W listopadzie 2018 r. w trakcie Międzynarodowego Kongresu Archiwów w Yaoundé w Kamerunie Komisja Programowa Międzynarodowej Rady Archiwów postanowiła powołać Grupę Ekspertów ds. Ludności Autochtonicznej (Expert Group on Indigenous Matters -EGIM). Inspiracją dla zajęcia się zagadnieniami ochrony archiwalnej kultur autochtonicznych jest Deklaracja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Praw Ludności Tubylczej z 13 września 2007 r. (United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples (UNDRIP) on 13 September 2007.) Na poczatku 2019 r., złożony z przedstawicieli ludów tubylczych z całego świata, komitet ad hoc przygotowywał dokumenty programowe, które miały stać się podstawą do działania nowopowołanego ciała MRA. 25 października 2019 r. na dorocznej konferencji MRA w Adelajdzie w Australii doszło po raz pierwszy do spotkania, określonego przez organizatorów jako szczyt w sprawach autochtonicznych (tubylczych). Szczyt został zorganizowany we współpracy Międzynarodowej Rady Archiwów, Archiwów Narodowych Australii, a koordynowała go nowoutworzona grupa ekspertów.
Zebrani wywodzili się z różnych wspólnot autochtonicznych reprezentujących archiwistów, bibliotekarzy i konserwatorów. Jego celem było:
– rozpoznanie najważniejszych problemów z którymi spotykają się autochtoni i instytucje archiwalne próbując współpracować w różnych częściach świata;
– sprawdzenie możliwości wdrożenia międzynarodowego programu przeznaczonego do zapewnienia zachowania języków i historii mówionej ludności autochtonicznej;
– zbadanie roli archiwów w przekazywaniu prawdy i wysiłkach na rzecz pojednania;
– rozważenie różneych podejść proponowanych przez ludy tubylcze celem przemyślenia koncepcji archiwów i sposobów aby promować dekolonizację;
Szczyt zakończył się przyjęciem i opublikowaniem dokumentu o nazwie Daklaracja z Tandanya – Adelajdy. Dokument w językach angielskim, francuskim, hiszpańskim, norweskim i rosyjskim są dostępne na stronie ICA/NAA Sommet sur les affaires autochtones. Deklaracja oraz zakres zadań Grupa Ekspertów ds. Ludności Autochtonicznej zostały opublikowane na stronie MRA 26 października 2020 r. Zgodnie z zakresem zadań, Grupa Ekspertów ds Ludności Autochtonicznej tworzy forum mające służyć dyskusji na wysokim szczeblu na tematy związane z teorią i metodyką archiwizacji i opracowania oraz zarządzania wiedzą tubylczą. Zagadnienia te mają uwzględniać światopogląd autochtonów na teorię i metodykę archiwalną. Podejmowanymi działaniami są między innymi:
– indigenizacja opisów archiwalnych
– wdrożenie Deklaracji Narodów Zjednoczonych w sprawie praw ludów tubylczych w odniesieniu do wiedzy tubylczej;
– wdrożenie zasad Joineta – Orentlichera (patrz Truth and Reconciliation Commission w Library and Archives Canada);
– ochrona i dostępność rdzennych języków w materiałach archiwalnych;
– ochrona historii oralnej rdzennych mieszkańców.
Na czele EGIM stanął Phyllis Williams z National Archives of Australia.
EGIM wydał w 2020 r. biuletyn: EGIM Bulletin 2020
Więcej:
Expert Group on Indigenous Matters – EGIM
oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O/Bolesławiec