24 sierpnia 2016 r. na stronie internetowej Archiwum Państwowego Federacji Rosyjskiej ukazała się elektroniczna publikacja „Dokumenty historii zabójstwa rodziny carskiej w archiwach rosyjskich i zagranicznych.” Projekt zrealizowano w związku z przypadającą za dwa lata, 17 lipca 2018 r., setną rocznicą bolszewickiej zbrodni – kaźni cara Mikołaja II i jego rodziny.
W ramach projektu prezentowanych jest 281 dokumentów odnalezionych w zasobie Archiwum Państwowego Federacji Rosyjskiej, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historii Społeczno-Politycznej, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historii Najnowszej, Archiwum Prezydenta Federacji Rosyjskiej, Państwowego Archiwum Historii Najnowszej w Permie, Archiwum Państwowego Obwodu Swierdłowskiego i Centrum Dokumentacji Organizacji Społecznych Obwodu Swierdłowskiego, a także archiwum Seminarium Prawosławnego Świętej Trójcy w Jordanville (USA).
Dokumenty archiwalne podzielono tematycznie na sekcje: „Abdykacja cara Mikołaja II i dokumenty związane z nieobjęciem tronu przez wielkiego księcia Michała Romanowa”, „Aresztowanie Mikołaja II i Aleksandry Fiodorowny. Pobyt rodziny carskiej w Carskim Siole”, „Przeniesienie rodziny carskiej do Tobolska. Pobyt w Tobolsku”, „Przygotowanie sądu nad Mikołajem II”, „Przeniesienie rodziny carskiej z Tobolska do Jekaterynburga. Misja komisarza W.W. Jakowlewa”, „Pobyt rodziny carskiej w Jekaterynburgu”, „Jekaterynburska tragedia”, „Dochodzenie śledczego sądowego do spraw szczególnie ważnych w Sądzie Rejonowym w Omsku M. A. Sokołowa”, „Inne dokumenty dotyczące śledztwa w sprawie śmierci rodziny carskiej”, „Wspomnienia” i „Materiały uzupełniające”. Dokumenty w sekcjach ułożono w porządku chronologicznym.
Twórcy projektu zwracają uwagę na zaszyfrowany telegram (dokument nr 154), wysłany 17 lipca 1918 r. przez przewodniczącego Urałsowieta A. G. Biełoborodowa do Moskwy, w którym prosi o poinformowanie Swierdłowa i Lenina o zamordowaniu członków rodziny Romanowów („Powiedzcie Swierdłowowi, że całą rodzinę spotkał ten sam los, co głowę. Oficjalnie rodzina zginie przy ewakuacji”). Telegram został rozszyfrowany w trakcie śledztwa, które prowadzono w latach 1919-1922, gdy do Jekaterynburga weszła biała Armia Syberyjska. Ważną rolę odegrał w nim śledczy Mikołaj Sokołow (zdołał on wywieźć zebrany materiał do zachodniej Europy). Przez dziesięciolecia telegram znany był tylko poprzez opublikowanie jego treści w książce M. Sokołowa „Morderstwo rodziny carskiej”, wydanej w 1924 roku poza granicami bolszewickiej Rosji. Oryginał telegramu został odzyskany przez rosyjskie archiwa państwowe w drodze wymiany materiałów archiwalnych z Księstwem Liechtensteinu.
Więcej:
Projekt УБИЙСТВО ЦАРСКОЙ СЕМЬИ („Zabójstwo carskiej rodziny”)
O śledztwie M. Sokołowa: Tajemnica śmierci Mikołaja II
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica