Kategoria: Nowości z Niemiec

W dniach 22-25 września 2009 roku odbył się w Ratyzbonie kolejny, już 79 zjazd Niemieckiego Towarzystwa Archiwistek i Archiwistów (Verband deutscher Archivarinnen und Archivare e.V., dalej VdA). Temat spotkania brzmiał: Archiwa w epoce digitalizacji. Archiwizacja – opracowanie – prezentacja (Archive im digitalen Zeitalter. Überlieferung – Erschliessung – Präsentation). Obrady plenarne oraz sekcji odbywały sie w budynku głównym (Audi-Max) miejscowego uniwersytetu.
Zjazd obfitował w liczne formy spotkań, oprócz posiedzeń plenarnych odbywały się warsztaty, seminaria i prezentacje. Zajęcia warsztatowe obejmowały tematy: ulotność dokumentacji obrazowej i jej digitalizacja; prezentacja zdigitalizowanych dokumentów; praktyczne użycie formatów EAD i SAFT przy retro konwersji inwentarzy archiwalnych; rozwiązania z zakresu wyceny i planowania prac archiwalnych za pomocą narzędzi statystycznych wchodzących w skład systemów informatycznych stosowanych w archiwach; działania systemu informatycznego przy opracowaniu i utrzymaniu elektronicznego dokumentu w administracji miejskiej na przykładzie Norymbergii. Z kolei na seminariach duże zainteresowanie wzbudziły wykłady poświecone problemom tworzenia portali archiwalnych i elektronicznych archiwów. Uczestnicy zapoznali się z projektami Europena, Deutsche Digitale Bibliothek, Netzwerk SED/FDGB-Archivgut, APENET. Drugim ważnym tokiem referatów było działanie systemów e-administracji oraz sposobów oceny i selekcji oraz archiwizacji dokumentów wytwarzanych w toku jej działania. Zagadnienia te zostały omówione na przykładach obiegu dokumentów elektronicznych w Brandenburgii, Meklemburgii oraz federalnej administracji.

Czytaj dalej „NIEMCY: 79. Zjazd Niemieckiego Towarzystwa Archiwistek i Archiwistów w Ratyzbonie (79. Deutscher Archivtag Regensburg), 22-25 września 2009 roku”

Propagandę, jako ważny element prowadzenia wojny, po raz pierwszy na wielką skalę zastosowano w czasie II Wojny Światowej. Ważnym narzędziem tej bezkrwawej kampanii był aparat fotograficzny i kamera filmowa, z natury swej rzeczy służące do dokumentowania rzeczywistości. W dniach 24-26 września tego roku w Berlinie odbędzie się sympozjum zatytułowane „Die Kamera als Waffe“ Propagandabilder des Zweiten Weltkrieges (Kamera jako broń. Filmy propagandowe II Wojny Światowej). To kolejne ważne wydarzenie w kalendarzu imprez w Niemczech upamiętniających wybuch II Wojny Światowej i napaści hitlerowskich Niemiec na Polskę, po wystawie fotografii w Bundesarchiv w Koblencji „Im Objektiv des Feindes. Die deutschen Bildberichterstatter im besetzten Warschau 1939-1945“ (Archnet z 26 sierpnia 2009) Organizatorem imprezy jest Deutsche Kinemathek Museum fur Film und Fernsehen we współpracy z Bundesarchiv i Stiftung Topographie des Terrors.

Jak zapowiadają organizatorzy, sympozjum poszukiwać będzie odpowiedzi na pytanie o warunki powstania i oddziaływanie propagandowych filmów wojennych, tworzonych przez tzw. Propagandakompanien Wehrmachtu (PK), a także ich medialnego życia po 1945 roku. Sympozjum składa się z kilku bloków tematycznych. Pierwszy z nich to „Ikonografia- wizerunek wroga, wizerunek obcego”. Tematyka wykładów dotyczyć będzie działalności PK na terenie okupowanej Polski i przedstawiania w kronikach filmowych Polaków i Żydów w Warszawie i Bydgoszczy. Poruszona zostanie również tematyka strategii propagandowej, w której posuwano się np. fotomontażu aby zdyskredytować przeciwnika. Wykład zilustrowany zostanie pokazem filmu z 1939 roku „Feldzug in Polen „
Drugi blok nazwany został „Produkcja filmowa – estetyka i sprawy techniczne”. Poruszone tu zostaną problemy natury estetycznej np. zastosowanie koloru w kronikach filmowych i oddziaływanie barwy na widza. Osobne wykłady poświecone zostaną drodze i przetwarzaniu materiału filmowego, od jego nakręcenia, aż do sali kinowej. W kolejnym bloku nazwanym „Reporterzy jako bojownicy i widzowie” postawione zostało pytanie o tożsamość twórców tych „dzieł”- żołnierze czy żurnaliści, czy posłuszeństwo rozkazom jako powinność żołnierza, czy przekazywanie prawdy jako powinność reportera?. Omówione zostaną również źródła archiwalne do dziejów Kompanii Propagandowych znajdujące się w Bundesarchiv. Inne, równie ciekawe wykłady w bloku określonym „Propaganda na eksport” dotyczyć będą realizacji kronik filmowych dla zagranicy, w których pokazywano „milsze” oblicze Niemców oraz dowody sympatii dla Wermachtu, w ilustrowanych materiałach „Signal”. Osobny blok seminaryjny poświęcony jest drugiemu życiu materiałów propagandowych, już po 1945 roku, i ich wykorzystaniu dla potrzeb dokumentalistyki telewizyjnej.
Ponadto od 25 sierpnia do 6 października w Deutsche Kinemathek odbywać się będą pokazy niemieckich filmów dokumentalnych związanych w wrześniem 1939 roku, a także pokazy polskich filmów fabularnych takich jak: „Lotna” A. Wajdy, „Hubal” B. Poręby, „Westerplatte” S. Różewicza i „Jutro idziemy do kina” M. Kwiecińskiego.
Oceniając te cenne i dobrze zachowane materiały archiwalne należy pamiętać o ich przeznaczeniu do prowadzenia tzw. wojny psychologicznej, co oznaczało osłabianie morale przeciwnika i podnoszenie poczucia wartości we własnym narodzie. Jak pokazuje historia, propaganda czasów powojennych była też bronią straszną i wywarła silny wpływ na społeczeństwo. W czasach pokoju propaganda straciła swoje groźne oblicze i występuje w formie, którą zwykliśmy ładnie określać jako Public relations.

Na podstawie materiałów Bundesarchiv i Deutsche Kinemathek
Oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno

NIEMCY: Warszawa na celowniku fotoreporterów- wystawa fotografii z lat 1939-1945

Od 27 sierpnia w siedzibie głównej Bundesarchiv w Koblencji, będzie można oglądać wystawę upamiętniającą 70 rocznicę wybuchu II wojny światowej i napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Wystawa nosi tytuł „Im Objektiv des Feindes. Die deutschen Bildberichterstatter im besetzten Warschau (1939-1945)“. (W obiektywie wrogów. Niemieccy fotoreporterzy w okupowanej Warszawie 1939-1945). Ekspozycja powstała w wyniku współpracy niemieckich i polskich instytucji: Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie (Stiftung Preußischer Kulturbesitze), Muzeum Kultur Europejskich w Berlinie (Museum Europäischer Kulturen) Domu Spotkań z Historią w Warszawie, Krąg Przyjaciół Domu Willy’ego Brandta w Berlinie (Freundeskreis Willy-Brandt-Haus), Bundesarchiv w Koblencji i Herder Institut w Marburgu.
Wystawa pokazuje stopniowe unicestwianie miasta od 1939 do 1945 roku, miasta które przed wybuchem wojny liczyło 1,3 miliona ludzi, i w którym w wyniku wojny życie straciło 700 tys. mieszkańców, w tym 350 tys. Żydów. Fotografie obejmują kolejno takie zagadnienia, jak: kampania wrześniowa, represje dokonywane na ludności polskiej, życie codzienne okupowanego miasta, eksterminację Żydów, Powstanie Warszawskie i ostateczne dzieło zniszczenia, dokonywane od października 1944 do stycznia 1945.
Autorami wystawy są Danuta Jackiewicz i Eugeniusz Cezary Król, którzy wybrali na nią 250 zdjęć, wykonanych przez niemieckich fotoreporterów na potrzeby propagandy niemieckiej, realizowanej przez Kompanie Propagandowe (Propaganda-Kompanien–PK) Wehrmachtu i Waffen-SS. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Bundesarchiv i Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie. Wielkość zasobu obejmująca działalność PK szacowana jest na 1,1 mln. fotografii.
W znakomitej większości zdjęcia te będą pokazywane w Niemczech po raz pierwszy. Na wystawie można będzie odnaleźć -pomimo warstwy propagandowej pokazującej Polaków i Żydów jako niższą rasę- dokumentację ukazującą zniszczenia stolicy i życie codzienne jej mieszkańców. Do szczególnie ciekawych należy zaliczyć zdjęcia wykonane przez Joe J. Heydeckera, który w chwilach wolnych od służby fotografował życie w gettcie. Po upadku Powstania Warszawskiego wykonał zaś serię unikalnych zdjęć centrum miasta tuż przed całkowitym jego wyburzeniem. Wiele zdjęć jest jednak zmanipulowanych. Świadczą one o zamiarze przedstawienia polskiej i żydowskiej ludności w niekorzystnym świetle. Propaganda w nazistowskich Niemczech była przecież tak samo ważna, jak czołgi i armaty.
Przekaz wizualny wzbogacony jest o komentarz historyczny autorów uzupełniony fragmentami dokumentów, np. dzienników Wilma Hosenfelda, Józefa Goebbelsa, wspomnieniami mieszkańców Warszawy, artykułami z okresu okupacji, oraz reprodukcjami plakatów i afiszów.
Wystawa pokazywana była po raz pierwszy w Domu Spotkań z Historia w Warszawie jesienią 2008 roku. 27 sierpnia w Koblencji, wystawę otworzy prof. Eugeniusz Cezary Król z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Na podstawie materiałów Bundesarchiv i AUGIAS NET Das Nachrichtenportal Archivwesens

Opracowała Jolanta Leśniewska
AP Kutno

Dotychczas udało się odzyskać 90 % zasobów archiwalnych archiwum miejskiego w Kolonii, które 3 marca tego roku zupełnie nieoczekiwanie zapadły się wraz z budynkiem pod ziemię. Do odzyskania pozostaje więc jeszcze około 10 % dokumentów, które zgromadzono w specjalnej hali magazynowej, w jednej z dzielnic Kolonii w Porz. 10% z 30 kilometrów bieżących akt, jakie znajdowały się w tym archiwum, stanowi wielkość, którą poszczycić się może średnie archiwum państwowe w Polsce. Te 10 % zasobu znajduje się jednak w stanie kompletnej destrukcji. 350 skrzyń zgromadzonych w Porz zawiera szczątki dokumentów zamoczone, wyblakłe, pomarszczone-niektóre wielkości znaczka pocztowego – wymieszane z gruzem i błotem.
Codziennie grupa ok. 30 ochotników prowadzi prace porządkowe polegające na wydobywaniu z masy gruzu dokumentów, w większości w postaci skrawków papieru. Jak oceniono, większość z tych akt pochodzi z lat 40 i 50-tych. Wydobyte szczątki dokumentów są płukane i oczyszczane, a następnie poddawane procesowi suszenia w komorze liofilizacyjnej. Jest to suszenie poprzez wcześniejsze wymrażanie, najczęściej stosowane w przemyśle spożywczym, ale w tych wyjątkowych okolicznościach również przy osuszaniu archiwaliów. To oczywiście nie koniec procesu przywracania dokumentów do dawnego stanu.

 

Czytaj dalej „NIEMCY: Kolonia- największe puzzle świata II, czyli układanka z wieloma niewiadomymi.”

Od 2006 roku prowadzone są prace budowlane magazynów archiwalnych, które pomieścić mają 110 kilometrów akt, czytelnię, kino i salę konferencyjną oraz prace renowacyjne i adaptacyjne kompleksu zabytkowych budynków użytkowych. To wielkie przedsięwzięcie architektoniczne i finansowe, mające na celu stworzenie nowej siedziby głównej Bundesarchiv, planuje zakończyć się w październiku 2011 roku. Nad stroną techniczną realizacji projektu czuwa Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung (BBR). W założeniu projektu brano pod uwagę nie tylko funkcjonalność, ale także myśl architektoniczną i czynnik estetyczny. Generalnie projekt próbuje pogodzić w spójną całość stare i nowe budownictwo, łącząc obydwa porządki architektoniczne szklanymi, transparentnymi przestrzeniami. Jak określił to autor całej koncepcji architektonicznej Stephan Braunfels, użycie tak wielu szklanych elementów, posiada również wymowę symboliczną- ma odzwierciedlać przejrzystość demokratycznego państwa niemieckiego.

fot. Der Neubau des Bundesarchivs in Berlin

Czytaj dalej „NIEMCY: Funkcjonalność i piękno architektury, czyli nowe „oblicze” Bundesarchiv”

W cyklu wydawniczym „Archiv zur DDR-Staatssicherheit“ firmowanym przez  Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik (BSTU)- potocznie zwanym  Instytutem Gaucka- ukazała się najnowsza publikacja „Geheimhaltung und Staatssicherheit. Zur Kartographie des Kalten Krieges“.

fot. serwis Amazon.com

Czytaj dalej „NIEMCY, Instytut Gaucka: Kartografia według służb bezpieczeństwa DDR.”

Druga wojna światowa zostawiła po sobie jeszcze wiele tajemnic i niezałatwionych spraw. Dzięki współpracy Federalnego Urzędu ds. Regulacji Stosunków Własnościowych (Bundesamt für zentrale Dienste und offene Vermögensfragen -BADV), Bundesarchiv (BA) i Niemieckiego Muzeum Historycznego (Deutschen Historischen Museum – DHM) powstała i jest dostępna online, potężna baza danych dotycząca zrabowanych przez nazistów dzieł sztuki w okresie od 1933 do 1945 roku na terenie Niemiec i terytoriów okupowanych. Zawiera ona około 170 tys. danych i ok. 300 tys. rysunków, rycin i fotografii obiektów określanych jako „Central Collecting Point (CCP) München”, czyli zbiór dzieł sztuki, które zostały zabezpieczone przez wojsko amerykańskie w 1945 roku, w budynku byłego NSDAP w Monachium. Podobna baza obejmująca inną kolekcję tzw. Sonderautrag Linz funkcjonuje od 2008 roku na stronach DHM. Właściciele zrabowanych dzieł sztuki, przechowywanych jako depozyt przez BADV w Berlinie, są nieznani. Przypuszcza się, że należały one przeważnie do zamożnych rodzin żydowskich. Naziści rabowali je w Niemczech już w latach 30-tych. Później – w krajach podbitych. Wszystkie miały trafić do tak zwanego „Muzeum Führera” planowanego w austriackim Linzu. Pod koniec wojny naziści ukryli je w kopalnianych sztolniach na terenie Austrii. Z początkiem lat 50-tych władze amerykańskie w Niemczech przekazały wszystkie skradzione przez nazistów dzieła sztuki powołanemu przez rząd Niemiec „Towarzystwu Powierniczemu”. Głównym celem założenia kolekcji było zinwentaryzowanie, rozpoznanie ostatnich właścicieli, a następnie restytucja zrabowanych dzieł. Dotyczyło to również obiektów, które trafiły na rynek sztuki. Zwrot obiektów rozpoczął się już jesienią 1945 i do dnia dzisiejszego do prawowitych właścicieli trafiły tysiące obiektów. Pozostałości zbioru w połowie lat 60 przejęły władze federalne, a od 2006 roku właśnie BADV.
Niezastąpionym źródłem do sporządzania danych o obiektach były materiały archiwalne zgromadzone m. in w Bundesarchiv. Były to głównie kartoteki zrabowanych obiektów i zachowana korespondencja handlarzy sztuki współpracujących z władzami nazistowskimi, a w szczególności opisy, szacunki wartości, rachunki, dowody dostaw oraz fotografie i odrysy dzieł sztuki. Wykorzystano również spuścizny aktowe dwóch znanych handlarzy sztuką: Karla Haberstocka i Juliusa Böhlera, a także dokumenty z Landesarchivs Berlin dotyczące aukcji i licytacji dzieł sztuki berlińskich domów akcyjnych. Dokumenty te były skanowane przez BA i przetwarzane elektronicznie. Dalej dane do poszczególnych obiektów były opracowywane przez DHM we współpracy z Zuse-Institut Berlin i upublicznione bezpłatnie na stronach muzeum.
W bazie danych CCP możliwe jest po raz pierwszy przeglądanie danych do pojedynczych dzieł sztuki wraz z ich obrazem oraz dostęp do kartoteki tych obiektów i innych dokumentów źródłowych. Ponadto za pomocą jednego kliknięcia mamy dostęp do archiwaliów, które w oryginale są rozproszone w Berlinie, Koblencji, czy Wiedniu.
Baza spełnia kilka ważnych funkcji: udostępnia pozostałość niezidentyfikowanej pod kątem właścicieli kolekcji, udostępnia materiały źródłowe do tych poszukiwań oraz stanowi realizacje zapisów Deklaracji Waszyngtońskiej z 1998 roku o dobrowolnym zwrocie dóbr kultury. Czas pokaże na ile udostępniona baza danych ułatwi powrót dzieł sztuki do prawowitych właścicieli, również w Polsce. A w tej wyjątkowej poczekalni oczekują obrazy Rubensa, Tintoretta czy samego Leonarda.

Na podstawie materiałów: Bundesarchiv, Bundesamt für zentrale Dienste und offene Vermögensfragen i Deutschen Historischen Museum.
Oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno

27 maja w jednej z najwspanialszych katedr w Europie, w katedrze w Kolonii, odbył się koncert na rzecz odbudowy zawalonego 3 marca br. budynku Historycznego Archiwum Miejskiego, wraz z którym zniszczeniu uległy bezcenne zbiory rękopiśmienne, spuścizny literackie i dokumenty dotyczące dziejów miasta od IX wieku. W doskonałej akustyce katedry, przy komplecie publiczności, rozbrzmiewała muzyka Wielkiej Mszy (KV 427) W. A. Mozarta w wykonaniu solistów opery w Kolonii, chóru katedry i Gürzenich-Orcheste pod dyrekcją Markusa Stenza. Partie solowe wykonała m.in. Simona Saturová z Bratysławy. Całościowy dochód z koncertu wyniósł 13 tys. Euro.

Czytaj dalej „NIEMCY: Wielka Msza C- Mol Wolfganga Amadeusza Mozarta dla archiwum kolońskiego”

16 kwietnia w centrum prasowym w Federalnej Agencji Prasowej (BPA) odbyła się oficjalna prezentacja znaczącej dla archiwistyki niemieckiej publikacji „Das staatliche Archivwesen der DDR” autorstwa Hermanna Schreyera. Spotkaniu nadano duża rangę poprzez obecność Minister Kultury Ingeborg Bergreen-Merkel, która spotkanie poprowadziła, a także szefa Bundesarchiv prof. Hartmuta Webera i szefa archiwów czeskich prof. Vaclava Babicka. Wydanie książki wpisuje się w scenariusz obchodów 20 rocznicy pokojowej rewolucji i zjednoczenia Niemiec, a także w szeroką dyskusję jaka tam się toczy w związku z tymi wydarzeniami.

Czytaj dalej „NIEMCY: Wszystko o archiwistyce NRD”

Niemiecki odpowiednik polskiego Instytutu Pamięci Narodowej Die Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR (dalej BStU) potocznie określany w Polsce jako Instytut Gaucka przygotowuje się do obchodów 20 rocznicy pokojowej rewolucji, która zakończyła rządy partii komunistycznej Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED)i służb bezpieczeństwa Staatssicherheit -STASI w byłej NRD.
Ten jubileuszowy rok zaczął się dla Instytutu mocnym i pozytywnym akcentem. Instytut otrzymał bardzo jasny i czytelny sygnał od władz państwowych, że jego działalność i znaczenie dla pamięci historycznej Niemiec są bardzo ważne.

Czytaj dalej „NIEMCY: Instytut Gaucka – 20 lat później”