W dniach 9-10 grudnia 2011 r. zastępca szefa Rosyjskich Archiwów Federalnych W. P. Tarasow uczestniczył w międzynarodowej konferencji w Budapeszcie pt. „Samotność ofiar. Metodologiczne, etyczne i polityczne aspekty liczenia ofiar II wojny światowej”, z informacją nt. „Strat ZSRR w czasie II wojny światowej. Aktualny stan problemu”.Konferencja została zorganizowana przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność wraz z Instytutem Historii Węgierskiej Akademii Nauk, obejmując szeroki zakres zagadnień związanych z oceną łącznych straty ludności w wyniku wojny i strat w poszczególnych krajach. Jednocześnie przekazano informacje na temat różnych programów krajowych dot. identyfikacji ofiar II wojny światowej.II wojna światowa zajmuje szczególne miejsce w historii jako największy i najbardziej krwawy konflikt zbrojny, w którym wzięły udział 62 państwa i 80% ludności świata.
W ZSRR już w 1943 r. powstała nadzwyczajna komisja rządowa do identyfikacji i badania zbrodni nazistów i ich sojuszników oraz wyrządzonych szkód materialnych. Na podstawie zebranych przez komisję materiałów, przedłożonych przez Sowietów w Norymberdze w 1946 r., oceniono liczbę ofiar (łączną liczbę zabitych cywilów i jeńców wojennych, którzy zginęli w ZSRR, jak również zmarłych z głodu podczas oblężenia Leningradu) na 10 845 456 osób. Dokumenty komisji są przechowywane w Archiwum Państwowym Federacji Rosyjskiej.
W późniejszym okresie w ZSRR wielokrotnie próbowano wyjaśnić liczbę ofiar Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, zarówno wśród żołnierzy, jak i cywilów. Dlatego też, w różnych okresach istnienia Związku Radzieckiego, pojawiały się różne dane na temat strat. W latach 60-70tych ubiegłego wieku oficjalnie podawano liczbę 20 milionów zabitych i zmarłych.
W lutym 1989 r. ówczesny Komitet Centralny KPZR powołał zespół badawczy, który raz jeszcze miał zająć się tym zagadnieniem. 8 maja 1990 r., na uroczystej sesji Rady Najwyższej ZSRR, poświęconej 45. rocznicy zwycięstwa nad hitlerowskimi Niemcami, zostały opublikowane wyniki: dokładna liczba udokumentowanych strat, jak poinformował Komitet Centralny, wyniosła 26,6 miliona osób.
Po upadku Związku Radzieckiego w mediach pojawiały się liczne spekulacje, w których – bez odnoszenia się do materiałów źródłowych – oceniano liczbę zabitych i zmarłych nawet na ponad 40 milionów. W związku z tym raz jeszcze podjęto problem na najwyższym szczeblu: 23 października 2009 r. rosyjski minister obrony podpisał dekret „O Międzyresortowej Komisji do obliczania strat w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-45”. Powołana komisja, poprzez weryfikację badań z poprzednich lat, analizę dokumentów archiwalnych itd., w rezultacie potwierdziła dane na temat strat sił zbrojnych i ludności cywilnej ZSRR w latach 1941-1945, uzyskane na początku lat 90. XX w.
Więcej: Потери СССР в годы Второй мировой войны
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica