W Rzymie ukazało się niedawno krytyczne wydanie ważnego źródła historycznego dla dziejów Czech i Austrii, jakim jest korespondencja nuncjusza Stolicy Apostolskiego z początków XVII w. Antonio Caetaniego, z okresu sprawowania przez niego urzędu w Pradze, na cesarskim dworze Rudolfa II w latach 1607-1611. Jest to kontynuacja serii wydawniczej, jaka ujrzała światło dzienne jeszcze przed II wojną światową, staraniem historyków i archiwistów skupionych w Czechosłowackim Instytucie Historycznym w Rzymie.
Otwarcie dla badaczy Tajnego Archiwum Watykańskiego w 1881 r. stało się początkiem rozlicznych badań i publikacji źródeł niemal dla całego naukowego świata. Liczne kraje zaczęły organizować w Rzymie swoje zakłady historyczne, których zadaniem stała się naukowa penetracja oraz krytyczna edycja nieznanych dotąd materiałów archiwalnych. Również powstałe w 1918 r. państwo Czechów i Słowaków, już w latach 1921-1923, uruchomiło tu Czechosłowacki Instytut Historyczny. Działał on do 1941 r., kiedy to jego funkcjonowanie zostało brutalnie przerwane przez niemieckich okupantów. Zmiany polityczne, jakie nastąpiły po 1945 r., narzucenie Czechosłowacji ustroju komunistycznego, nie sprzyjały wznowieniu działalności tej ważnej instytucji. Dopiero w 1993 r. udało się otworzyć w Rzymie Czeski Instytut Historyczny (mieszczący się pod adresem: Via Concordia 1, 00183 Roma), który z powodzeniem kontynuuje dzieła swego poprzednika sprzed 50 lat. Jednym z najważniejszych dokonań okresu międzywojennego stało się wydanie, a w latach 1932-1946, trzech tomów korespondencji nuncjatury praskiej, w opracowaniu Mileny Linhart, zamierzonych na uprzystępnienie materiałów z lat 1592-1628, pod wspólnym tytułem „Epistulae et acta nuntiorum apostolicorum Imperator Apud 1592/1628”. Ponadto warto pamiętać, iż Instytut ten wydaje „Monumenta Vaticana res gesta Bohemicas illustrantia (1306-1471)”, jak również własny biuletyn „Il Bollettino dell’Istituto Storico Ceco di Roma”.
Obecnie opublikowany czwarty tom „Listów i akt nuncjatury apostolskiej”, poświęcony jest działalności nuncjusza Antonio Caetaniego, zawiera m.in. jego korespondencję od początku działalności, to jest do sierpnia 1608 r. do czerwca 1609 r.
Znalazło się w nim blisko 500 telegramów i instrukcji w języku włoskim, odzwierciedlających złożoną religijną i polityczną sytuację państwa Habsburgów w okresie „braterskich sporów” między cesarzem Rudolfem II a jego bratem Maciejem. Znajdują się w nich informacje o wydarzeniach na cesarskim dworze, charakterystyki samego cesarza Rudolfa II, a także notatki dotyczące napięć religijnych i wydarzeń zachodzących w Rzeszy Niemieckiej, jak również wiadomości o działaniach czeskich stanów, dążąc do uzyskania wolności religijnej w 1609 r. Redaktorem tomu jest Thomas Černušák z Krajowego Archiwum Morawskiego w Brnie, a stronę edytorską wzięło na siebie wydawnictwo „Academia”.
Epistulae et acta Antonii Caetani 1607-1611, Pars IV. September 1608 – Junius 1609. Epistulae et acta nuntiorum apostolicorum apud imperatorem 1592-1628, Tomus IV, red. Tomáš Černušák, Pragae: Academia 2013, ss. XLIV+471; ISBN 978-80-200-2238-7
Więcej:
Český historický ústav v Římě (Istituto Storico Ceco di Roma)
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Jelenia Góra