Archiwum Narodowe w Pradze (Národní archiv Praha) opublikowało na swoich stronach internetowych dźwiękowy portret czeskiego barda, poety i grafika Karla Kryla, a jednocześnie wydał książkę pt. „Ahoj občani!“ Karel Kryl proti vnitřní nesvobodě, („Witajcie obywatele!” Karel Kryl przeciwko wewnętrznemu brakowi wolności), autorstwa Jakub Šlouf, Jiří Křesťan, Miroslav Šepták, Pavel Mücke.
Karel Kryl – czeski bard Praskiej Wiosny 1968 r., poeta, grafik, główny przedstawiciel czechosłowackiego antykomunistycznego protest songu lat 1963–1989, bard Praskiej Wiosny 1968 r., działacz emigracyjny, urodził się 12 kwietnia 1944 r. w Kromieryżu (Kroměříž). Wyemigrował do Niemiec w 1969 r., gdzie współpracował z Radiem Wolna Europa”. Po 1989 r. wrócił do kraju, ale ostatecznie w nim nie zamieszkał, pozostając w Monachium. W wywiadach dla mediów i w swojej twórczości bezkompromisowo krytykował wydarzenia aktualne społeczne. Pisał muzykę i teksty piosenek, a jego repertuar obejmował zarówno piosenki satyryczne i poważne, ukazujące społeczeństwo, jak i poetyckie oraz melancholijne ballady. Miał przydomek „poeta z gitarą”. Zmarł 3 marca 1994 r. w Monachium.
Karel Kryl mówił i śpiewał po polsku, przyjaźnił się z polskimi poetami (Jackiem Kaczmarskim i Antoniną Krzysztoń), parokrotnie występował w Polsce. Chyba najbardziej znany był jego koncert w 4-5 listopada 1989 r. we Wrocławiu podczas Przeglądu Czechosłowackiej Kultury Niezależnej, na który przyjechało blisko 5 tysięcy Czechów i Słowaków – niektórzy okrężną drogą przez byłe NRD, gdyż władze w Pradze zabraniały udziału w tym przedsięwzięciu. W Polsce wydano potem płytę pt. Karel Kryl. Śpiewa we Wrocławiu.
Jak napisali czescy archiwiści: twórczość Karla Kryla silnie reagowała na rozwój sytuacji społecznej i była wyrazem zaangażowania politycznego. Przez dwie dekady była ściśle związana z pracą w redakcji Radia Wolna Europa. Artysta w satyryczny sposób ukazywał mechanizmy ucisku władzy po 1968 r. i ostro krytykował czechosłowackie społeczeństwo w okresie tzw. normalizacji, głównie za brak odwagi, uległość wobec władz i zdradę ideałów w zamian za korzyści materialne. Nie odstąpił od swoich surowych kryteriów także w okresie przemian demokratycznych po 1989 r., kiedy wbrew powszechnej wówczas euforii, nie przestawał wytykać elitom politycznym klientelizmu, bezdusznego konsumpcjonizmu, braku egzekwowania prawa oraz wrażliwości społecznej. Apelował o odpowiedzialne obywatelstwo i podkreślał, że demokracji nie można przyjąć jak gotowego produktu, ale trzeba ją stale odbudowywać poprzez ciężką pracę.
Dokumenty audio z głosem Kryla (wywiady, wypowiedzi oraz pieśni, dostępne są pod adresem https://na.gov.cz/kryl/. Wśród nich znalazły się też piosenki wykonywane po polsku oraz fragment jego występu we Wrocławiu z 1989 r. Całość została zilustrowana grafikami artysty.
Więcej:
Národní archiv: „AHOJ OBČANI!“
Národní archiv Publikace – e-shop: Jakub Šlouf, Jiří Křesťan, Miroslav Šepták, Pavel Mücke, „Ahoj občani!“ Karel Kryl proti vnitřní nesvobodě, 2025
Wikipedie, Karel Kryl
Facebook: KLUB KARLA KRYLA
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O.Jelenia Góra