7 grudnia 2024 r., po blisko pięciu i pół roku trwających pracach renowacyjnych, nastąpiło otwarcie paryskiej katedry Notre Dame. 15 kwietnia 2019 r. późnym popołudniem (około 18:20) zaczął się pożar słynnego obiektu. Doszczętnie spłonął dach, zniszczone zostało kamienne sklepienie nawy głównej i transept. Spłonęła część witraży. Udało się uratować najcenniejsze zabytki katedry wraz z koroną cierniową, kielichami i tuniką Ludwika IX Świętego.
Ponowne otwarcie zrekonstruowanej katedry stało się okazją do prezentacji zbiorów dotyczących katedry przechowywanych w Bibliotece Narodowej: obrazów katedry, książek i tekstów drukowanych, planów architektonicznych i wycinków prasowych. Odrębnym tematem jest postać pisarza Vitora Hugo, którego starania doprowadziły ponownego jej odkrycia przez Paryżan w połowie XIX w. Wspomniane materiału udostępniane są online poprzez portal Gallica.
Także Archiwa Narodowe Francji włączyły się w świętowanie otwarcia zrekonstruowanej katedry.
Przygotowano trzy przewodniki tematyczne o wspólnym temacie Paryska Notre-Dame w archiwach, zaprezentowane na stronach internetowych Archiwów Francji:
– Paryska Notre-Dame, architektoniczny klejnot (Notre-Dame de Paris, un joyau architectural).
To opowieść o lokalizacji i katedrze, która znajduje się na miejscy starożytnej rzymskiej świątyni. Kamień węgielny pod wspóczesną Notre-dame położono w 1163 r. w obecności papieża Aleksandra III. W archiwach Francji przechowywane są nekrologi i księgi kapituł Notre-Dame z 1326 r., relacje zarządów Notre-Dame de Paris i kościoła Saint-Jean-le-Rond z lat 1356-1792. W ciągłych pracach wokół katedry zaangażowanych było wielu mistrzów różnych branż budowlanych (murarzy, grawerów, tapicerów, szklarzy i innych). Podczas rewolucji 1789 r. katedra przeszła na własność państwa i budynek zaczął podupadać. Wartość katedry, jako dziedzictwa narodowego dostrzegł Vioctor Hugo. Od lat trzydziestych XIX w z różnym skutkiem podejmowano działania przewrócenia ponownie świątyni Paryżanom. Ostatecznie została wyświecona w 1864 r.
-Notre-Dame, kościół Paryżan i Bardzo Katolickich Królów (Notre-Dame, l’église des Parisiens et des Rois Très Chrétiens).
Przewodnik opowiada o tym co działo się katedrze wypełniającej konkretne funkcje liturgiczne. Składały się na nie codzienne nabożeństwa, procesje ale i wydarzenia niezwykłe chrzty, śluby, pogrzeby i koronacje. Omawiana jest tu aktywność wiernych owocująca pojawieniem się w jej wnętrzu wybitnych dział sztuki pochodzącej z różnych okresów istnienia katedry.
– W cieniu Notre-Dame: dziedziniec przed kościołem, miejsce do życia (A l’ombre de Notre-Dame : le parvis, un lieu de vie).
Przewodnik opowiada o otoczeniu katedry, z naciskiem na plac przed fasadą zachodnią. Omówiono je na trzech poziomach funkcjonalnych jako miejsce handlu, miejsce niebezpieczne i miejsce dziania się zdarzeń (strajków, zbrodni, teatru i innych).
Archiwa Francji w omawianych przewodnikach tematycznych udostępniły wybory źródeł do poszczególnych tematów w oparciu o opis kontekstowy. Kośćcem opisu jest podstawowy temat: katedra i jej dzieje, wydarzenia które się w niej dzieją oraz plac przed zachodnią fasadą jako miejsce zdarzeń z życia codziennego rozgrywających się właśnie w tym, a nie innym miejscu przez stulecia.
Źródła archiwalne prezentowane są wedle klucza przechowawcy, część z nich powiązana jest z dostępnymi skanami. Całość uzupełniły bibliografia i webografia.
Źródła
Revoir Notre-Dame… …Aux Archives Nationales
BNF Gallica: Notre-Dame de Paris
Wikipedia: Pożar katedry Notre-Dame w Paryżu
oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O. Bolesławiec