W dniach 4 i 5 listopada 2014 roku w salach Archiwum Narodowego w Pradze odbyła się bardzo ciekawa konferencja pod hasłem: „Archiwa szkołom, archiwiści nauczycielom” (Archivy školám, archiváři učitelům), adresowana do grona pedagogicznego wszystkich typów szkół, do uczniów szkół średnich i studentów uczelni wyższych, archiwistów oraz do ogółu społeczeństwa zainteresowanego historią. Motto konferencji brzmiało: „Naszym celem nie jest nauczenie nauczycieli jak uczyć, ale informowanie ich o tym, gdzie i jak mogą dla nauki wykorzystać archiwa” (Naším cílem není naučit učitele učit, ale informovat je o tom, co, kde a jak mohou v archivech pro výuku využít). Konferencję zorganizowano z okazji 60-lecia powstania jednolitej państwowej sieci archiwalnej w Republice Czeskiej. Honorowy patronat nad obradami objęli ministrowie: Spraw Wewnętrznych i Edukacji Narodowej.
W dniu 7 maja 1954 roku wieloletni wysiłek, zmierzający do stworzenia jednolitej sieci archiwów w Czechosłowacji doczekał się realizacji w postaci rozporządzenia rządowego nr 29 o archiwistyce. W dniu 1 października 1954 roku powołano Centralne Archiwum Państwowe i stopniowo podporządkowywano wojewódzkie i krajowych archiwa bezpośrednio pod zarząd Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Później powstały przy starostwach powiatowych Powiatowe Archiwa Państwowe. Rozporządzenie rządu z 1954 zostało z czasem zastąpione przez nowe prawa archiwalne, już na poziomie ustaw, dzięki którym obecnie archiwa czeskie są bardziej otwarte dla szerokich rzesz społeczeństwa niż w innych krajach. Oczywiście ograniczenia istnieją (zgodnie z obowiązującymi przepisami), ale ogólnie archiwa są szeroko otwarte dla rozmaitych naukowców i ogółu społeczeństwa. Ignorancja badaczy w zakresie obowiązującego prawa utrudnia jednak często pracę archiwistom. Największe problemy sprawiają studenci. Często przychodzą oni do archiwów na krótko przed upływem terminu składania prac licencjackich lub magisterskich, z tematami, które wymagają zwykle wielomiesięcznych badań, żądając szybkiego dostępu do interesujących ich danych. Większość studentów nie posiada odpowiedniego przygotowania metodologicznego do badań historycznych i do pracy z dokumentami archiwalnymi. Nauczyciele historii narzekają na brak źródeł nauczania, ale zaniedbują przygotowanie uczniów/studentów do pracy z tymi źródłami. Z tego powodu czescy archiwiści połączyły swoje siły i postanowili zorganizować dwudniową konferencję, adresowaną do wszystkich typów szkół, nauczycieli, studentów, szkół średnich i wyższych, indywidualnych badaczy (amatorów i fachowców).
Zadaniem Konferencji, oprócz ogólnego podsumowania 60-letniego rozwoju archiwów, stało się przekazanie najważniejszych informacje na temat warunków, jakie trzeba spełnić, aby badać archiwalia. Omówiono na niej kwestie różnorodności materiałów archiwalnych oraz to, które z nich przechowywane są w jakich typach archiwów. Przedstawiono najbardziej popularne tematy badawcze, zgłaszane w archiwach, jak również zaprezentowano urzędy, które przekazują swoje materiały do archiwów. Bardzo ważną częścią Konferencji stała się prezentacja nowoczesnych technik dostępu do materiałów archiwalnych (np. digitalizacja, rejestry i inne pomoce archiwalne dostępne on-line itp.). To ostatnie jest ściśle związane z projektem Ministerstwa Edukacji Narodowej pt. „Edukacja Cyfrowa”.
Dokładny program konferencji, w podziale na wyspecjalizowane bloki tematyczne, z wykazem wygłoszonych referatów, prezentacji i warsztatów, często z szerszym ich omówieniem, dostępny jest na stronie internetowej Archiwum Narodowego (http://www.nacr.cz/Z-files/2014/program01.pdf). Uczestnicy Konferencji mieli również możliwość zwiedzania pomieszczeń Archiwum Narodowego.
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław Oddział Jelenia Góra