Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu w oryginalny sposób uczciło 500-lecie powstania województwa podlaskiego. Z tej okazji wydało najstarszą mapę województwa, Jest to „Mappa szczegulna woiewodztwa podlaskiego zrządzona z innych wielu mapp miescowych tak dawniey jak y swiezo odrysowanych….”, opracowana w 1795 roku jako jedna z serii map poszczególnych województw. Serię tę należy uznać za znaczące osiągnięcie nowożytnej kartografii, powstałe na zamówienie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jej autor, Herman Karol de Perthées, był geografem królewskim, zięciem Canaletta. Podlaskiej mapy nie zdążył już powielić – jego plany, zrealizowane w odniesieniu do innych województw, pokrzyżował trzeci rozbiór. Oryginał tej mapy przechowywany jest w Zbiorze kartograficznym AGAD. Warto zwrócić uwagę, że województwo podlaskie jest jedynym, dla którego zachowała się zarówno taka mapa, jak i szkice miast oraz opisy parafii, będące podstawą odtwarzania sieci osadniczej.
Mappa szczegulna woiewodztwa podlaskiego…
Promocja wyjątkowej publikacji źródłowej miała miejsce w czasie konferencji „Podlasie Nadbużańskie” 500-lecie powstania województwa podlaskiego. Referenci pochodzący z Polski, Białorusi i Rosji przedstawili różne aspekty dziejów regionu zwanego Podlasie.
Analizowali zachodzące tutaj procesy osadnicze i państwowotwórcze, omawiali zagadnienia szerokie, polityczne, szczegółowe prawne i własnościowe, a także konkretne przykłady miejsc (Ciechanowiec, Mordy, Drohiczyn) i ludzi, którzy zostawili swój ślad na Podlasiu (ród Kiszków, rodzina Ciecierskich). Przywoływali obrazy wypraw wojennych przeciw Jaćwieży, przedstawicieli różnych grup społecznych, narodowości i wyznawców różnych religii, którzy kształtowali obraz pogranicznego regionu. Wspominali miejscowe słabości (urbanizacja, sieć komunikacyjna) i żywotność legendy o Chapunie. Przedstawiali metody badawcze i różne rodzaje źródeł (archiwalnych w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Grodnie oraz archeologicznych odkrytych na miejscach grodów w Niemirowie, Mielniku, Drohiczynie i Bużyskach). Niejedna osoba podkreślała zmienność określanego tą nazwą terenu i jego organizacji administracyjnej na przestrzeni wieków.
Wystąpienie Doroty Michaluk z UMK
Konferencję rozpoczął prof. Adam Czesław Dobroński, przedstawiając ogólny obraz historyczny Podlasia, a prowadząc ostatnią sesję podsumował obrady zwracając uwagę na paradoks, że mimo iż z okresu średniowiecza pozostało stosunkowo mało źródeł, na konferencji omawiano głównie dzieje regionu z tego okresu.
W związku z tym, że w 1513 roku Iwan Sapieha został mianowany wojewodą podlaskim, lecz województwo jako oddzielna jednostka administracyjna zaczęło funkcjonować od 1520 roku, najbliższe lata są okazją do świętowania jubileuszu. Planowane jest organizowanie corocznych konferencji pod wspólnym hasłem 500-lecia. Do udziału w nich zostały zaproszone archiwa państwowe, reprezentowane w tym roku przez Ryszarda Wojtkowskiego i Annę Laszuk z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych oraz Sławomira Iwaniuka z Archiwum Państwowego w Białymstoku. A że województwo w kształcie zbliżonym do obecnego powstało w 1566 roku, po wyodrębnieniu się z pierwotnego terytorium województwa brzesko-litewskiego, rocznicowe konferencje mogą stać się długotrwałą tradycją.
Anna Laszuk
NDAP