W cyklu wydawniczym „Archiv zur DDR-Staatssicherheit“ firmowanym przez Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik (BSTU)- potocznie zwanym Instytutem Gaucka- ukazała się najnowsza publikacja „Geheimhaltung und Staatssicherheit. Zur Kartographie des Kalten Krieges“.
fot. serwis Amazon.com
Składa się na nią 21 artykułów autorów z Europy i USA, bogato uzupełnianych przez dokumenty źródłowe i 119 ilustracji. Ukazuje ona wpływ konfrontacyjnej polityki prowadzonej pomiędzy dwoma mocarstwami na kartografię w okresie „zimnej wojny”, a więc od 1946 roku, aż po upadek komunizmu i rozpad Związku Radzieckiego. W normalnych warunkach kartografia jako nauka o tworzeniu map jest dyscypliną odwzorowującą graficznie informację o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów i zjawisk. W okresie „zimnej wojny” kartografia stała się narzędziem podporządkowanym rywalizacji pomiędzy dwoma blokami. Miała służyć celom militarnym i była ważnym elementem we wszystkich planach wojennych. Dlatego też materiały kartograficzne miały wysokie klauzule tajności. Interes gospodarki narodowej, czy interes społeczny odgrywał tu zupełnie drugorzędną rolę. Kartografia tej epoki znajdowała się, więc pomiędzy ograniczeniami wynikającymi z narzuconych jej wymogów bezpieczeństwa, a rzetelnością i fachowością. Jasnym było, że nie dało się tego razem pogodzić. Poszczególni autorzy pokazuję, poza całym kontekstem historycznym i uwarunkowaniami, wpływ służb bezpieczeństwa w Polsce, na Węgrzech, w Estonii, Czechosłowacji i DDR na kartografię, a nawet na kształt atlasów szkolnych w DDR i USA. Skąpe dotychczas informacje dotyczące wydawnictwa nie pozwalają na bardziej wnikliwe jego omówienie.
Nie jest to pierwsza publikacja dotycząca tej tematyki. W 2002 roku, w tomie 5serii „Archiv zur DDR-Staatssicherheit“ ukazała się bardzo interesująca, również zbiorowa publikacja pokazująca fałszowanie map w ramach komunistycznego sytemu bezpieczeństwa i jego wpływ na „kształt świata” kreowanego na mapach- „Kartenverfälschung als Folge übergroßer Geheimhaltung? Eine Annäherung an das Thema Einflußnahme der Staatssicherheit auf das Kartenwesend der DDR“.
Ta seria wydawnicza wielokrotnie dotyka wspólnych elementów nieodległej, a mimo to mało znanej w Polsce historii najnowszej Europy Środkowo- Wschodniej. Dla badaczy dziejów współczesnych jest to znakomite źródło, nie tylko dotyczące historii komunistycznych Niemiec. Warto chociażby zwrócić uwagę na tom 3 serii „Lustration, Aktenöffnung, demokratischer Umbruch in Polen, Tschechien, der Slowakei und Ungarn”, dotyczący ciągle kontrowersyjnych zagadnień, takich jak lustracja, dostęp do akt służb bezpieczeństwa i przewrót demokratyczny jaki dokonał się w Polsce, na Węgrzech i w Czechosłowacji widziany z perspektywy sąsiada.
Na podstawie serwisu prasowego BSTU.
Oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno