NIEMCY: Warszawa na celowniku fotoreporterów- wystawa fotografii z lat 1939-1945
Od 27 sierpnia w siedzibie głównej Bundesarchiv w Koblencji, będzie można oglądać wystawę upamiętniającą 70 rocznicę wybuchu II wojny światowej i napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Wystawa nosi tytuł „Im Objektiv des Feindes. Die deutschen Bildberichterstatter im besetzten Warschau (1939-1945)“. (W obiektywie wrogów. Niemieccy fotoreporterzy w okupowanej Warszawie 1939-1945). Ekspozycja powstała w wyniku współpracy niemieckich i polskich instytucji: Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie (Stiftung Preußischer Kulturbesitze), Muzeum Kultur Europejskich w Berlinie (Museum Europäischer Kulturen) Domu Spotkań z Historią w Warszawie, Krąg Przyjaciół Domu Willy’ego Brandta w Berlinie (Freundeskreis Willy-Brandt-Haus), Bundesarchiv w Koblencji i Herder Institut w Marburgu.
Wystawa pokazuje stopniowe unicestwianie miasta od 1939 do 1945 roku, miasta które przed wybuchem wojny liczyło 1,3 miliona ludzi, i w którym w wyniku wojny życie straciło 700 tys. mieszkańców, w tym 350 tys. Żydów. Fotografie obejmują kolejno takie zagadnienia, jak: kampania wrześniowa, represje dokonywane na ludności polskiej, życie codzienne okupowanego miasta, eksterminację Żydów, Powstanie Warszawskie i ostateczne dzieło zniszczenia, dokonywane od października 1944 do stycznia 1945.
Autorami wystawy są Danuta Jackiewicz i Eugeniusz Cezary Król, którzy wybrali na nią 250 zdjęć, wykonanych przez niemieckich fotoreporterów na potrzeby propagandy niemieckiej, realizowanej przez Kompanie Propagandowe (Propaganda-Kompanien–PK) Wehrmachtu i Waffen-SS. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Bundesarchiv i Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie. Wielkość zasobu obejmująca działalność PK szacowana jest na 1,1 mln. fotografii.
W znakomitej większości zdjęcia te będą pokazywane w Niemczech po raz pierwszy. Na wystawie można będzie odnaleźć -pomimo warstwy propagandowej pokazującej Polaków i Żydów jako niższą rasę- dokumentację ukazującą zniszczenia stolicy i życie codzienne jej mieszkańców. Do szczególnie ciekawych należy zaliczyć zdjęcia wykonane przez Joe J. Heydeckera, który w chwilach wolnych od służby fotografował życie w gettcie. Po upadku Powstania Warszawskiego wykonał zaś serię unikalnych zdjęć centrum miasta tuż przed całkowitym jego wyburzeniem. Wiele zdjęć jest jednak zmanipulowanych. Świadczą one o zamiarze przedstawienia polskiej i żydowskiej ludności w niekorzystnym świetle. Propaganda w nazistowskich Niemczech była przecież tak samo ważna, jak czołgi i armaty.
Przekaz wizualny wzbogacony jest o komentarz historyczny autorów uzupełniony fragmentami dokumentów, np. dzienników Wilma Hosenfelda, Józefa Goebbelsa, wspomnieniami mieszkańców Warszawy, artykułami z okresu okupacji, oraz reprodukcjami plakatów i afiszów.
Wystawa pokazywana była po raz pierwszy w Domu Spotkań z Historia w Warszawie jesienią 2008 roku. 27 sierpnia w Koblencji, wystawę otworzy prof. Eugeniusz Cezary Król z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Na podstawie materiałów Bundesarchiv i AUGIAS NET Das Nachrichtenportal Archivwesens
Opracowała Jolanta Leśniewska
AP Kutno