Wdniu 14 czerwca 2022 r., w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, odbyła się konferencja pt. Kroniki parafialne jako źródła historyczne. Została ona zorganizowana przez Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Przemyślu, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Partnerami wydarzenia były archiwa państwowe – Archiwum Państwowe w Przemyślu oraz Archiwum Państwowe w Rzeszowie. Patronat medialny nad imprezą objęły miesięcznik „Nasz Przemyśl” i Radio Fara Rozgłośnia Archidiecezji Przemyskiej.
W imieniu organizatorów licznie przybyłych uczestników przywitała wiceprezes Towarzystwa dr Ewa Grin-Piszczek oraz prezes Waldemar Wiglusz.
Moderatorem pierwszej sesji był dr hab. Jan Pisuliński, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego. Dr Arkadiusz Więch(Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego) przedstawił w niej Kroniki parafialne jako źródło do badań społeczności lokalnych na obszarze Galicji, obrazując temat przykładami kronik parafii w Starym Żmigrodzie oraz Rzochowie. Kroniki te zostały opracowane naukowo i wydane drukiem (Kronika parafii Rzochów 1837-1971, wyd. K. Haptaś, Kolbuszowa 2014; Kronika kościoła parafialnego w Starym Żmigrodzie, oprac. i wstęp D. Nowak, Krosno 2018). Dr E. Grin-Piszczek (AP w Przemyślu, SAP Oddział w Przemyślu) omówiła kroniki parafii rzymsko- i greckokatolickich znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu. Następnie dr Grzegorz Klebowicz (Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu)zapoznał słuchaczy z zagadnieniem przedstawiania dziejów parafii na stronach internetowych oraz profilach społecznościowych parafii rzymskokatolickich archidiecezji przemyskiej.
dr E.Grin Piszczek, dr A. Więch i dr hab. J. Pisuliński
Drugą sesję poprowadził dr hab. Szczepan Kozak, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego. Ks. dr Marcin Kapłon (Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu) zaprezentował temat Kroniki parafialne w Archidiecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego na przykładzie parafii dekanatu Przemyśl III. Następnie mgr Łukasz Podolak (SAP Oddział w Przemyślu, Uniwersytet Rzeszowski) dokonał porównania obrazu powojennej administracji lokalnej w kronikach parafialnych ks. Józefa Mroczkowskiego z Oleszyc oraz ks. Romana Penca proboszcza w Przeworsku. Te kroniki także doczekały się wydania (Obserwator. Pogranicze polsko-ukraińskie w krwawych latach 1939–1947. Pożogi, ucieczki, przesiedlenia, echa Wołynia, Warszawa 2013; „Kronika” ks. Romana Penca proboszcza w Przeworsku (lata 1944-1951), wybór i opracowanie Sz. Kozak, Przeworsk 2020).
Kolejna sesja była moderowana przez dr. Grzegorza Klebowicza. Podczas jej trwania prelegenci przedstawili przykłady zapisów o charakterze kronikarskim. Dr Adam Szczupak (Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie) omówił zawartość rękopisu „Zapiski ważniejszych wydarzeń w przemyskiej kapitule i Kościele greckokatolickim” ks. Mirona Podolińskiegoi jego znaczenie jako źródła do dziejów parafii greckokatolickiej w Przemyślu i eparchii przemyskiej. Mgr Krzysztof Łyko (SAP Oddział w Rzeszowie, AP w Rzeszowie)zapoznał słuchaczy z zapisami kronikarskimi sporządzonymi przez ks. Jana Kiełbusiewicza w Księdze rozporządzeń Parafii Rzymskokatolickiej w Trzcianie k. Rzeszowa. Dotyczyły one przebiegu epidemii cholery.
dr G. Klebowicz oraz dyskusja
Ożywiona dyskusja będąca podsumowaniem konferencji oraz obecność gości, m.in. z Sandomierza i Jarosławia potwierdziły, że temat kronik parafialnych jest niezwykle ciekawym zagadnieniem badawczym.Drukowane wersje wystąpień ukażą się w „Roczniku Przemyskim Historia” (czasopismo punktowane, 20 pkt), wydawanym przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu.
Tekst: Ewa Grin-Piszczek
AP Przemyśl
Zdjęcia: Kamil Zarański
SAP O/Przemyśl