14 stycznia 2022 r. w Sali Wystaw Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historii Społeczno-Politycznej (Российского государственного архива социально-политической истории, w skrócie РГАСПИ, pol. RGASPI) odbyło się uroczyste otwarcie wystawy historyczno-dokumentalnej poświęconej 300-leciu prokuratury Rosji pod tytułem „W celu wzmocnienia prawa i porządku…”, zorganizowanej na podstawie Dekretu Prezydenta Federacji Rosyjskiej z dnia 24.03.2021 nr 163 „O obchodach 300-lecia prokuratury rosyjskiej” oraz planu głównych wydarzeń dla przygotowania i przeprowadzenie w 2022 r. obchodów 300-lecia prokuratury rosyjskiej, zatwierdzonych zarządzeniem Rządu Federacji Rosyjskiej z dnia 21.06.2021 r. Głównymi organizatorami wystawy są Federalna Agencja Archiwalna, Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Społeczno-Politycznej oraz Prokuratura Generalna Federacji Rosyjskiej, natomiast eksponaty pochodzą z zasobu kilku rosyjskich archiwów centralnych.
Powstanie prokuratury w Rosji było wynikiem jednej z najważniejszych reform cara Piotra I, której zadaniem miało być „zniszczenie lub osłabienie zła wynikającego z nieładu w sprawach, niesprawiedliwości, przekupstwa i bezprawia”.
Wystawa oparta jest na unikatowych dokumentach archiwalnych, odzwierciedlających ciągłość głównych etapów 300-letniej historii prokuratury rosyjskiej, z uwzględnieniem ewolucji funkcji: prokuratura Imperium Rosyjskiego typu nadzorczego z przewagą funkcji nadzoru nad przestrzeganiem praworządności, śledztwa i sądu (1722–1864); prokuratura Imperium Rosyjskiego typu oskarżycielskiego, jako organ ścigania karnego, którego podstawową funkcją jest wspieranie oskarżenia w sądzie (1864–1917) oraz prokuratura Związku Sowieckiego i Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Sowieckiej typu mieszanego, nadzorczo-oskarżycielskiego (od 1922).
Na wystawie prezentowane są materiały archiwalne najwyższych organów administracji państwowej, obejmujące różne okresy historyczne powstawania i rozwoju prokuratury krajowej, w tym okres ZSRR i Federacji Rosyjskiej.
Aspekt instytucjonalny historii prokuratury uzupełniają dokumenty biograficzne kierujących prokuraturą oraz dokumenty dotyczące poszczególnych śledztw i procesów (śledztwa w sprawie Jemeliana Pugaczowa, straconego w 1775 r., procesu dekabrystów w 1826 r., zabójstwa w 1918 r. rodziny cara Mikołaja II, śledztwa w sprawie zbrodni hitlerowskich najeźdźców, udziału w procesie rehabilitacji ofiar masowych represji itp.). Dużo uwagi poświęcono podstawom prawnym prokuratury krajowej oraz aktom ustawodawczym najwyższych władz Imperium Rosyjskiego, RFSRR, ZSRR i Federacji Rosyjskiej.
Wystawę można zwiedzać do 28 lutego 2022 roku pod adresem: Moskwa, ul. Bolszaja Dmitrowka 15. Wstęp wolny, wymagane są maski.
oprac. Edyta Łaborewicz
AP we Wrocławiu O/Legnica