Zgodnie ze słownikową terminologią (tu: Słownik języka polskiego, 1992) – korupcja jest to: „przyjmowanie lub żądanie przez pracownika instytucji państwowej lub społecznej korzyści majątkowej lub osobistej w zamian ze wykonanie czynności urzędowej lub za naruszenie prawa”. Definicja ta nie obejmuje oczywiście całości problemów związanych z tą kwestię, towarzyszącą, czy raczej trapiącą ludzkość od początków jej społecznego istnienia. Zagadnieniu temu dla dwóch ostatnich stuleciu będzie poświęcona międzynarodowa konferencja naukowa, jaka odbędzie się w dniach 19.-20. września 2024 r. w Archiwum Narodowym w Pradze.
Organizatorami konferencji, obradującej pod hasłem „Korupcja – kumoterstwo – kryzysy w Europie lat 1789-1989” są: Instytut Historyczny Akademii Nauk Republiki Czeskiej i Archiwum Narodowe w Pradze we współpracy z szeregiem instytucji: Instytutem Państwa i Prawa, Instytutem Socjologii Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Wydziałem Filozoficznym Uniwersytetu Południowoczeskiego w Czeskich Budziejowicach i takimż Wydziałem Uniwersytetu Karola w Pradze, Instytutem Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetem w Peczu (Węgry) oraz z Czesko-Niemiecką i Słowacko-Niemiecką Komisją Historyczną.
Organizatorzy w zaproszeniu opisują zakres planowanych obrad, koncentrując się na korupcji politycznej, będącej złożonym i wielowarstwowym zjawiskiem społecznym, które choć niepożądane, jest wszak charakterystyczne dla wszystkich zorganizowanych społeczeństw. Umożliwia bowiem zdobywanie i utrzymywanie nielegalnych wpływów, władzy i majątku. Może jednak w czasach kryzysu stanowić poważne zagrożenie dla odporności systemu społecznego.
Organizatorzy zwracają uwagę na fakt, że wielkie przemiany strukturalne towarzyszą każdej zmianie reżimu, mając istotny wpływ na wzrost korupcji, która jest częstosto sowaną strategią przetrwania wszelkiego rodzaju elit.Badanie korupcji wymaga więc szerokiego kontekstu społecznego, prawnego, gospodarczego i kulturowego.
Istotne miejsce zajmuje korupcja zwłaszcza w badaniach prawnych i prawnohistorycznych, dotykających zmian w myśleniu prawniczym w różnych kontekstach politycznych i kulturowych. Zmiany w ustawodawstwie i praktyce, zwłaszcza w takich instytucjach, jak prokuratury i sądy, stanowią temat zasadniczy, a jednocześnie niewystarczająco poznany. Z kolei dla historii prawa nie mniej istotne są dyskusje na temat formy regulacji prawnej – zarówno na poziomie zawodowym, legislacyjnym i administracyjnym, jak i na poziomie ogólnospołecznym – społeczeństwa obywatelskiego. W ramach nadchodzącej konferencji organizatorzy pragną koncentrować się na następujących obszarach tematycznych:
-źródła archiwalne, ujęcia teoretyczne i metodologiczne;
-praktyki korupcyjne podczas wyborów; intensywność i skuteczność stosowania praktyk korupcyjnych jako narzędzia walki politycznej, marketingu, komunikacji i wizerunku medialnego;
-ocena ciągłości wzorców zachowań korupcyjnych elit politycznych i gospodarczych podczas transformacji i zmian ustrojowych w perspektywie transnarodowej;
-koncentrowanie się na różnych formach korupcji (np. przekupstwie, klientyzmie i nepotyzmie) jako narzędziach tworzenia nowych elit, czy też utrzymywania (ratowania) starych elit,w trakciezmian politycznych i reżimowych;
-dyskurs antykorupcyjny w perspektywie transnarodowej;
-korupcja i klientyzm jako wzorce zachowań konstruktywnych i destrukcyjnych, a także jako zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Źródło:
Národní archiv: Korupce – klientelismus – krize v Evropě 1789–1989
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O. Jelenia Góra