii nie doznało od początków swego istnienia. Ani przemarsz wojsk francuskich w 1794 roku, ani druga wojna światowa nie spowodowały takich zniszczeń jak obecne.
Archiwum było uważane za tzw. „Okręt flagowy” niemieckich archiwów komunalnych. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1322 roku, kiedy jego zawartość mieściła się w drewnianej skrzyni. W roku 1406 archiwum miejskie zajmowało już sklepione pomieszczenie pod wieżą ratuszową. Na jego zasób składały się miedzy innymi postanowienia rady miejskiej od 1320 roku, a od 1513 zbiór ten był kompletny. Rachunki kasy miejskiej i korespondencja władz miejskich sięgają połowy XIV wieku. W archiwum znajdowało się 65 tys. dokumentów pergaminowych, setki tysięcy map i planów oraz ok. miliona fotografii. Cenne zbiory stanowi również ok. 700 prywatnych kolekcji znakomitych obywateli Kolonii, pisarzy, architektów, malarzy, kompozytorów, naukowców, wydawców.. Są tam zbiory kompozytorów: Jacqua Offenbacha, Maxa Brucha, tenora Williama Pearsona, dyrygenta Güntera Wanda, pisarza Heinricha Bölla, malarza Wilhelma Leibel, awangardowej artystki Mary Bauermeister, teoretyka mediów Viléma Flussera, czy wydawców: Kiepenheuer & Witsch i Pahl-Rugenstein. Te i tysiące innych cennych dokumentów, jak określił to FAZ (Frankfurter Allgemeine Zeitung), legło we wspólnym grobie. Historyk Eberhard Illner, od 1985 roku do 2008 kierownik działu spuścizn i zbiorów fotograficznych, obecnie dyrektor Centrum Historycznego w Wuppertalu, określił to wydarzenie jako „Katastrofa europejskiej historiografii”. Łącznie zasób archiwum obejmował 18 kilometrów akt.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archiwum Miejskie w Kolonii – Tej katastrofy mogło nie być”

NIEMCY: Oswajanie niechlubnej przeszłości – akta Stasi dostępne już 25 lat

Kiedy 27 lat temu 15 stycznia 1990 roku, na ulicach Berlina dogorywała NRD, w trakcie spontanicznych demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajdowała się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS), powszechnie zwane Stasi. Dzięki obywatelskiemu poruszeniu jakie towarzyszyło wydarzeniom zapoczątkowanym upadkiem muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku, zasób archiwalny centrali MfS ocalał prawie nietknięty, w przeciwieństwie do np. polskich zasobów archiwalnych służb bezpieczeństwa w PRL. Podobne wydarzenia miały miejsce także w innych miastach- Jena ,Lipsk.
Wobec zaistniałych wydarzeń konieczne były regulacje prawne, które zabezpieczałyby i chroniłyby zachowany zasób, umożliwiałyby swobodny i legalny dostęp do akt zarówno w celach edukacyjnych jak również poznawczych dla osób prześladowanych i inwigilowanych przez służby. Konieczne również było, w nowej rzeczywistości zjednoczonego państwa , zlustrowanie osób pełniących funkcje publiczne. Takie było oczekiwanie społeczne wyrażone w spontanicznych (prawdopodobnie) akcjach zabezpieczania zasobów archiwalnych, przy jednoczesnej ożywionej publicznej dyskusji i licznych kontrowersjach jakie to rodziło. Dla wielu była to „polityczna trucizna”.
W dniu zjednoczenia Niemiec 3 października 1990 roku, Joachim Gauck pastor z Rostoku został powołany na stanowisko „pełnomocnika specjalnego rządu federalnego dla osobistych dokumentów byłej Służby Bezpieczeństwa Państwowego”. Było to jednym głównych postulatów pokojowej rewolucji jesieni 1989, która zapoczątkowała zjednoczenie Niemiec.

Czytaj dalej „NIEMCY: Oswajanie niechlubnej przeszłości – akta Stasi dostępne już 25 lat”