Kategoria: Nowości z Czech i Słowacji

CZECHY: Seminarium o źródłach masowych w kontekście RODO

Źródła milczą… z naszej winy? Perspektywy badań źródeł seryjnych w kontekście ochrony danych osobowych, to tytuł warsztatów naukowych, jakie przygotowują wspólnie Archiwum Narodowe w Pradze (Nardoní archiv Praha), Obwodowe Archiwum Państwowe w Pradze (Stan oblastní archiv v Praze) oraz Instytut Nauk Pomocniczych i Archiwistyki (Ústav pomocných věd historických a archivnictví) Uniwersytety im. Masaryka w Brnie. Odbędą się one online (na platforma ZOOM nebo MS Teams) dnia 15 czerwca 2021 r.
Temat warsztatów jest efektem rozwoju społeczeństwa informacyjnego i uzyskanej w ostatnich dziesięcioleciach przez byłe państwa komunistyczne wolność, co przyniosło szereg problemów związanych z regulacją niejednokrotnie sprzecznych praw obywatelskich – prawa do wolności badań, prawa do informacji o działaniach instytucji państwowych, prawa obywatela do informacyjnego samostanowienia lub ochrony własnej osobowości. Dla archiwów, które przechowują przede wszystkim dokumenty powstałe w wyniku działalności instytucji państwowych, siłą rzeczy właściwa ocena konfliktów pomiędzy uprawnioną ochroną interesów prywatnych i publicznych musi być trudna. Ponadto antagonizm ten znajduje odzwierciedlenie w całym cyklu życia dokumentu i zwiększa wymagania dotyczące zachowaniem informacji przez twórców, ich przejmowania, przetwarzania i publicznego udostępniania. Co więcej, oczekiwania badawcze są bardziej niż odmienne, od samych badań naukowych, poprzez obywatelską kontrolę nad władzą publiczną, po komercjalizację danych uzyskiwanych maszynowo w celu ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego.
Jednak w przypadku dokumentów zawierających dane osobowe, powstałych w społeczeństwie demokratycznym po 1989 roku, możliwość publicznego udostępnienia tych informacji jest zasadniczo utrudniona w porównaniu z dokumentami z okresu reżimów totalitarnych. Jedną z zasad, stosowaną obecnie w związku z prawodawstwem europejskim, jest zasada minimalizacji danych osobowych już podczas przetwarzania u ich twórcy. Wiele dotychczas wykorzystywanych źródeł historycznych zniknie lub nie będą dostępne przez całe życie człowieka , a nawet dłużej (tzw. Ochrona pośmiertna).

Czytaj dalej „CZECHY: Seminarium o źródłach masowych w kontekście RODO”

CZECHY: Międzynarodowa konferencja historyczna nt. „Zwierzęta w mieście”

Archiwum stołecznego Miasta Pragi (Archivu hl. města Prahy) przygotowuje już 40. Międzynarodową Konferencję naukową, której tegoroczny temat będzie brzmieć: „Zwierzęta w mieście”. Odbędzie się ona w dniach 5 i 6 października 2021 r. w Pradze, w budynku Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Národní 3, Praga 1. Współorganizatorami konferencji będą: Instytut Historii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Wydział Humanistyczny Uniwersytety Karola w Pradze, Wydział Filozoficzny Uniwersytetu J.E. Purkyniego w Usti nad Łabą, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz Ogród Zoologiczny w Pradze.
Zwierzęta były integralną częścią życia aglomeracji miejskich co najmniej do połowy XX wieku. Z funkcjonalnego punktu widzenia zwierzęta były potrzebne jako siła pociągowa, ale były również przeznaczane do spożycia oraz do jako dostarczyciele kości, skór, kopyt itp., niezbędnych w ówczesnej gospodarce. Jednocześnie część z nich służyła właścicielom jako zwierzęta domowe dla zabawy i przyjemności. W mieście była duża liczba koni pociągowych i wierzchowych, duża ilość bydła, kóz, owiec, świń, ale także liczny drób, psy, koty, a także zwierzęta niepożądane, takie jak gryzonie i szeroka gama owadów.
Celem konferencji jest nakreślenie problemu współistnienia zwierząt i ludzi w miastach. Jak to współistnienie odzwierciedlało się w życiu codziennym mieszkańców, jak obecność zwierząt wpłynęła na wygląd kamienic, ale także jak znalazło odzwierciedlenie w koncepcjach urbanistycznych poszczególnych dzielnic, czy kwartałów miejskich. Równie ważne są ich konflikty na linii zwierzę – człowiek, choroby odzwierzęce oraz inne zagrożenia i szkody, jakie niósł ze sobą element zwierzęcy w miastach. Organizatorzy chcą uchwycić możliwości badań egzystencji zwierząt w miastach i ich roli w oparciu o różnego rodzaju źródła (od materiału archeologicznego i dyplomatycznego, kronik, korespondencji, przepisów, akt sądowych, sprawozdań, przepisów weterynaryjnych, planów, materiałów ikonograficznych, do licznych i różnorodnych źródeł czasów współczesnych). Mają nadzieję na ukazanie poszczególnych problemów w oparciu o konkretne przykłady, z uwzględnieniem spojrzenia interdyscyplinarnego.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowa konferencja historyczna nt. „Zwierzęta w mieście””

Czechy. Konferencja o losach dóbr klasztornych od XVIII do XX wieku

Na początek października 2021 r. w jednym z najstarszych czeskich klasztorów w miejscowości Želiv (założonym w 1139 r.) planowana jest międzynarodowa konferencja naukowa, pt. „Monasteria abolita. Losy dóbr klasztornych od drugiej połowy XVIII do drugiej połowy XX wieku”, której organizatorami będą także dwie austriackie instytucje, a mianowicie Archiwum Diecezjalne w St. Pölten i klasztor w Göttweig (założony w 1084 r.).
Wywłaszczenia i konfiskaty majątku klasztornego (ruchomego i nieruchomego), to zjawiska, które towarzyszą niemal przez całe dzieje instytucji monastycznych Kościoła katolickiego. Tego typu działania podejmowane były zarówno wobec pojedynczych zakonów, jak w przypadku templariuszy z początku XIV wieku, jak i wobec wszystkich wspólnot zakonnych, jak w czasach reform józefińskich w monarchii austriackiej, czy też w Prusach zarówno na początku XIX w., jak i podczas tzw. Kulturkampf, czy wreszcie w 1950 r. w komunistycznej Czechosłowacji. Efektem tych przedsięwzięć były zawsze (poza przymusowym zaprzestaniem działalności wspólnot), rozległe transfery wszelkiego rodzaju dóbr, a w tym książek, dzieł sztuki oraz wszelkich innych zbiorów. Tym aspektom sekularyzacji i konfiskat przede wszystkim ma być poświęcona konferencja.

Czytaj dalej „Czechy. Konferencja o losach dóbr klasztornych od XVIII do XX wieku”

CZECHY: Na Uniwersytecie w Ústí nad Labem utworzono katedrę archiwistyki

Od tego roku akademickiego Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jana Evangelisty Purkyniego w Ústí nad Łabą utworzył nowy kierunek studiów. Uruchomiono tu bowiem Katedrę Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii. Wywodzi się ona bezpośrednio z Katedry Nauk Pomocniczych Historii, jaka działa na tym samym wydziale od 2013 r. w ramach tutejszego Instytutu Historycznego. W tym roku Instytut został wzmocniony kadrowo w ślad za zwiększeniem obowiązków pedagogicznych i poszerzeniem oferty programowej nauczania z zakresu archiwistyki, co stało się bezpośrednim bodźcem do powstania samodzielnej katedry.

Katedra Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii oferuje łączone studia z zakresu archiwistyki i obsługi akt na poziomie licencjackim, a także studia historyczne z profesjonalnym modułem archiwoznawstwa w ramach kontynuacji studiów magisterskich, zarówno stacjonarnych, jak i niestacjonarnych. Nauczanie przeplata się z kursami skupiającymi się na klasycznych umiejętnościach archiwalnych, a także umiejętnościach związanych z najnowszymi osiągnięciami w tej dziedzinie, łącznie z dokumentem elektronicznym.

Czytaj dalej „CZECHY: Na Uniwersytecie w Ústí nad Labem utworzono katedrę archiwistyki”

CZECHY: Digitalizacja archiwaliów na zamówienie badaczy

Obecna sytuacja pandemiczna wymusiła na archiwach działania zmierzające do stworzenia dodatkowych możliwości korzystania z zasobów, które z powodu zamknięcia pracowni naukowych, są obecnie niedostępne dla badaczy w normalnym trybie. Najczęstszym sposobem świadczenia usług w tym zakresie jest oczywiście udostępnianie skanów, co czyni się coraz powszechniej. Jednak zdigitalizowane dotąd zbiory stanowią tylko ułamek zasobów i niewielką część tych, które obecnie są poszukiwane. Dlatego Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze (Státní oblastní archiv v Praze) wyszło do badaczy z nową propozycją.
Praskie Archiwum Państwowe i jego oddziały zaoferowały szerszy niż zazwyczaj dostęp do wybranych zbiorów w ramach digitalizacji. Oferta skierowana jest przede wszystkim do naukowców i studentów, pracujących przy projektach badawczych, które muszą zostać zamknięte w określonym czasie, a do ich realizacji niezbędne są archiwalia. Niezbędne materiały archiwalne zostaną dla nich specjalnie zdigitalizowane, a następnie opublikowane w wirtualnej pracowni naukowej (eBadatelna).

Czytaj dalej „CZECHY: Digitalizacja archiwaliów na zamówienie badaczy”

CZECHY: Sytuacja epidemiologiczna zmusza do przesunięcia Krajowej Konferencji Archiwalnej

Sytuacja epidemiologiczna, jaka dotknęła cały Świat nie pozostała bez wpływu na działalność archiwów i stowarzyszeń archiwalnych, które redukują swą aktywność zewnętrzną, jak również rezygnują z organizacji, lub przesuwają terminy wielu tradycyjnych, cyklicznych wydarzeń. Tak jest w Polsce, tak również dziej się w Czechach. Największym wydarzeniem archiwalnym w Czechach jest ogólnokrajowa Konferencja Archiwalna, odbywana co dwa, za każdym razem w innym, ważnym ośrodku historycznym. Gromadzi ona zawsze ponad 500 archiwistów z Czech oraz wielu gości zagranicznych, którzy przez dwa dni debatują nad najważniejszymi problemami i zagadnieniami czeskiej, ale i światowej archiwistyki. Najbliższe takie zgromadzenie – a więc XIX Krajowa Konferencja Archiwalna – było zaplanowane na kwiecień 2021 r. w Pardubicach. Jednak po szeroko zakrojonej dyskusji w ramach Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów, głównego organizatora tej imprezy, zdecydowano o jej przesunięciu aż do roku 2023. Głównym powodem jest utrzymująca się niepewność co do aktualnej sytuacji epidemiologicznej i konieczność rozstrzygnięcia wszystkich kwestii związanych z organizacją Konferencji z dużym wyprzedzeniem.

Miejmy nadzieję, że tak odległy termin Konferencji będzie możliwy do zrealizowania bez żadnych ograniczeń

Więcej: Zápis č. 24 z řádné schůze výboru České archivní společnosti konané dne 17. září 2020  ve Státním okresním archivu Cheb (pdf).

oprac. Ivo Łaborewicz

AP Wrocław O/Jelenia Góra

CZECHY: Warsztaty o bezpieczeństwie danych osobowych

Dnia 22 września 2020 r. na Wydziale Prawa Uniwersytetu Karola w Pradze odbyły się warsztaty pt. „Prawne aspekty ochrony danych osobowych w kontekście ich przechowywania i udostępniania”, zorganizowane w ramach programu badań nad bezpieczeństwem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pt. „Analiza przetwarzania danych osobowych w archiwach”.
Realizatorami ministerialnego programu są: Archiwum Narodowe w Pradze i Państwowe Archiwum Regionalne w Pradze. Projekt dotyczy różnych aspektów ochrony danych osobowych w archiwach oraz możliwości udostępniania zawierających je dokumentów w zmieniającym się środowisku legislacyjnym. W oparciu o badania praktyki archiwalnej i analizy archiwalnych zasobów, jak również analizy procedur przetwarzania danych w kraju i za granicą, ma zostać wdrożonych więcej działań w zakresie metodologii, jak i propozycji zmian legislacyjnych.

Czytaj dalej „CZECHY: Warsztaty o bezpieczeństwie danych osobowych”

CZECHY. Konferencja o nowożytnej Europie Środkowej

Już po raz czwarty Katedra Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki Wydziału Sztuki Uniwersytetu w Hradcu Králové organizują międzynarodową konferencję naukową dla historyków i archiwistów, tym razem pod hasłem „Trzy stulecia w sercu Europy (Czeskie i Europejskie społeczeństwo XVI – XVIII wieku)”, która odbędzie się w dniach 25–26 listopada 2020 roku.
Tradycyjnie głównymi organizatorami konferencji są doktoranci wspomnianego Wydziału Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Hradec Králové. Konferencja ma na celu umożliwienie spotkania się oraz prezentacji efektów badań historykom i archiwistom zajmującym się okresem nowożytnym, czyli od XVI do XVIII wieku. Jej organizatorzy mają nadzieję, iż przyniesie ona nowe spojrzenie na różne tematy i obszary historii „w sercu Europy”. Najchętniej przyjmowane będą wystąpienia poświęcone historii religii, polityki, ekonomii i kultury. Ze względu na przypadającą w tym roku rocznicę bitwy na Białej Górze (bitva na Bílé hoře – rozegrana 8.11.1620, będąca największą klęską czech i czeskich elit, której wynik zmieniał losy kraju), chętnie widziane będą również tematy poświęcone temu wydarzeniu.

Czytaj dalej „CZECHY. Konferencja o nowożytnej Europie Środkowej”

Czechy. Konferencja o Zdenku Kaliście

Dnia 24 września 2020 r. w miejscowości Benátky nad Jizerou (dosłownie Wenecja nad Izerą), znajdującej się niedaleko miasta Mlada Boleslav, znanego z zakładów produkujących samochody Škoda, odbędzie się historyczno-archiwalna konferencja naukowa nt. „Zdeněk Kalista między historiografią a literaturą”, zorganizowana przez Instytut Historii Uniwersytetu Karola w Pradze i Archiwum tegoż Uniwersytetu, Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze, Miasto Benátky nad Jizerou i Muzeum Regionalne w Mladá Boleslav. Wybór miejsca nie jest przypadkowy, gdyż tutaj urodził się bohater konferencji.
Zdeněk Kalista przyszedł na świat 2 lipca 1900 r. w Novych Benátkach w rodzinie nauczycielskiej. Był katolickim historykiem kultury, poetą, krytykiem literackim, tłumaczem i wydawcą, posiadał też naukowy tytuł docenta historii czeskiej. W 1919 r. zdał maturę w Bladej Boleslav, a następnie studiował historię, historię sztuki i archeologię. Jego profesorami byli m.in. Josef Pekař, Jaroslav Bidl i Hynek Vysocki. W 1924 r. otrzymał tytuł doktora filozofii. W tym roku rozpoczął pracę jako asystent na seminarium historycznym. W latach 1921–1923 przewodniczył „Grupie Literackiej” – zrzeszeniu morawskich autorów, zwolenników ekspresjonizmu. Od 1928 r. był członkiem zarządu Koła Pisarzy Czeskich. Początkowo swoje prace podpisywał niekiedy jako Z. V. Kalista. W 1931 r. uzyskał habilitację, a w rok potem otrzymał docenturę. W 1938 r. miał być mianowany profesorem, ale po zajęciu Czechosłowacji przez Niemcy i zamknięciu czeskich szkół wyższych, ostatecznie do tego nie doszło. W 1945 r. wrócił do pracy na katedrze filozofii Uniwersytetu Karola w Pradze. Jednak po 1948 r., z powodu swoich prawicowych poglądów, został zmuszony do odejścia z tej pracy.

Czytaj dalej „Czechy. Konferencja o Zdenku Kaliście”

CZECHY: 35 Sympozjum Mikulowskie

Zacne i zasłużone instytucje naukowe i kulturalne Wschodnich Czech, z Morawskim Archiwum Krajowym w Brnie na czele, organizują już po raz 35. konferencję naukową z cyklu „Mikulovskie Sympozjum” (Mikulovské sympozjum). Tym razem planowane spotkanie odbędzie się w dniach 7-8 października 2020 r. tradycyjnie w barokowym pałacu/zamku w Mikulowie, a tematem obrad będzie „Kobieta w dziejach Moraw”.
Wśród ważnych postaci przeszłości jest wiele niezwykłych kobiet, które na stałe wpisały się w historię. Nie każdej poświęcono odpowiednią uwagę historyków czy badaczy, a dziś ich nazwiska znane są często jedynie wąskiemu kręgowi ekspertów. Jednak historia nie zawsze miała bezpośredni wpływ na kobiety. Wiele żon, matek, córek i dziewcząt stało za wielkimi czynami mężczyzn, czy to w polityce, nauce czy wojnie. Wraz z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego po połowie XIX wieku uświadomiono sobie również znaczenie kobiecej części społeczeństwa, wciąż pozostającej w cieniu mężczyzn. Na całym świecie zaczęły powstawać stowarzyszenia i ruchy kobiece dążące do zrównywania statusu kobiet, a znaczącym sukcesem tych wysiłków było wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego, które objęło również kobiety.

Czytaj dalej „CZECHY: 35 Sympozjum Mikulowskie”