SZWAJCARIA: Zmiany we wzorcowych wykazach akt dla instytucji gminnych kantonu Zurych.

Podobnie jak w Polsce, w Szwajcarii  wykazy akt stanowią podstawę  rzeczowego i zgodnego  z prawem  zarządzania dokumentacją. Inne umiejscowienie gmin w systemie prawnym Szwajcarii jak również daleko bardziej zaawansowane regulacje dotyczące zarządzania dokumentacją elektroniczną sprawiają, iż obok wielu analogicznych rozwiązań jak w  systemie obowiązującym w Polsce,  wiele rozwiązań jest nowatorskich, nie znajdujących bezpośredniego przełożenia w praktyce polskiej. W samej Szwajcarii nie ma też jednolitych unormowań w zakresie zarządzania dokumentacją w organach gminnych, gdyż każdy z kantonów, a w szczególności archiwa kantonalne regulują to dla własnego terytorium. Ponadto wprowadzanie zaktualizowanych wykazów akt pozostawia się do decyzji samych gmin, a wprowadzanie w nich zmian pozostaje również w ich gestii,  po uzgodnieniach z archiwum kantonalnym. Szerzej o archiwach gminnych w kantonie Zurych pisaliśmy już na łamach Archnetu
Kantonalne prawo archiwalne (LS 432.111, § 8 Abs. 4) wymaga od podmiotów publicznych stosowania wykazów akt. Od początku lat 80-tych Archiwum Państwowe Kantonu Zurychu (Staatsarchiv des Kantons Zürich) opracowywało dla instytucji publicznych w tym gmin, wzorcowe wykazy akt, które powinny odzwierciedlać aktualne zadania tych instytucji. Opublikowane przykładowe wykazy akt bazują na zasadach zarządzania informacją zawartych w „Leitfaden zur Führung von Gemeindearchiven im Kanton Zürich”.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Zmiany we wzorcowych wykazach akt dla instytucji gminnych kantonu Zurych.”

MRA: Standaryzacja w archiwistyce. Specjalny numer COMMA 2011-2

Ukazał się specjalny numer periodyku Comma nr 2011-2. Comma jest najważniejszą publikacją Międzynarodowej Rady Archiwów poświęconą zagadnieniom absorbującym międzynarodową społeczność archiwalną. Najnowszy numer jest szczególnie ważny ponieważ w całości został poświęcony standaryzacji w archiwach, a szczególnie wdrażaniu międzynarodowych standardów archiwalnych w archiwistykach narodowych. Numer otwiera wstęp przewodniczącej Komitetu Norm i Dobrej Praktyki (ICA/CBPS) Marion Beyea  (Dyrektor Archiwów Prowincji Nowy Brunszwik w Kanadzie). Ten niedługi tekst niezwykle celnie, w trzech słowach, oddaje to co dzieje się wokół norm międzynarodowych w archiwistyce: frustracja, ograniczenia, wartość. Patrząc na funkcjonowanie standardów w Polsce nie sposób nie zgodzić się z tak, w sumie gorzką, konkluzją. Międzynarodowa Rada Archiwów włożyła bardzo duży wysiłek w opracowanie standardów i ich wdrażanie. Lokalnie jednak nie okazuje się to łatwym procesem bo wymaga wiedzy i przełamania wieloletnich przyzwyczajeń. W tym kontekście poważną rolę zaczyna odgrywać wzajemna komunikacja pomiędzy środowiskami zawodowymi archiwistów.  Standardy stały się także osnową innych rozwiązań. Przywołany projekt  „Skrzynki z narzędziami” (La boite a outils), opracowany przez państwa regionu Pacyfiku oraz Australię i Nową Zelandię, wsparty zresztą bardzo mocno metodycznie przez Stowarzyszenie Archiwistów Francji  (projekt zaprezentowany na Międzynarodowym Kongresie Archiwów w Brisbane w 2012 r.) jest przedmiotem rozważań uczynienia go narzędziem zalecanym całej wspólnocie międzynarodowej. Rzecz już nie dotyczy opisu archiwalnego, czy szerzej informacji naukowej, ale zarządzania całym cyklem życia dokumentów. W świetle pracy z dokumentami elektronicznymi niezwykle cennymi okazały się wypracowane w Brazylii rozwiązania dotyczące oceny archiwów elektronicznych, które choć wypracowane lokalnie, mają szanse wejść do kanonu międzynarodowego. Wreszcie opracowywane i wdrażane narzędzie ICA-AtoM, które stało się pewnym probierzem podejścia do standardów ponieważ są one w nim w praktyce wykorzystywane w sposób kompletny.

Czytaj dalej „MRA: Standaryzacja w archiwistyce. Specjalny numer COMMA 2011-2”

MRA: Bruksela 2013. Doroczna konferencja MRA

Międzynarodowa Rada Archiwów  ogłosiła miejsce i termin  tegorocznej konferencji archiwów.
Podczas Międzynarodowego Kongresu Archiwów, w sierpniu 2012 r. w australijskim Brisbane, podjęto decyzję o zastąpieniu Konferencji Okrągłego Stołu Archiwów CITRA przez Konferencję Roczną. Pierwsze spotkanie nowego typu odbędzie się w dniach 23- 24 listopada 2013 r. w Brukseli. Tematem przewodnim będzie: „Odpowiedzialność, transparentność i dostęp do informacji”. Konferencja związana będzie z realizowanymi inicjatywami: „Open Government Partnership” nakierowanymi na transparentność w rządzeniu i rolę archiwów w gwarantowaniu transparentności rządzenia oraz „Open Data” czyli dostępnością do danych publicznych. Nowoczesne technologie ujawniły nowe wyzwania stojące przed archiwami, administracją i społeczeństwem. Konferencja ma na celu przybliżyć gamę różnych problemów związanych z wymienionymi tematami.

Opublikowano już wstępny program. Przewidziano trzy równoległe seanse: „Otwarty rząd i dostęp do danych publicznych”,  „Aktualne wyzwania w dziedzinie records management”, „Prawda i pojednanie”. Interesująco przedstawia się tematyka sesji równoległych, które w kilku blokach będą  omawiać takie zagadnienia jak: otwarty rząd i dostęp do danych publicznych, aktualne zadania w dziedzinie records management. Warto zwrócić uwagę na wystąpienie Aurélien Conraux, szefa do spraw zarządzania dokumentacją i archiwum  Biblioteki Narodowej Francji (B.N.F.) pt: „Records management czy za jego pomocą można zarządzać wszystkimi dokumentami i danymi?  Teoria i praktyka zarządzania w Bibliotece Narodowej Francji”. Warto przypomnieć, przy okazji informacji o tym wystąpieniu, że instrukcja kancelaryjna B.N.F. uważana jest za wzorcową i jako taka została zamieszczona na stronach Archiwów Francji.

Czytaj dalej „MRA: Bruksela 2013. Doroczna konferencja MRA”

ROSJA: wystawa „Śmierć rodziny imperatora Mikołaja II. Stuletnie śledztwo”

 

Wystawę otwarto 10 lipca 2013 r. w Jekaterynburgu, w Centrum Tradycyjnej Kultury Ludowej Środkowego Uralu (Центр традиционной народной культуры Среднего Урала, ул.Чапаева 10). Tragedia, która miała miejsce w Jekaterynburgu w nocy z 16 na 17 lipca 1918 r. – rozstrzelanie z wyroku bolszewików cara Mikołaja II, jego żony cesarzowej Aleksandry Fiodorowny, czterech córek i syna, a także przybocznego lekarza oraz trzech osób z dobrowolnej służby – do dziś przyciąga uwagę wielu ludzi należących do różnych pokoleń, żyjących w różnych krajach i w różnym stopniu znających historię Rosji. Okoliczności zdarzenia wywołują wiele kontrowersji, tak u specjalistów z różnych dziedzin nauki, jak i u ogółu społeczeństwa. Jednak wszyscy zgadzają się co do jednego: śmierć ostatniego cesarza rosyjskiego i jego rodziny to tragedia, której zbadanie i zrozumienie jest nie tylko ważne, ale wręcz niezbędne dla zrozumienia przeszłości Rosji i wyciągnięcia wniosków dla współczesności.

Nie jest przypadkiem, że wystawa o śmierci rodziny cara Mikołaja II została zorganizowana właśnie w 2013 roku, w którym jest obchodzona czterechsetna rocznica objęcia tronu rosyjskiego przez dynastię Romanowów. Między tymi dwoma wydarzeniami – z roku 1613 i 1918 – było przecież w dziejach Rosji wiele innych, tragicznych i heroicznych, a Rosja jako państwo przeszła trudną drogę, stając się pod koniec tego okresu mocarstwem o randze światowej. Przedstawiciele dynastii Romanowów, od władców najsłynniejszych do tych, którzy są mniej znani lub znani tylko naukowcom, przeszli tę drogę razem ze swoim ludem. Śmierć rodziny królewskiej także stała się integralną częścią tej przeszłości.

Czytaj dalej „ROSJA: wystawa „Śmierć rodziny imperatora Mikołaja II. Stuletnie śledztwo””

NIEMCY: STASI – skansen

 

W Berlinie przy Frankfurter Allee, w dzielnicy Berlina – Lichtenberg, znajduje się okazała siedziba byłych służb bezpieczeństwa, byłej NRD (Ministerium für Staatssicherheit – MfS). Dziś nie budzi ona już w mieszkańcach Berlina trwogi, wręcz przeciwnie, jej podwoje stały się szeroko otwarte dla wszystkich, którzy chcieliby przyjrzeć się, prześwietlić i zinwigilować najbardziej wpływowy aparat władzy w państwach bloku socjalistycznego. Niechlubna przeszłość jest oswajana poprzez jej dogłębne poznawanie i szeroką popularyzację tej wiedzy w atrakcyjny i ciekawy sposób. Powierzchnia kwartału, na którym znajdowało się kilkadziesiąt obiektów resortu liczyła około 20 ha i była miejscem pracy około 8 tys. pracowników. Dziś w tym miejscu znajduje się m.in archiwum Instytutu Gaucka (Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR, BStU), a także  Stasi- Muzeum (Stasimuseum Berlin), znane również jako Miejsce Badań i Pamięci Normannenstraße (Forschungs-und Gedenkstätte Normannenstraße). Warto może przypomnieć, iż zasób archiwalny centrali MfS ocalał między innymi dzięki temu, że 15 stycznia 1990 roku w trakcie demonstracji ulicznych budynki przy Frankfurter Allee zostały zajęte i zabezpieczone przez obywateli. Spontaniczne działanie obywatelskie przybrało następnie formę stowarzyszenia „Antistalinistische Aktion Berlin Normannenstraße” (ASTAK e.V.), powstałego z połączenia komitetów obywatelskich oraz organizacji obrony praw obywatelskich. Stowarzyszenie od samego początku postawiło sobie za cel stworzenie ośrodka badawczego i upamiętniającego ten wycinek przeszłości Niemiec. W efekcie tego, powstał na tym terenie kompleks łączący ośrodek edukacyjny dla młodzieży, muzeum i archiwum byłych służb bezpieczeństwa NRD. ASTAK jest obecnie kuratorem Stasi-Musem.

Czytaj dalej „NIEMCY: STASI – skansen”

CZECHY: Medal dla dr Huberta Wajsa

Dnia 24 czerwca 2013 r. w Archiwum Narodowym w Pradze, minister spraw wewnętrznych Republiki Czeskiej Jan Kubice wręczył medale „Za zásluhy o české archivnictví” (Za zasługi dla czeskiej archiwistyki) 23 osobom, w tym siedmiorgu obcokrajowcom, wśród których znalazł się również dr Hubert Wajs – dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie.

oprac. Ivo Łaborewicz
Archiwum Państwowe Oddział Jelenia Góra

Więcej:

Facebook Česká archivní společnost

Medaile Za zásluhy o české archivnictví 2013

Ivo Łaborewicz

AP Wrocław Oddział Jelenia Góra

 

Ciesząc się tym zaszczytnym wyróżnieniem Redakcja Archnetu składa niniejszym serdecznie gratulacje. Dla portalu, którego celem jest, promowanie otwartość archiwistyki, gotowości do współpracy i wzajemnej wymiany doświadczeń pomiędzy  archiwistykami narodowymi, nagroda czeskich archiwistów dla naszego kolegi jest powodem do radości i dumy.

Gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów.

Redakcja ArchNetu

 

WŁOCHY: Wydanie korespondencji nuncjusza apostolskiego w Pradze Antonio Caetaniego z początku XVII w.

W Rzymie ukazało się niedawno krytyczne wydanie ważnego źródła historycznego dla dziejów Czech i Austrii, jakim jest korespondencja nuncjusza Stolicy Apostolskiego z początków XVII w. Antonio Caetaniego, z okresu sprawowania przez niego urzędu w Pradze, na cesarskim dworze Rudolfa II w latach 1607-1611. Jest to kontynuacja serii wydawniczej, jaka ujrzała światło dzienne jeszcze przed II wojną światową, staraniem historyków i archiwistów skupionych w Czechosłowackim Instytucie Historycznym w Rzymie.

Otwarcie dla badaczy Tajnego Archiwum Watykańskiego w 1881 r. stało się początkiem rozlicznych badań i publikacji źródeł niemal dla całego naukowego świata. Liczne kraje zaczęły organizować w Rzymie swoje zakłady historyczne, których zadaniem stała się naukowa penetracja oraz krytyczna edycja nieznanych dotąd materiałów archiwalnych. Również powstałe w 1918 r. państwo Czechów i Słowaków, już w latach 1921-1923, uruchomiło tu Czechosłowacki Instytut Historyczny. Działał on do 1941 r., kiedy to jego funkcjonowanie zostało brutalnie przerwane przez niemieckich okupantów. Zmiany polityczne, jakie nastąpiły po 1945 r., narzucenie Czechosłowacji ustroju komunistycznego, nie sprzyjały wznowieniu działalności tej ważnej instytucji. Dopiero w 1993 r. udało się otworzyć w Rzymie Czeski Instytut Historyczny (mieszczący się pod adresem: Via Concordia 1, 00183 Roma), który z powodzeniem kontynuuje dzieła swego poprzednika sprzed 50 lat. Jednym z najważniejszych dokonań okresu międzywojennego stało się wydanie, a w latach 1932-1946, trzech tomów korespondencji nuncjatury praskiej, w opracowaniu Mileny Linhart, zamierzonych na uprzystępnienie materiałów z lat 1592-1628, pod wspólnym tytułem „Epistulae et acta nuntiorum apostolicorum Imperator Apud 1592/1628”. Ponadto warto pamiętać, iż Instytut ten wydaje „Monumenta Vaticana res gesta Bohemicas illustrantia (1306-1471)”, jak również własny biuletyn „Il Bollettino dell’Istituto Storico Ceco di Roma”.
Obecnie opublikowany czwarty tom „Listów i akt nuncjatury apostolskiej”, poświęcony jest działalności nuncjusza Antonio Caetaniego, zawiera m.in. jego korespondencję od początku działalności, to jest do sierpnia 1608 r. do czerwca 1609 r.

Czytaj dalej „WŁOCHY: Wydanie korespondencji nuncjusza apostolskiego w Pradze Antonio Caetaniego z początku XVII w.”

POLSKA: „Mappa szczegulna….” na 500-lecie

Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu w oryginalny sposób uczciło 500-lecie powstania województwa podlaskiego. Z tej okazji wydało najstarszą mapę województwa, Jest to „Mappa szczegulna woiewodztwa podlaskiego zrządzona z innych wielu mapp miescowych tak dawniey jak y swiezo odrysowanych….”, opracowana w 1795 roku jako jedna z serii map poszczególnych województw. Serię tę należy uznać za znaczące osiągnięcie nowożytnej kartografii, powstałe na zamówienie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jej autor, Herman Karol de Perthées, był geografem królewskim, zięciem Canaletta. Podlaskiej mapy nie zdążył już powielić – jego plany, zrealizowane w odniesieniu do innych województw, pokrzyżował trzeci rozbiór. Oryginał tej mapy przechowywany jest w Zbiorze kartograficznym AGAD. Warto zwrócić uwagę, że województwo podlaskie jest jedynym, dla którego zachowała się zarówno taka mapa, jak i szkice miast oraz opisy parafii, będące podstawą odtwarzania sieci osadniczej.

Mappa szczegulna woiewodztwa podlaskiego
Mappa szczegulna woiewodztwa podlaskiego…

Promocja wyjątkowej publikacji źródłowej miała miejsce w czasie konferencji „Podlasie Nadbużańskie” 500-lecie powstania województwa podlaskiego. Referenci pochodzący z Polski, Białorusi i Rosji przedstawili różne aspekty dziejów regionu zwanego Podlasie.

Czytaj dalej „POLSKA: „Mappa szczegulna….” na 500-lecie”

SZWAJCARIA: Archiwa gminne w pejzażu archiwalnym kantonu Zurych

Ustrój archiwalny Szwajcarii jest zasadniczo różny niż w Polsce, co w znacznej mierze wynika z federacyjnego charakteru tego państwa. Według ustawodawstwa archiwalnego kantonu Zurych -”Archivgesetz” §6 z 1995 roku-  „Gemeinde”, czyli gminy/wspólnoty zobowiązane są do prowadzenia własnych archiwów. Należy zaznaczyć że określenie „Gemeinde” nie może być rozumiane w przypadku szwajcarskiego systemu ustrojowego wyłącznie jako gmina w sensie administracyjnym. Odnosi się ono oczywiście do gminy jako wspólnoty politycznej (odpowiednik gminy jako samorządu terytorialnego), ale także  wspólnoty religijnej, szkolnej, stowarzyszeń i innych związków komunalnych i społeczno kulturalnych, zawodowych i innych. Jest to konstrukcja ustrojowa specyficzna dla ustroju szwajcarskiego, nie znajdująca odpowiednika w polskich realiach.  Gmina szwajcarska określana jest przez doktrynę jako związek prawa publicznego wyposażony w osobowość prawną, ludność, terytorium, i dysponujący określanym zakresem uprawnień. W wyniku historycznych przeobrażeń  powstały również różne typy gmin. Kryterium rozróżniającym je stanowi rodzaj wykonywanych zadań. Istnieją zatem gminy polityczne – gmina mieszkańców jako jednostka administracyjna oraz gminy specjalne, do których należą gminy szkolne, religijne, wyborcze, czy też zajmujące się opieką społeczną.

Czytaj dalej „SZWAJCARIA: Archiwa gminne w pejzażu archiwalnym kantonu Zurych”

CZECHY: Kolokwium o nowożytnej kulturze rękopiśmiennej

W dniach 12 i 13 września 2013 r. w siedzibie Muzeum Zachodnich Czech w Pilźnie odbędzie się międzynarodowe kolokwium poświęcone rękopisom z XVII i XVIII wieku pt. „Rukopisná kultura raného novověku” (Kultura rękopisów epoki nowożytnej), którą przygotowują Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Karola w Pradze i wspomniane Muzeum w Pilźnie.

Obie instytucje realizują projekt pt. Przygotowanie i wydanie repertorium rękopisów z XVII i XVIII w. ze zbiorów muzeów Czech. Przygotowywane przez nich interdyscyplinarna konferencja dotyczyć będzie roli nowożytnych rękopisów w czasach im współczesnych. Fenomenowi tych rękopisów długo nie poświęcano większej uwagi. Badania kodykologiczne (rękopisoznawcze) realizowano niemal wyłącznie w odniesieniu do średniowiecza. Młodsze rękopisy z reguły pomijano, jako drugorzędne z punktu widzenia edytorstwa. Jednak, jak pokazują badania europejskie na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat, twórczość rękopiśmienna była aż do XIX w. ważnych i równoprawnych z drukami sposobem publicystyki, a ich wzajemne relacje były o wiele bardziej złożone niż dotąd sądzono.

Czytaj dalej „CZECHY: Kolokwium o nowożytnej kulturze rękopiśmiennej”