Dnia 18 marca 2017 r. w Pradze, w wieku 85 lat, zmarł najdostojniejszy członek honorowy Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów, kardynał Miloslav Vlk. W ostatnich miesiącach życia zmagał się z nowotworem płuc z przerzutami do kości. Ten bezkompromisowy duchowny był dobrze znany nie tylko w swoim rodzinnym kraju, ale także w Polsce. Tu jednak mało osób wie, iż w swoją dorosłą drogę życiową rozpoczął jako archiwista.
Dr. h. c. Miloslav kardynał Vlk urodził się 17 maja 1932 r. w Líšnice. W latach 1955-1960 studiował archiwistykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze. Już jako magister rozpoczął pracę w archiwach państwowych, najpierw jako archiwista w Powiatowym Archiwum (Okresní archiv) v Třeboni w 1960 r., potem w takim samym archiwum w Jindřichově Hradci w latach 1960-1961, a wreszcie w Powiatowym i Miejskim Archiwum (Okresní a městski archiv) w Czeskich Budziejowicach, gdzie w latach 1961-1964 był dyrektorem. Dopiero w 1964 r. rozpoczął studia teologiczne w Litomierzycach. Po ich ukończeniu w 1968 r. przyjął święcenia kapłańskie, a następnie został sekretarzem czeskobudziejowickiego biskupa Józefa Hloucha. Jego postawa i nieprzejednany stosunek wobec ówczesnej rzeczywistości spowodowały, że władze komunistyczne zmusiły go do opuszczenia tego stanowiska i przez kolejne lata był wikarym i proboszczem w małych, wiejskich parafiach.

Komunikat arcybiskupa Dominika Duka

W 1978 r. władze cofnęły Mu jednak całkiem zgodę na wykonywanie tego zawodu duchownego. Przez kolejne 10 lat, do 1988 r., zmuszony był pracować jako zwykły robotnik – mył okna w spółdzielczym zakładzie usługowym. Pracował też w Pradze jako zwykły archiwista. Przez cały czas potajemnie wykonywał obowiązki duchownego. Dopiero 1 stycznia 1989 r. cofnięto Mu zakaz i oficjalnie został duchownym, najpierw w Klatovsku, a potem na Szumawie. Dnia 14 lutego 1990 r. został mianowany biskupem w Czeskich Budziejowicach, dnia 27 marca 1991 r. arcybiskupem w Pradze, a 26 listopada 1994 r. papież Jan Paweł II podniósł Go do godności kardynalskiej. Do 2010 r. był praskim arcybiskupem i prymasem Czech. W 2010 r. papież przyjął Jego rezygnację z urzędu, złożoną ze względu na wiek. Dalej jednak aktywnie działał na różnych polach zarówno w Kościele, jak i wśród społeczeństwa. Zawsze czuł się historykiem i archiwistą, podkreślając to w licznych opublikowanych opracowaniach badawczych z dziedziny historii. W 2007 r. został mianowany członkiem honorowym Stowarzyszenia Czeskich Archiwistów (ČAS). W tym też roku otrzymał z rąk ministra spraw zagranicznych Ivana Langra medal „Za zasługi dla czeskiej archiwistyki” (Za zásluhy o české archivnictví).
W 2014 r. oficjalny biuletyn czeskiego stowarzyszenia archiwalnego „ČAS w roce 2013” opublikował treść jego wykładu, pt. „Znaki czasu. O drodze do źródeł, historii i prawdy”, jaki wygłosił 13 kwietnia 2013 r. na uroczystości z okazji jubileuszu 80-lecia, którą zorganizowali czescy archiwiści. W swoim wystąpieniu Kardynał stwierdził, iż od młodości miał powołanie kapłańskie, ale w czasach komunistycznych studia teologiczne nie były w możliwe, dlatego wybrał archiwistykę, gdyż tylko ona pozwalała mu pozostawać intelektualnie jak najbliżej powołaniu i zainteresowaniom. Nie chciał studiować samej historii, bo to oznaczałoby poddanie się ideologii komunistycznej. Swoje lata pracy w archiwach uważa przy tym za bardzo piękny okres. W trakcie studiów i pracy archiwalnej Kardynał wyrobił w sobie potrzebę każdorazowego docierania do źródeł wszystkich spraw i problemów, jakie przyszło mu rozstrzygać. Zawsze uważał, że historia jest nauczycielką życia, ale ludzie zbyt słabo ją znają. W tym kontekście – a także w związku z członkowstwem Czech w UE – wspominał o misji Cyryla i Metodego, która wprowadziła Czechy w obręb kultury europejskiej, jak również o św. bp. Wojciechu, gorącym zwolenniku zjednoczenia Europy w X w. Kultura Czech według niego jest więc w całości zakorzeniona i wywodzi się z chrześcijaństwa. Zwracał uwagę, iż historia powinna wpływać na pewność siebie i umocnienie świadomości narodowej. Przy tym odnosił się do początków Unii Europejskiej, podkreślając założenie jej przez trzech chrześcijańskich polityków, pragnących stworzyć wspólnotę państw, opartą na kulturze chrześcijańskiej, która nie dopuściłaby do tragedii podobnej do II wojny światowej. Symbolem powstającej Unii stało się dwanaście gwiazd na niebieskim tle, wprost nawiązujących do gwiazd otaczających głowę Najświętszej Maryi Panny w wizji z Apokalipsy św. Jana. Podobnie hasło na fladze prezydenta Czech „Prawda zwycięży”, wywodzi się od husyckiego wezwania „Prawda Panie zwycięży”. Sens tych znaków został zatarty przez kolejne pokolenia i ich politykę. Podobnie jak rewolucja francuska, która legła u podstaw dwóch totalitaryzmów, gdyż u jej podstaw zabrakło postaw duchowych. A cała kultura europejska oparta jest na wspólnocie duchowej, na Bogu. Bez zrozumienia przeszłości, nie jesteśmy w stanie zrozumieć teraźniejszości, zrozumieć siebie. Kardynał twierdził, że do swych poglądów doszedł metodą pracy archiwalnej, „drogą do korzeni, do źródeł”, gdzie odnalazł przyczyny stanu społeczeństwa, w ramach którego żyjemy.
Pogrzeb kardynała Miloslava Vlka odbędzie się w sobotę 25 marca o godz. 11:00 kościele sv. Víta w Pradze. Jego ciało zostanie wystawione w tym miejscu w czwartek, a piątek po południu w kościele św. Benedykta na Hradczanach. Sobotnią mszę św. żałobną odprawi arcybiskup Dominik Duka.

Więcej:

Česká archivní společnost (ČAS): Zemřel kardinál a bývalý archivář Miloslav Vlk, čestný člen České archivní společnosti

Wikipedia: Miloslav kardinál Vlk

Serwis: http://www.kardinal.cz/

Radio Vatikan: Tschechien: Kardinal Miloslav Vlk ist verstorben

SEZNAM, Kardinál Miloslav Vlk zemřel, bylo mu 84 let. Papež v dopise ocenil jeho přínos církvi

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział Jelenia Góra