Kategoria: Nowości z Czech i Słowacji

Czechy. „No to zabili nam Ferdynanda”: wystawa archiwalna w Mlada Boleslav

„No to zabili nam Ferdynanda” – słowa te, rozpoczynające chyba najbardziej znaną w Polsce czeską powieść, a mianowicie „Losy dobrego żołnierza Szwejka czasu wielkiej wojny” autorstwa Jaroslava Haška (cytat: za Antonim Krohem), stały się tytułem rocznicowej wystawy, jaką przygotowali pracownicy Powiatowego Archiwum Państwowego w Mladej Boleslav (Státního okresního archiv Mladá Boleslav) z okazji 100-lecia wybuchu I wojny światowej.


Źródło: Česká archivní společnost (ČAS)

Pełen tytuł wystawy brzmi „Tak nám zabili Ferdinanda aneb Vojna není kojná a světová válka teprve ne”, czyli „No to zabili nam Ferdynanda, lub wojna to nie mamka, a wojna światowa tym bardziej nie”. Pierwsze zacytowane tu słowa wypowiedział Szwejk, odnosząc się do zamachu w Sarajewie z 28 czerwca 1914 roku, podczas którego zastrzelony został przez serbskiego zamachowca następca tronu Austro-Węgier arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg oraz jego żona Zofią Chotek. Wydarzenie to stało się w efekcie pretekstem do wypowiedzenia przez Austrię wojny Serbii, co w konsekwencji wojny, zapoczątkowało Wielką Wojną, nazwaną później I wojną światową. Wystawa odnosi się do tych wydarzeń, ale zawiera przede wszystkim dokumenty ukazujące życia codzienne na frontach oraz w regionie Mlada Boleslav.

Czytaj dalej „Czechy. „No to zabili nam Ferdynanda”: wystawa archiwalna w Mlada Boleslav”

CZECHY: Program sympozjum nt. „Kroniki, jako źródła historyczne”

Znany jest już program sympozjum naukowego nt. „Kroniki, jako źródła historyczne”, jakie dnia 17 września 2014 roku zorganizowane zostanie przez Okręgowe Archiwum Państwowe w Pradze przy współpracy Instytutu Historii Czeskiej Akademii Nauk oraz Muzeum Narodowego w Pradze. Na miejsce obrad wybrano salę królewską zamku w Zbraslaviu – czyli w dawnym klasztorze cystersów.
Okazją do tego spotkania archiwistów i historyków jest, przypadająca w roku bieżącym, siedemsetna rocznica śmierci Ottona z Turyngii, pierwszego autora „Kroniki Zbrasławskiej”, która jako Chronicon aulae regiae obejmuje lata 1252-1338, choć spisana została między rokiem 1305 a 1339.
Sympozjum rozpocznie się o godzinie 9:00, lecz już od godz. 8:00 trwać będzie rejestracja jego uczestników. Wszystkie wystąpienia podzielono na trzy bloki tematyczne. Pierwszy z nich moderować będzie prof. PhDr. Lenka Bobková, CSc. z Uniwersytetu Karola w Pradze, specjalizująca się w dziejach Czech okresu późnego średniowiecza w kontekście historii europejskiej. W panelu tym jako pierwsza głos zabierze prof. PhDr. Marie Bláhová, DrSc. z Uniwersytetu Karola, specjalizująca się w naukach pomocniczych historii (przede wszystkim w chronologii), jak również w średniowiecznej kulturze i historiografii, jej wystąpienie będzie nosiło tytuł „Cisterciáci a historická kultura ve středověku” (Cystersi i kultura historyczna w średniowieczu). O 9:30 swój referat wygłosi Ph Dr. Dana Dvořáčková-Malá z Instytutu Historii Czeskiej Akademii Nauk, który zatytułowała „Narativní strategie literárně historických děl na přelomu 13. a 14. století” (Strategie narracyjne w działach literacko-historycznych w XIII i XIV wieku). W półgodziny później Mgr. Anna Pumprová, Ph.D. z Uniwersytetu w Ostrawie, specjalistka od średniowiecznej literatury łacińskiej, zapozna słuchaczy z referatem pt. „Literární zdroje Zbraslavské kroniky” (Źródła literackie Kroniki Zbrasławskiej”. Ostatnim referentem w tej części sympozjum będzie prof. PhDr. Petr Čornej, DrSc. z wykładem pt. „Politické a náboženské aktualizace v českých kronikách na rozhraní středověku a novověku aneb od Vavřince z Březové k Bohuslavu Bílejovskému” (Polityczne i religijne uwspółcześnienia w czeskich kronikach na przełomie średniowieczne i epoki nowożytnej lub od Wawrzyńca z Březové do Bohuslava Bílejovskégo).

Czytaj dalej „CZECHY: Program sympozjum nt. „Kroniki, jako źródła historyczne””

Czechy. Wystawa z okazji 600-lecia pobytu Jana Husa na zamku Krakovec

Z okazji 600 rocznicy pobytu Jana Husa na zamku Krakovec, zostanie otwarta, dnia 5 lipca 2014 roku w Galerii Jiřího Anderleho w miejscowości Pavlikov, wystawa pt. „Oryginał quodlibet mistrza Jana Husa”, przygotowana przez Powiatowe Archiwum Państwowe w Rakovniku, praską diecezję Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego, Miasto Pavlíkov, Muzeum Narodowe w Pradze oraz Ministerstwo Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego. Wystawa będzie czynna w godzinach 13:00 – 17:00.

Na wystawie zaprezentowany zostanie oryginał dzieła Jana Husa „Quodlibet: disputationis de Quolibet Pragae in Facultate Artium mense Ianuario anni 1411 babitatae enchirydion”, a ponadto najstarsze dokumenty i akta dotyczące miejscowości Pavlikov z XVI i XVII wieku, jak również księgę miejską z podaniem dotyczącym Mikołaja z Pavlíkova, pochodzące ze zbiorów archiwów państwowych. W ramach otwarcia wystawy odbędzie się także prezentacja nowego wydania książki „Pavlíkov v proměnách času” (Pavlikov w promieniach czasu) autorstwa archiwisty z Rakovnika Jana Krška prezentującego dzieje tej miejscowości, liczącej nieco ponad tysiąc mieszkańców, od czasów najdawniejszych, czyli od XIV wieku do powstanie Czechosłowacji w 1918 roku.

 Więcej:

Výstava k 600. výročí pobytu Jana Husa na hradě Krakovci a prezentace knihy Jana Krška

Výstava „Originál quodlibet Mistra Jana Husa”

Odhalení sochy a křest knihy

Pavlíkov v proměnách času

oprac. Ivo Łaborewicz

AP Oddział Jelenia Góra

CZECHY. Wystawa w Czeskich Budziejowicach i uczczenie 60-lecia dekretu o archiwach

Niemal przez cały czerwiec w salach wystawienniczych Powiatowego Archiwum Państwowego w Czeskich Budziejowicach (Státní okresní archiv České Budějovice) czynna była bardzo interesująca wystawa pt. „Rarity, kuriozity, pozoruhodnosti z jihočeských archivů” (Osobliwości, kurioza oraz godne uwagi zbiory z południowoczeskich archiwów). W zaproszeniu do wystawy jej organizatorzy napisali m.in.: „W każdym archiwum przechowywanych jest ogromna ilości dokumentów: tekstowych, obrazowych lub innych, które – każdy na swój sposób – stanowią świadectwo czasów, w jakich powstał, o osobach, które je sporządziły, lub w których ukazane są wydarzenia o jakich traktują. W archiwach południowoczeskich, stanowiąc część narodowego zasobu archiwalnego, zajmują one łącznie prawie 51 km bieżących”.

Czytaj dalej „CZECHY. Wystawa w Czeskich Budziejowicach i uczczenie 60-lecia dekretu o archiwach”

CZECHY: Polegli w I wojnie światowej

Na stronach praskiego Wojskowego Instytutu Historycznego umieszczona została ciekawa aplikacja, umożliwiająca przegląd drukowanych źródeł zawierających wykazy poległych żołnierzy monarchii austro-węgierskiej w Wielkiej Wojnie lat 1914-1918.
Realizacja tego projektu była możliwa dzięki współpracy wojskowych historyków i archiwistów z bibliotekarzami czeskiej Biblioteki Narodowej, którzy nie tylko użyczyli swoich bogatych zbiorów, ale aktywnie uczestniczyli w ich przygotowaniu do prezentacji w Internecie. Są one łatwo dostępne dla wszystkich zainteresowanych dzięki bibliotece cyfrowej Kramerius, firmowanej przez Czeską Bibliotekę Narodową.
Po doświadczeniach wcześniejszych wojen, a więc prusko-austriackiej z 1866 roku, zajęciu i okupacji Bośni i Hercegowinie w 1878 roku, walkach przeciw powstańcom w 1882 roku, armia austro – węgierska opracowała dość rozbudowany systemu rejestracji oraz publikacji strat wojennych. Ministerstwo Wojny, przy współpracy z Austriackim Czerwonym Krzyżem, od pierwszych dni światowego konfliktu rozpoczęło publikowanie oficjalnych list strat, a więc alfabetyczne rejestry nazwisk poległych, rannych i zaginionych, a z czasem również żołnierzach schwytanych do niewoli oraz chorych. Podobne wykazy publikowały też różne czasopisma, które również zostały wykorzystane w opisywanym projekcie. W sumie publikacje te, ukazujące się w latach 1914-1919, zajmują ponad 78 000 stron.

Czytaj dalej „CZECHY: Polegli w I wojnie światowej”

SŁOWACJA: Wystawa o rzemiośle w Narodowym Archiwum w Bratysławie

Tegoroczny Międzynarodowy Dzień Archiwów bratysławskie Narodowe Archiwum Słowacji (mieszczące się przy Drotárskiej ceste 42) urządza Dzień Otwartych Drzwi, poświęcony tym razem tradycyjnemu rzemiosłu. Wszystkie związane z tym wydarzenia przewidziano w ciągu dwóch dni 10 i 12 czerwca 2014 roku.
Dnia 10 czerwca w sami ekspozycyjnej Archiwum Narodowego, o godz. 15:30 nastapi uroczyste otwarcie wystawy, której tytuł można oddać jako „Rzemiosło – to się opłaca…”. W oryginale jest to przysłowie brzmiące: „Remeslo má zlaté dno…” (dosłownie „rzemiosło ma złote dno”), co w tradycji polskiej oddaje się przez powiedzenie: „rzemiosło ma skromny początek, ale złoty koniec”. Jednym słowem każdy, kto ma w rękach dobry fach, może być pewien swojego dobrobytu w przyszłości.
Na wystawie przedstawiony zostanie rozwój organizacji rzemieślniczych począwszy od utworzenia gildii, poprzez pierwsze manufaktury (m.in. fajansu i kamionki z Holic i Bratysławy), aż do wykształcenia się fabryk znanych współcześnie. Bardzo interesujące są projekty mebli i dzieł sztuki znanego architekta Dušana Jurkoviča (1868-1947) uważanego za twórcę nowoczesnej architektury słowackiej, który posiadał pewne związki z Polską, pracując m.in. w Krakowie podczas I wojny światowej i projektując tu cmentarze wojenne w dla zachodniej Galicji. Archiwalia uzupełniają trójwymiarowe wytwory rzemieślnicze.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Wystawa o rzemiośle w Narodowym Archiwum w Bratysławie”

CZECHY: Międzynarodowy Dzień Archiwów – specjalna strona internetowa

W obchody Międzynarodowego Dnia Archiwów (MDA), ustanowionego przez Międzynarodową Radę Archiwalną w 2007 r. z okazji 60 rocznicy powstania tego gremium – powołanego, przypomnijmy, 9 czerwca 1948 r. – czeskie archiwa włączyły się znacznie wcześniej niż polskie, bo już w 2009 r. i od razu na skalę masową. Nic dziwnego zatem, że nasi południowi sąsiedzi zdążyli wytworzyć już pewne stałe praktyki oraz narzędzia dotyczące tego święta. Jednym z nich jest specjalna strona internetowa.Zadania zgromadzenia w jednym miejscu wszystkich informacji dotyczących akcji, organizowanych przez czeskie archiwa i instytucje pokrewne, w ramach Międzynarodowego Dnia Archiwów, podjęło się Stowarzyszenie Czeskich Archiwistów (Česká archivní společnost – w skrócie ČAS), które w tym celu założyło specjalną stronę internetową, zwaną „Dzień archiwów” (Mezinárodní den archivů) Można tam dowiedzieć się o wszystkich poczynaniach podjętych w tym roku, ale i w latach poprzednich, przez czeskie archiwa w ramach MDA.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowy Dzień Archiwów – specjalna strona internetowa”

CZECHY: Międzynarodowy Dzień Archiwów w kinie

Narodowe Archiwum Filmowe (Národní filmový archiv) w Pradze, jak przystało na instytucję gromadzącą „ruchome obrazy”, tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Archiwalnego postanowiło urządzić w kinie, a konkretnie w praskim kinoteatrze „Ponrepo” przy Bartolomějskiej 11, do którego zaprasza w niedzielę – 8 czerwca 2014 r. w godz. 15:00-22:00.

Bogaty program uroczystości rozpocznie pokaz przygotowany specjalnie dla dzieci. Będzie to projekcja animowanego filmu z 1986 r., produkcji czechosłowacko-zachodnioniemieckiej pt. „Velká sýrová loupež” (Wielka kradzież sera), w reżyserii Václava Bedřicha, ukazującego przygody trzech myszy żyjących w kinie, które postanawiają obrabować sąsiedni sklep z serem. Projekcję poprowadzą weseli moderatorzy. Po filmie odbędą się warsztaty tematyczne dla dzieci.

Czytaj dalej „CZECHY: Międzynarodowy Dzień Archiwów w kinie”

CZECHY: Sąd Najwyższy chce ograniczyć dostęp do akt komunistycznych organów bezpieczeństwa

Sąd Najwyższy opowiada się za zmianami w ustawie o archiwach. Zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie nieważności punktu, który pozwala naukowcom na uzyskanie informacji o materiałach archiwalnych sądów, prokuratur i komunistycznych służb bezpieczeństwa. Historycy odbierają to jako próbę zamknięcia im ust.
Według Sądu Najwyższego spornym jest punkt 11 paragrafu 37 ustawy o archiwach. Daje on badaczom swobodny dostęp do danych znajdujących się w aktach komunistycznych powszechnych oraz wojskowych sądów i prokuratury, służb bezpieczeństwa, jak również archiwaliów powstałych w skutek działalności niemieckiej administracji okupacyjnej lat 1938-1945. Jeżeli punkt jedenasty ustawy zniknie, naukowcy będą musieli prosić o pozwolenie wszystkie żyjące osoby, do których odnoszą się dokumenty.
„My w Post Bellum staniemy się ślepi. Dziennikarze i dokumentaliści zajmujący się losami każdego przed 1989 r., szczególnie, jeśli będzie to dotykać czegokolwiek choćby tylko trochę niewygodnego, żadnej zgody nie dostaną”, skomentował całą sytuację Mikuláš Kroupa dyrektor Post Bellum – powstałej w 2001 r. organizacji czeskich dziennikarzy i historyków, zajmujących się zbieraniem i opracowywaniem relacji świadków ważnych wydarzeń z XX w.
Czytaj dalej „CZECHY: Sąd Najwyższy chce ograniczyć dostęp do akt komunistycznych organów bezpieczeństwa”

CZECHY: Tajemnica dwóch skrzynek z dokumentami w okresu II wojny światowej

Telewizja Czeska wyemitowała (23.03.2014 r.) materiał informacyjny o odkryciu dwóch skrzynek po pociskach przeciwpancernych, pełnych dokumentów, które wiosną 1945 r. Niemcy zakopali w okolicach Chrudimia. Z faktu ukrycia tych materiałów wnioskowano, iż zawierają one bardzo ważne informacje dotyczące hitlerowskich działań na terenie Protektoratu Czech i Moraw w latach 1938-1945. Ich treść okazała się jednak inna, choć niemniej ciekawa.
Znalazca dokumentów – właściciel posesji, na której odkryto skrzynki – Ladislav Bína, przekazał je do Archiwum Narodowego w Pradze, zakładając, iż niosą ze sobą ważne treści historyczne. Tu okazało się, iż wyjęcie zagrzybionych i nadbutwiałych papierów z zardzewiałych skrzynek, wymaga sporego nakładu prac konserwatorskich. Po dwóch tygodniach intensywnych wysiłków udało się je wydobyć, bez konieczności rozcinania metalu, z którym były niemal zrośnięte. Jakie było zdziwienie archiwistów, gdy ich oczom ukazały się listy, opatrzonymi znaczkami z Beneszem i Stepanikiem. A więc nie były to żadne dokumenty hitlerowskie. Ich pobieżna analiza wykazała, iż jest to fragment osobistego archiwum Vlastimila Kocíana, o którym jednak nic bliższego nie potrafiono początkowo powiedzieć. Dopiero poszukiwania w archiwaliach z okresu II wojny światowej doprowadziły do teczki osobowej ojca Vlastimila – Franza Kocíana, który w czasie okupacji był więziony przez Niemców za to, że współpracował z konspiracyjną organizacją niepodległościową „Obrana národa”.

Czytaj dalej „CZECHY: Tajemnica dwóch skrzynek z dokumentami w okresu II wojny światowej”