NIEMCY: Sposób na groźnych i niewidocznych niszczycieli- KEK

Wielkie katastrofy ostatnich 10 lat – pożar Weimarskiej Biblioteka Księżnej Anny Amalii w 2004, czy katastrofa  Archiwum Historycznego Miasta Kolonii w 2009 – unaoczniły i uwrażliwiły społeczeństwo niemieckie  na zagrożenia czyhające na niemieckie dziedzictwo kulturowe. Obok tych, nazwijmy to spektakularnych katastrof, na co dzień, w sposób niezauważalny piśmienne zabytki kultury podlegają długotrwałym procesom destrukcji, co możemy określić jako „pełzające katastrofy”. Wśród nich najpowszechniejsze to zanikanie atramentu, zniszczenia papieru, oddziaływanie szkodliwych czynników biologicznych wynikające z powodu złego przechowywania i niewystarczającej ochrony, z którymi na co dzień zmagają się konserwatorzy i archiwiści. W szczególności, ale nie tylko, w mniejszych instytucjach często brakuje wiedzy i środków, aby uratować unikatowe akta i eksponaty.

Czytaj dalej „NIEMCY: Sposób na groźnych i niewidocznych niszczycieli- KEK”

NIEMCY: Odnaleziono brakujące ogniwo historii Bremy

To był ważny dla miasta dzień. 14 maja tego roku, po 70 latach do miasta powrócił aż zza oceanu, odnaleziony tam zwój praw i reguł hanzeatyckiego miasta Bremy z końca XV wieku. Burmistrz Bremy  Jens Böhrnsen i dyrektor tamtejszego Staatsarchiv  dr Konrad Elmshäuser 26 maja, w salach starego ratusza, zaprezentowali odnaleziony po latach dokument tzw. Kundige Rolle. Władze miasta zamierzają wystawić dokument dla publiczności 7 lipca tego roku, w związku z 10 –letnim jubileuszem wpisania na listę dziedzictwa światowego UNESCO, ratusza miejskiego i posągu rycerza Rolanda z rynku  bremeńskiego. To doprawdy niezwykły dokument, zarówno ze względu na jego formę i treść, a także ze względu na jego pogmatwane dzieje.
Kundige Rolle ma formę zwoju pergaminowego o długości 7 metrów i szerokości 15 cm. złożonego z 14 zszytych ze sobą arkuszy, na których spisano 225 artykułów praw i zwyczajów obowiązujący na terenie Bremy od 1489 do 1513 roku.
Wolne Miasto Hanzeatyckie Brema ma za sobą długą historię prawodawstwa i orzecznictwa. Od 1303 zaczęto systematycznie spisywać prawa i regulacje wzajemnych stosunków między mieszkańcami miasta w księdze prawa miejskiego. Od końca XV wieku spisy praw prowadzone były na formie pergaminowego zwoju, aż do 1513  roku. Dokument został opublikowany po raz pierwszy w 1771 i 1834 roku. Zwój zawiera 225 artykułów.

Czytaj dalej „NIEMCY: Odnaleziono brakujące ogniwo historii Bremy”

Niemcy: Bundesarchiv na linii ognia

W maju tego roku w Koblencji spłonęły akta …..!
Na szczęście były to tylko ćwiczenia z symulacją pożaru przeprowadzoną pod pełną kontrolą zawodowej straży pożarnej. Ćwiczenia zostały zorganizowane w ramach programu współdziałania instytucji archiwalnych i bibliotecznych Związku Reagowania na Nadzwyczajne Wypadki „Notfallverbund Koblenz“ (NK).

Związek ten powstał w 2012 roku, a w jego skład weszło 5 instytucji kultury – archiwa i biblioteki z Koblencji (Bundesarchiv, Landesbibliothekszentrum/Rheinische, Landesbibliothek Koblenz, Landeshauptarchiv Koblenz, Stadtarchiv Koblenz i Stadtbibliothek Koblenz). Mając na uwadze dobro i bezpieczeństwo swoich zasobów instytucje te, z najbardziej znaczącym w tym towarzystwie Bundesarchiv, postanowiły skonsolidować swoje działania w zakresie bezpieczeństwa cennych dóbr kultury narodowej. Największe zagrożenia dla archiwalnych i bibliotek to w szczególności pożary, powodzie, lub katastrofy budowlane, które co jakiś czas zdarzają się nawet w dobrze zorganizowanych i zabezpieczonych instytucjach kultury w Niemczech. Umowa  NK przewiduje między innymi, wzajemną pomoc,  świadczenia dodatkowych i alternatywnych schronień, szkolenia oraz zakup niezbędnych materiałów do odzyskiwania i konserwacji zniszczonego zasobu i mienia tych instytucji. Inicjatywa powołania NK spotkała się z dużym uznaniem, zrozumiem a co ważniejsze wsparciem władz miasta. Jednym z sygnatariuszy porozumienia jest także Oberbürgermeister Koblencji prof. dr Hofmann-Göttig.  
Z okazji powstania Związku, Bundesarchiv w Koblencji zorganizowało wówczas wystawę na temat prewencji i radzenia sobie w sytuacja nadzwyczajnych wypadków.

Czytaj dalej „Niemcy: Bundesarchiv na linii ognia”

NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.

Niemieckie środowisko archiwalne w obliczu zarówno wyzwań stawianych przez społeczeństwo informacyjne jak również paradoksów wynikających z uregulowań prawnych w tej dziedzinie, dostrzega konieczność nowelizacji ustawy archiwalnej, obowiązującej w Niemczech  od 1988 r. Świadomość faktu dynamicznie zmieniających się uwarunkowań i otoczenia w jakim funkcjonują archiwa stopniowo zmienia ich sposób działania i komunikowania się ze społeczeństwem. Nieustannie też archiwa próbują zmierzyć się z problemami jakie u schyłku lat 80- tych nie występowały. Wraz z rozwojem informatyki i coraz łatwiejszym dostępem do danych w sieci, dla „równowagi naszego dobrego samopoczucia” pojawiły się zjawiska mniej pożądane, takie jak włamywania do baz informatycznych i kradzieże danych, często o charakterze sensytywnym lub tajnym. W  dużej mierze narusza to zaufanie społeczeństwa do różnych instytucji publicznych wytwarzających i przechowujących dokumenty elektroniczne.   

Czytaj dalej „NIEMCY: Zmiany prawa archiwalnego i dyskusje na „Forum”.”

NIEMCY: Archivschule w Marburbu/DFG – konwersja w stylu retro.

Retrokonwersja znana jest przede wszystkim jako termin z zakresu bibliotekarstwa. Pierwotnie oznaczał on proces przenoszenia opisów katalogowych, bibliograficznych księgozbioru z katalogu  kartkowego biblioteki do katalogu  komputerowego zintegrowanego systemu bibliotecznego  lub do bazy danych, umożliwiających edycję i przeszukiwanie. Po raz pierwszy terminu tego użyto w bibliotekoznawstwie niemieckim pod koniec ubiegłego wieku, wcześniej funkcjonował w bibliotekarstwie amerykańskim — od 1960 roku  jako  „retrospective conversion“ . W archiwistyce termin ten zaczął funkcjonować dopiero na początku tego tysiąclecia i odnosi się do przenoszenia danych  i treści z inwentarzy archiwalnych sporządzonych w sposób tradycyjny na formę elektroniczną. Metodologia przenoszenia informacji analogowych na elektroniczną przeprowadzana jest na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na  przenoszeniu tekstu katalogów lub inwentarzy „Texterfassung”- manualnie do baz danych lub przy użyciu techniki OCR. Druga metoda polega na przenoszeniu obrazu  „Bildindizierung (Image-Indexing)” przez skanowanie pojedynczych kartotek, które jednocześnie podlegają indeksowaniu.  Zaletą pierwszej z nich jest efektywniejsze przeszukiwanie, zaletą drugiej jest natomiast mniejszy koszt i szybsza realizacja.

Czytaj dalej „NIEMCY: Archivschule w Marburbu/DFG – konwersja w stylu retro.”

NIEMCY: Westfalska afera budowlana z archiwum w tle.

Ta inwestycja archiwalna przeszła wszelkie oczekiwania.   Oprócz tego, ze jest niezwykle efektowna wizualnie, to pochłonęła już 200 milionów Euro i otacza ją aura skandalu. Utworzone w 2004 roku Landesarchiv Nordrhein-Westfalen powstało z połączenia państwowych instytucji archiwalnych landu Północna Nadrenia Westfalia. Główna siedziba archiwum znajduje się w  Düsseldorfie, ale dotychczas zachowano również trzy oddziały w Brühl (Abteilung Rheinland), Münster (Abteilung Westfalen) i Detmold (Abteilung Ostwestfalen-Lippe). Działające obecnie w 4 lokalizacjach archiwum, w  2014 roku znajdzie prawdopodobnie swoją „przystań” w Duisburgu. Wybrano efektowną, ale również kontrowersyjną  lokalizację na nadbrzeżu portowym Renu – stary spichlerz zbożowy z 48 metrową wieżą oraz budynkiem zaprojektowanym w kształcie fali o łącznej długości ponad 200 metrów.

Das Landesarchiv in Duisburg (Modell)
Źródło: Chronik des Landesarchiv-Skandals

 

Czytaj dalej „NIEMCY: Westfalska afera budowlana z archiwum w tle.”

NIEMCY: STASI – skansen

 

W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajduje się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS). Dziś nie budzi ona już w mieszkańcach Berlina trwogi, wręcz przeciwnie, jej podwoje stały się szeroko otwarte dla wszystkich, którzy chcieliby przyjrzeć się, prześwietlić i zinwigilować najbardziej wpływowy aparat władzy w państwach bloku socjalistycznego. Niechlubna przeszłość jest oswajana poprzez jej dogłębne poznawanie i szeroką popularyzację tej wiedzy w atrakcyjny i ciekawy sposób. Powierzchnia kwartału, na którym znajdowało się kilkadziesiąt obiektów resortu liczyła około 20 ha i była miejscem pracy około 8 tys. pracowników. Dziś w tym miejscu znajduje się m.in archiwum Instytutu Gaucka (Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR, BStU), a także  Stasi- Muzeum (Stasimuseum Berlin), znane również jako Miejsce Badań i Pamięci Normannenstraße (Forschungs-und Gedenkstätte Normannenstraße). Warto może przypomnieć, iż zasób archiwalny centrali MfS ocalał między innymi dzięki temu, że 15 stycznia 1990 roku w trakcie demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. Spontaniczne działanie obywatelskie przybrało następnie formę stowarzyszenia „Antistalinistische Aktion Berlin Normannenstraße” (ASTAK e.V.), powstałego z połączenia komitetów obywatelskich oraz organizacji obrony praw obywatelskich. Stowarzyszenie od samego początku postawiło sobie za cel stworzenie ośrodka badawczego i upamiętniającego ten wycinek przeszłości Niemiec. W efekcie tego, powstał na tym terenie kompleks łączący ośrodek edukacyjny dla młodzieży, muzeum i archiwum byłych służb bezpieczeństwa NRD. ASTAK jest obecnie kuratorem Stasi-Musem.

Czytaj dalej „NIEMCY: STASI – skansen”

NIEMCY: Kolonia – To nie tak miało być.

Petycja w sprawie wstrzymania planów odbudowy Archiwum Historycznego Archiwum Miasta Kolonii
W niemieckiej opinii publicznej uznano to za  skandal, że inicjatywa wstrzymania planów odbudowy Archiwum Historycznego Miasta Kolonii wyszła  od prominentnych polityków Rady Miasta Kolonii o różnych barwach politycznych, od CDU aż po Zielonych. W widoczny sposób zlekceważyli oni znaczenie i następstwa katastrofy budowlanej jaka miała miejsce  3 marca 2009 roku, w  wyniku której zapadł  się pod ziemię budynek archiwum miejskiego. Jeszcze dwa lata temu projekt nowej siedziby dla centrum pamięci miasta, w którym pomieścić się miało archiwum , biblioteka i muzeum wzbudzały zachwyt wielu środowisk w Niemczech i na świecie, a dziś całkiem realne staje się zatrzymanie całej inwestycji. W czerwcu 2011 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt budowy nowego Archiwum Miejskiego Kolonii. Spośród 40 nadesłanych z całej Europy prac konkursowych, nagrodzono 5 projektów. Spośród tak wielu propozycji najlepszym okazał się projekt architektów z Darmstadt, biura „Waechter und Waechter”. Na prawie hektarowej działce przy Eifelstrasse w południowej części miasta, miał powstać wielofunkcyjny kompleks użyteczności publicznej – centrum naukowe i kulturalne Kolonii, z przeznaczeniem na siedzibę archiwum miejskiego, ośrodek sztuki współczesnej oraz centrum muzealne i biblioteczne. Powierzchnię całkowitą obiektu zaprojektowano na ponad 30 tys. metrów kw., z czego ponad 20 tys. metrów kw. przeznaczone miało być dla potrzeb archiwum miejskiego. Całość zaplanowano z dużym rozmachem, łącząc funkcjonalność z wyszukaną estetyką.

Czytaj dalej „NIEMCY: Kolonia – To nie tak miało być.”

NIEMCY/ MALI: Rękopisy znalezione w Timbuktu – niemiecka pomoc dla Mali.

Podczas okupacji północnej części Mali w 2012 roku przez islamistów, wiele z bogatego dziedzictwa kulturowego tego kraju uległo bezpowrotnemu zniszczeniu. Wśród nich jest słynny zbiór manuskryptów z   Timbuktu, pochodzący z okresu średniowiecza, kiedy to region ten przeżywał dynamiczny rozwój spowodowany korzystnym położeniem na transsaharyjskich szlakach. To właśnie na terenie Zachodniej Afryki krzyżowały się szlaki handlowe łączące Czarną Afrykę z arabską Afryką Północną . Na rzece Niger płynęły lodzie wyładowane solą, kością słoniową, złotem i niewolnikami. Samo miasto zaś było przez wieki niedostępne dla przybyszów z Europy. Wraz z pomyślnością gospodarczą kwitła tam kultura, której świadectwem są  bezcenne dla światowej kultury rękopisy. Przed rozpoczęciem konfliktu w zbiorach prywatnych i publicznych bibliotek Timbuktu znajdowało się kilkaset tysięcy manuskryptów sięgających nawet X wieku. Naukowcy uważają, że kolejne czekają na swoje odkrycie pod pisakami Sahary. Teksty te świadczą zarówno o bogactwie literackim, jak i naukowym regionu. Znajdują się wśród nich między innymi podręczniki do matematyki, medycyny i astronomii oraz pisma traktujące o życiu społecznym i gospodarczym w Timbuktu podczas Złotego Wieku.

Czytaj dalej „NIEMCY/ MALI: Rękopisy znalezione w Timbuktu – niemiecka pomoc dla Mali.”

NIEMCY/FRANCJA: Archivum Rhenanum – w archiwalnym nurcie Górnego Renu

Portale archiwalne przekraczające obecne granice państwowe, będące wynikiem współpracy pomiędzy państwami posiadającymi materiały archiwalne nawzajem uzupełniające własną historię, stały się już normą. Należą do niech miedzy innymi takie projekty jak PORTA FONTIUM, ARGE ALP, czy MOMASTERIUM. W wyniku współpracy pomiędzy archiwami i instytucjami naukowymi z Niemiec, Francji, Austrii i Szwajcarii tworzony jest nowy portal archiwalny obejmujący swym zasięgiem historyczną krainę o skomplikowanej historii, i co z tym związane, złożonej przynależności państwowej – krainę Górnego Renu (Oberrhein).

Archivum Rhenanum

 

Czytaj dalej „NIEMCY/FRANCJA: Archivum Rhenanum – w archiwalnym nurcie Górnego Renu”