Centralne Archiwum Niemieckich i Międzynarodowych Badań Rynku Sztuki (Zentralarchiv für deutsche und internationale Kunstmarktforschung ZADIK) jest jedynym na świecie specjalnym archiwum zajmującym się historią rynku sztuki. Powołał ją do życia w 1992 roku Federalny Związek Niemieckich Galerii i Pośredników w Handlu Dziełami Sztuki (BVDG) jako centralne archiwum niemieckiego i międzynarodowego handlu dziełami sztuki, w formie stowarzyszenia non-profit. Pod koniec 2014 roku, ZADIK stał się instytutem afiliowanym przy Wydziale Filozofii Uniwersytetu w Kolonii, a na początku 2020 roku został włączony do Uniwersytetu w Kolonii jako niezależny instytut naukowy Wydziału Filozoficznego.
ZADIK gromadzi, opracowuje i udostępnia archiwa ważnych, prestiżowych galerii, sklepów artystycznych i domów aukcyjnych, stowarzyszeń, targów, prywatnych instytucji wystawowych, kolekcjonerów, kuratorów, krytyków sztuki i fotografików. Zasób ZADIK to blisko170 zespołów archiwalnych, od początku XX wieku do czasów współczesnych, który dzieli się na następujące działy:
A: Galerie, sklepy artystyczne, wydawnictwa itp. (107 zespołów)
C: Stowarzyszenia, targi, prywatne instytucje wystawiennicze (14 zespołów)
E: Kolekcjoner (8 zespołów)
G: Kuratorzy i krytycy (23 zespołów)
H: Fotografie i plakaty (16 zespołów)
ZADIK działa nie tylko udostępniając swoje zbiory w najlepszy możliwy sposób, ale także prowadzi własne badania archiwalne, dając tym samym impuls do głębszych poszukiwań i debat badaczom, krytykom i artystom. Wyniki prowadzonych badań opublikowane są we własnym czasopiśmie „Sediment – Materialien und Forschungen zur Geschichte des Kunstmarkts” (Materiały i badania nad historią rynku sztuki). Zasób archiwum dostępny jest w ogólnoniemieckim portalu Archivportal-D oraz prezentowane są poprzez wystawy dokumentalne. Ważna częścią działalności jest także badanie proweniencji dzieł sztuki, ponieważ ZADIK posiada kilka ważnych zbiorów w tej dziedzinie. Projekty angażują również studentów w badania naukowe wspierane przez Dyrekcję Archiwum w zakresie projektów licencjackich, magisterskich i doktoranckich.
Od 2003 roku ZADIK prowadzi zajęcia w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu w Kolonii. W różnych formach – ćwiczenia, seminaria, wykłady – przyczynia się do integracji historii handlu dziełami sztuki z ogólną historią sztuki oraz do ustalenia, w jaki sposób wszystkie podmioty działające na rynku sztuki przyczyniły się znacząco do rozwoju sztuki i współczesnej.
ZADIK traktuje siebie jako laboratorium dydaktyczne: Na miejscu, w pomieszczeniach archiwum, studenci pracują z materiałami archiwalnymi, są szkoleni w zakresie badania źródeł sztuki i wspólnie opracowują projekty związane z praktyką (np. wystawy dokumentalne). Wraz z przeniesieniem ZADIK na Uniwersytet w Kolonii, nauczanie ma zostać rozszerzone również o współpracę z innymi dyscyplinami i poprzez powiązanie z tamtejszymi zagadnieniami.
Źródło:
Universität zu Köln: Zentralarchiv für deutsche und internationale Kunstmarktforschung ZADIK
Jolanta Leśniewska
AP Płock O/Kutno