Autor: Baniaque

AZJA: Pierwsze rękopisy z Nepalu na liście „Pamięć Świata” UNESCO

Rękopis Niśvāsattatvasaṃhitā, który jest przechowywany w Archiwum Narodowym Nepalu w Katmandu, prawdopodobnie jest najstarszym zachowanym rękopisem tantrycznym i jako taki jest ważnym źródłem dla wczesnej historii tantryzmu (za Wikipedią: tantryzm – „w hinduizmie i dżinizmie tradycja duchowego rozwoju oparta na filozofii monistycznej, uznającej, że wszystko, co istnieje, stanowi manifestację jednego bytu”). Tantryzm miał wpływ na wielkie religie azjatyckie, a nawet na islam praktykowany w Indiach. Na świat zachodni tantry wpłynęły poprzez praktykę jogi, która ma swoje korzenie w tantryzmie, jak również poprzez ruchy New Age.

 

Czytaj dalej „AZJA: Pierwsze rękopisy z Nepalu na liście „Pamięć Świata” UNESCO”

ROSJA: Kobieta w kosmosie: 60. rocznica lotu Walentyny Tiereszkowej

Dnia 16 czerwca 2013 r. minęło okrągłe 60 lat od lotu w kosmos pierwszej na świecie kobiety. Walentyna Tiereszkowa (ur. w 1937 r.) na statku „Wostok 6” okrążyła kulę ziemską 48 razy, w czasie lotu trwającego dokładnie 2 doby 22 godziny 50 minut i 8 sekund.
Z tej okazji na stronie archiwów federalnych Rosji udostępniono bardzo ciekawą wystawę internetową poświęconą temu historycznemu wydarzeniu. 154 prezentowane na niej dokumenty, w tym bardzo dużo fotografii (także kolorowych), podzielono na pięć działów: «На Ярославской земле» („Na jarosławskiej ziemi” – czasy młodości Tiereszkowej; fotografie szkolne, zdjęcia z zajęć w Aeroklubie w Jarosławiu ), «Первая женская группа» („Pierwsza grupa kobieca” – oprócz W. Tiereszkowej, do lotu przygotowywane były jeszcze cztery kosmonautki), «Байконур. Старт» („Bajkonur. Start” – fotografie ze startu z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie), «Полет. Посадка» („Lot. Lądowanie” – m.in. zdjęcia Ziemi wykonane z orbity przez Tiereszkową) «Встреча» („Spotkanie” – czyli życie po locie w kosmos…).
Na wystawie jest wiele dokumentów dotąd nie publikowanych, w tym z lat 1959-1981, które zostały odtajnione dopiero w 2013 r.

Więcej: Триумф 1963 года: «Чайка» в космосе

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

CZECHY: XV Konferencja Czeskich Archiwistów (3-5 czerwca 2013 r.)

W dniach 3-5 czerwca 2013 r. w czeskiej Ostrawie (Ostrava) na śląsko-morawskim pograniczu, odbyły się obrady XV Konferencja Czeskich Archiwistów, czyli zjazdu gromadzącego pracowników różnych archiwów Republiki Czeskiej, jakie organizowane są, co dwa lata, u naszych południowych sąsiadów. Hasło obrad brzmiało: „Przemysł – miasto – archiwum. Archiwa a dokumentacja dziedzictwa przemysłowego” („Průmysl – město – archiv. Archivy a dokumentace průmyslového dědictví”).

 

Vitkovice GongKonferencję zorganizowały: Wydział Archiwów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czech, Stowarzyszenie Archiwistów Czeskich oraz Czeskie Towarzystwo Informacyjne przy Archiwum Narodowym w Pradze. Bezpośrednimi gospodarzami imprezy były dwa ostrowskie archiwa, obchodzące w 2013 r. swoje jubileusze, a mianowicie: Archiwum Miasta Ostrawy (90-lecie) i Archiwum Przedsiębiorstwa „Vítkovice” S.A. w Ostrawie (60-lecie). Podobnie jak temat dostosowany do przemysłowego charakteru Ostrawy, również nieprzypadkowe było miejsce obrad – centrum kulturalne „Gong”, umieszczone w dawnym zbiorniku na gaz, byłej koksowni i huty żelaza Dolní Vítkovice.W obradach wzięło udział nieco ponad 200 archiwistów. Niestety, niektórzy nie dojechali, gdyż uniemożliwiła im to powódź, jaka w tych dniach dotknęła część zachodnią i północną kraju. Z tych powodów nie dotarło do Ostrawy część delegacji zagranicznych, m.in. z Austrii i Węgier. Przybyli zaś goście z Niemiec, Słowacji oraz z Polski. Nasz kraj reprezentowali Adam Banicki i Ivo Łaborewicz, jako delegaci Stowarzyszenia Archiwistów Polskich oraz Maciej Jasiński reprezentujący Polskie Towarzystwo Archiwalne. Dwa pierwsi wygłosili podczas obrad referaty, które zostały bardzo przychylnie przyjęte przez zgromadzonych.
Konferencję na wniosek dr Lenki Matušíkovej z Archiwum Narodowego w Pradze, poświęcono pamięci zmarłego 12 maja 2012 r. dr Vasclava Babički – dyrektora Zarządu Archiwów czeskich.

Czytaj dalej „CZECHY: XV Konferencja Czeskich Archiwistów (3-5 czerwca 2013 r.)”

SZWAJCARIA: Osobliwości archiwum w Lucernie

Każdy kto zawita w progi Archiwum Państwowego w Lucernie (Staatsarchiv Luzern) zauważy tajemnicze znaki wtopione w posadzkę tej szacownej instytucji. Trochę przypominają one piktogramy starożytnych cywilizacji, trochę dziecinne bazgroły, trochę znaki używane w zabawie w podchody. Nie jest to  oczywiście przypadek, lecz przemyślana koncepcja szwajcarskiego artysty Aldo Walkera, który projektując elementy wnętrza archiwum wykorzystał motywy zaczerpnięte z przechowywanej w archiwum  wyjątkowej, i równie frapującej dokumentacji.
Te tajemnicze znaki to tzw. Gaunerzinken, czyli tajne symbole wywodzące się z czasów średniowiecza, którymi posługiwali się ludzie pozostający poza marginesem społecznym- wędrowcy, żebracy, drobni przestępcy- aby przekazywać sobie w sposób niewerbalny informacje zrozumiałe tylko w swoim kręgu,  a dotyczące możliwości pozyskania schronienia ale także zasobności potencjalnych ofiar, rodzaju zabezpieczeń, grożących niebezpieczeństw i tym podobnych. W szczególny sposób posługiwanie się tymi znakami przypisuje się grupie etnicznej jeniszów, którzy często określani są jako germańscy Cyganie, ludności prowadzącej wędrowny, nieustabilizowany tryb życia, przez długie lata postrzeganej jako element zagrażający bezpieczeństwu ustabilizowanego, zamożnego społeczeństwa szwajcarskiego. Jak się okazuje język kodów  w epoce informatycznej nie odszedł całkiem  do lamusa jako ciekawostka historyczna wyciągnięta z zakamarków archiwum. Spore poruszenie wywołało pojawienie się kilka lat temu na domowych skrzynkach pocztowych właśnie takich znaków które informowały, że warto lub nie warto obrabować to domostwo, lub że mieszkanie posiada zabezpieczenia. Do akcji ostrzegawczej i jednocześnie uświadamiającej czym są te tajemnicze znaki włączyła się policja zbierając informacje o takich miejscach. Zareagowały na to także towarzystwa ubezpieczeniowe, które zaniepokoiła perspektywa wypłaty odszkodowań z tytułu kradzieży.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Osobliwości archiwum w Lucernie”

SŁOWACJA: XVII Dni Archiwalne na Słowacji

W dniach 21-23 maja 2013 r. w gmachu Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie, odbyły się XVII Dni Archiwalne Republiki Słowacji. Głównymi organizatorami tego wydarzenia był rektor Uniwersytetu (w tym roku mija 50-ta rocznica jego utworzenia) we współpracy ze Stowarzyszeniem Archiwistów Słowackich i Wydziału Administracji Publicznej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Tematem tegorocznego spotkania były: „Nauka, kultura i sport w dokumentach archiwalnych”. W konferencji wzięła udział rzesza archiwistów krajowych ze Słowacji (państwowych i zakładowych), a także zagraniczni fachowcy z archiwów Austrii, Czechy, Polski, Słowenii i Węgier. Po raz drugi zaproszono również Sekretarz Generalny Międzynarodowej Rady Archiwów (MRA) przy UNESCO David Leitch, który obok okolicznościowego przemówienia na rozpoczęcie obrad, informował zebranych również o bieżących wydarzeniach w MRA. Gości powitał i konferencję otworzył rektor Uniwersytetu w Bratysławie prof. Dr. Karol Mičieta, PhD. Po wystąpieniu programowym przewodniczącego słowackich archiwistów, głos zabierali również: przedstawiciel Departamentu Archiwów przy MSW, wicemarszałek regionu Bratysława, a także przedstawiciele archiwów węgierskich w imieniu gości zagranicznych.

 

Czytaj dalej „SŁOWACJA: XVII Dni Archiwalne na Słowacji”

Szwedzkie Archiwum Lenne w Stralsundzie w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie

Szwedzkie Archiwum Lenne w Stralsundzie w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie

I. Prawo lenne i kancelaria lenna na Pomorzu

Prawo lenne to część prawa prywatnego rzeczowego, narodziło się we wczesnym średniowieczu (VIII-X wiek) w cesarstwie karolińskim w wyniku wprowadzenia systemu nadań i beneficjów przez monarchów w zamian za określone obowiązki, głównie służbę wojskową konno. Było to prawo zwyczajowe i normowało stosunki między seniorem a wasalem. Wraz z rozbiciem monarchii Karolingów w prawie lennym wystąpiły regionalne zróżnicowania. Ostatecznie wykształciły się dwa systemy longobardzki (Longobardische) i frankoński (Fränkische). Podstawową różnicą była zasada dziedziczenia lenna, w prawie longobardzkim (Longobardisches Recht) – według zasad prawa powszechnego, czyli równego podziału między synów, a frankońskim – primogenitury i niepodzielności majątku .
Ten pierwszy narodził się jako prawo pisane w na przełomie XI i XII wieku w północnych Włoszech będących wówczas częścią cesarstwa. Podstawą kodyfikacji były miejscowe zwyczaje lenne, które zebrano w zbiór „Księgi Lenne” (Lehnbuch). Przepisy te pochodziły przede wszystkim z Lombardii i uzupełniono je również o cesarskie ustawy w sprawach lennych oraz wyroki sądowe. Na początku XIII wieku powstała kolejna redakcja longobardzkiego prawa lennego zwana „Vulgatą”. Redakcja ta stała się częścią nowel Corpus iuris civilis (jako dziesiąty zbiór nowel) i wraz z całym prawem rzymskim recypowana w Niemczech. Tu też prawo lenne znalazło się również w Zwierciadle Saskim (Sachsenpiegel 1220–1235) .

Cały artykuł Patrz:  pdf

Paweł Gut

AP Szczecin

Kancelaria i archiwalia pruskie

W dniu święta archiwistów i archiwów, w dniu 9 czerwca, Naukowy Portal Archiwalny ma zaszczyt poinformować o uruchomieniu działu autorskiego poświęconego kancelarii i archiwaliom pruskiej proweniencji. Dział prowadzony będzie autorsko przez wybitnego badacza tych zagadnień dr. Pawła Guta z Archiwum Państwowego w Szczecinie.

Adam Baniecki

 

Kancelaria i archiwalia pruskie.

Kancelarie i archiwalia śląskiej, pomorskiej, pruskiej proweniencji.
Pruska kancelaria akt spraw i jej spuścizna w archiwach polskich.

Pruska kancelaria akt spraw stanowi pewien synonim, hasło wywoławcze dla dokumentacji archiwalnej, która powstawała nie tylko w okresie XIX i XX wieku na ziemiach północnych i zachodnich państwa polskiego, a które w tym czasie stanowiły terytorium państwa pruskiego, ale szerzej dla tego typu dokumentacji z Pomorza Zachodniego, Warmii i Mazur, Ziemi Lubuskiej czy Śląska z XVI-XVIII wieku, nim one kolejno stały się częścią władztwa brandenbursko-pruskiego Hohenzollernów, a w konsekwencji państwa niemieckiego (od 1870). Z kolei system kancelarii akt spraw w okresie zaborów objął praktycznie całość ziem polskich i po dziś dzień jest podstawą kancelarii.

Czytaj dalej „Kancelaria i archiwalia pruskie”

CZECHY: Konferencja o pieczęciach kościelnych

Sfragistyka kościelna należy do jednych z bogatszych. Liczne osoby i instytucje kościelne stworzyły w średniowieczu rozległą sieć, obejmującą cały świat chrześcijański, która to sieć odzwierciedlała jednolitą organizację kościelną. Podobnie było z pieczęciami, które pozornie były znormalizowane. Nie była jednak niezmienne, gdyż odzwierciedlały teologiczne, polityczne, organizacyjne i gospodarcze przemiany. Jednocześnie ich wygląd dostosowywał się do użytkowników i potrzeb konkretnych pieczęci grup społecznych. W czasach nowożytnych pieczęcie kościelne „podzieliły się” ponadto na różne konfesje. Były i są do dziś bardzo wartościowym źródłem informacji o czasach, w których powstały i ludziach, którym służyły.
Chcąc zwrócić uwagę na ten rodzaj źródeł historycznych – Centrum Studiów Społeczeństwa Średniowiecznego i Kultury – Vivarium przy Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Ostrawie oraz Krajowe Archiwum w Opawie i Morawskie Towarzystwo Genealogiczne i Heraldyczne w Brnie organizują w dniach 10-11 października 2013 r. międzynarodową konferencję nt. „Metamorfozy sfragistyki kościelnej” (Proměny církevní sfragistyki), która odbędzie się w siedzibie Krajowego Archiwum w Opawie Oddział w Ołomuńcu, przy ul. U Husova sobory 10 w Ołomuńcu.

Czytaj dalej „CZECHY: Konferencja o pieczęciach kościelnych”

Białoruś – Rosja – Ukraina – spotkanie szefów archiwów.

W dniach 29-30 maja 2013 r., w miejscowości Kamieniuki w Puszczy Białowieskiej (Białoruś, obwód brzeski) odbyło się coroczne trójstronne spotkanie szefów służb archiwalnych i instytucji archiwalnych Białorusi, Rosji i Ukrainy. W ramach spotkania odbyła się również międzynarodowej konferencji nt. „Technologie informacyjne w archiwistyce i biurowości”.
Uczestnicy konferencji podkreślili, że zautomatyzowane technologie wywierają znaczący wpływ na teorię i metodologię archiwistyki i są obecnie stosowane we wszystkich bez wyjątku obszarach działalności archiwów. Informatyzacja branży archiwalnej spowoduje, że praca archiwistów będzie bardzie wydajna i sensowna, jest też najskuteczniejszym narzędziem do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa i państwa w dostępie do informacji historycznych. Tworzenie baz danych i elektronicznych kopii dokumentów archiwalnych pozwala dziś w różnych krajach rozwiązywać szereg problemów i znacznie rozszerzyć dostęp do informacji archiwalnych dla wszystkich zainteresowanych obywateli, świadczyć przez instytucje archiwalne usługi drogą elektroniczną, promować wdrażanie międzyresortowego obiegu dokumentów elektronicznych. Technologie informatyczne są coraz częściej stosowane w praktyce instytucji archiwalnych na całym świecie.
Kolejne spotkanie archiwistów trzech krajów odbędzie się w 2014 roku w Rosji.

«Информационные технологии в архивном деле и делопроизводстве».

oprac. Edyta Łaborewicz,
AP Legnica