Na początku lat 90 XX wieku sztuka filmowa obchodziła stulecie swojego istnienia i w związku z tym w Nadrenii Północnej Westfalii, w Bielefeld we wrześniu 1991 roku odbyło się Państwowe Forum Kultury Filmowej, zorganizowane przez Ministerstwo Kultury. Uczestniczyli w nim eksperci z archiwów, instytucji medialnych, uniwersytetów i stacji nadawczych. W założeniu miała to być wymiana opinii i doświadczeń na temat stanu materiałów filmowych jako dobra kultury w Nadrenii Północnej-Westfalii. Efektem końcowym zaś było założenie Grupy Roboczej ds. Archiwizacji Filmów NRW (Arbeitskreis Filmarchivierung NRW), która w 2021 roku obchodzi 30-lecie swojego istnienia.
Jednocześnie jednak pojawiło się wiele pytań: kto w kraju związkowym dba o zachowanie powstałych różnorodnych dokumentów filmowych, jak wygląda sytuacja w zakresie wyszukiwania tych filmów i jak powinno funkcjonować wykorzystanie starych klisz fotograficznych w dobie analogowego, a wkrótce także cyfrowego zapisu?
Paul Hofmann, dyrektor Kinematheki w Zagłębiu Ruhry i uczestnik grupy od samego początku, wspomina: „Uczestnicy debatowali przez wiele godzin i sformułowali liczne żądania, które najpierw miały stworzyć podstawę do dalszych działań Wynikiem tego była „Deklaracja z Bielefeld”, którą uważa się również za narodziny Arbeitskreis Filmarchivierung NRW. Wydarzenie to, które miało miejsce 30 lat temu, oraz dotychczasowe osiągnięcia grupy roboczej zostały upamiętnione z okazji Światowego Dnia Dziedzictwa Audiowizualnego, który przypada 27 października 2021 r.Grupa robocza składa się obecnie z około tuzina przedstawicieli różnych branż archiwalnych, których łączy jedno: troska o przyszłość filmowych skarbów NRW. Aktywnymi członkami są: Miejskie Filmforum Duisburga, Thyssenkrupp Archives, Filmforum Duisburg, Archiwum Korporacyjne Thyssenkrupp, Centrum Medialne i Edukacyjne LVR w Düsseldorfie, Kinemathek w Zagłębiu Ruhry, Akademia Katolicka w Schwerte, Archiwum Państwowe Nadrenii Północnej- Westfalii, montan.dok / Bergbauarchiv Bochum, Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych Oberhausen, Archiwum Gospodarcze NRW i Muzeum Filmu w Düsseldorfie.Również Ministerstwo Kultury i Nauki Północnej Nadrenii-Westfalii regularnie uczestniczy w tych działaniach w charakterze doradczym. Do zadań grupy roboczej należy wymiana informacji na temat rozwoju archiwizacji filmów, przekazywanie informacji instytucjom, które reprezentują w grupie roboczej oraz omawianie wyzwań w zakresie konserwacji i digitalizacji.
Na początku grupa robocza podjęła się kilku podstawowych zadań. W latach 90. przeprowadzono np. ogólnoniemiecką kwerendę filmów w archiwach i innych instytucjach kultury, której efektem były dwa wydania publikacji „Filmschätze auf der Spur” (Na tropie filmowych skarbów) w 1994 i 1997 roku. W ramach innego projektu w latach 2002/2003, pod hasłem programowym „Büchsenöffner” (otwieracz puszek), przeprowadzono jakościowe próbne projekcje filmowe, podczas których – pod auspicjami Kinemathek w Zagłębiu Ruhry – po raz pierwszy określono zawartość i stan zachowania wybranych miejskich zbiorów filmowych. W latach 2007-2016 w Katolickiej Akademii w Schwerte odbyło się w sumie sześć publicznych konferencji poświęconych zagadnieniom związanym z identyfikacją, konserwacją, wykorzystaniem i prezentacją filmów archiwalnych.
W międzyczasie instytucje członkowskie grupy roboczej również rozwinęły się i ściśle ze sobą współpracują: Centrum Medialne LWL dla Westfalii utworzyło kompletne archiwum filmowe, które wspiera archiwa miejskie w Westfalii-Lippe w zakresie konserwacji i cyfryzacji, a Muzeum Filmu w Düsseldorfie utworzyło duży, klimatyzowany magazyn filmowy, który jest dostępny również dla zainteresowanych podnajemców, natomiast archiwa gospodarcze utworzyły cieszącą się dużym uznaniem retrospektywę filmową „IndustrieFilm Ruhr”, która działa już 25 lat.Wiele z pokazywanych tam i podczas innych wydarzeń filmów zostało zdigitalizowanych dzięki dotacjom państwowym, które stan Nadrenii Północnej-Westfalii udostępnia od 2007 roku w ramach programu Substanzerhalt Film . Grupa robocza wspólnie z państwowym departamentem filmowym opracowała kryteria finansowania, doradza zainteresowanym w sprawie wniosków oraz uczestniczy w posiedzeniach jury w celu przyznania środków. Dostarczone środki wynoszą 50 000 euro rocznie, dzięki czemu w ciągu ostatnich 14 lat zabezpieczono merytorycznie ponad 1400 filmów i zdigitalizowano je do współczesnego użytku.
Wiosną 2022 r. wybrane prace z programu finansowania zostaną zaprezentowane na Forum Filmowym w Duisburgu, aby dać wgląd w wielki skarb filmowy, który ma do zaoferowania Nadrenia Północna-Westfalia i który został zachowany, nie tylko dzięki zaangażowaniu Grupa Robocza Archiwizacji Filmów NRW.
Więcej:
Filarchivierung NRM: 30 Jahre Arbeitskreis Filmarchivierung NRW – eine Bilanz
Jolanta Leśniewska
AP Płock O/Kutno