„Obywatelskim obowiązkiem każdego jest pomaganie w konserwacji zabytków”, ten cytat jest jednocześnie hasłem międzynarodowej konferencji, planowanej na początek października 2024 r. w czeskiej Pradze. Dotyczyć ona będzie opieki nad dziedzictwem w miastach w XIX i XX wieku oraz ich tradycjami. Będzie to już 43. Międzynarodowa Konferencja Archiwów Miasta Stołecznego Pragi.
Archiwum Miasta Stołecznego Praga organizuje co roku – w drugim tygodniu października – międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone zagadnieniom historii miast. Od 1998 roku ich stałym współorganizatorem jest Instytut Studiów Międzynarodowych Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Karola w Pradze. Tematy poszczególnych konferencji zawsze uwzględniają ogląd interdyscyplinarny. Konferencje organizowane są z uwzględnieniem treści merytorycznych we współpracy z wyspecjalizowanymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi (uczelniane i pracownie akademickie, archiwa, muzea oraz biblioteki). Spotkania te prowadzone są zazwyczaj w kilku językach (czeskim, niemieckim, polskim itd.), dla których zapewnia się tłumaczenie symultaniczne. Oprócz utytułowanych badaczy organizatorzy bardzo chętnie przyjmują także referaty studentów studiów magisterskich i podyplomowych.
Celem organizatorów jest stworzenie przestrzeni do dyskusji nad aktualnymi tematami badań historii miast na poziomie międzynarodowym oraz zaproponowanie do dyskusji takich tematów, które mają odzwierciedlenie w badaniach europejskich, a z drugiej strony opartych na potrzebach krajowych, zwłaszcza badań odnoszących się do samej Pragi. Niewątpliwym pozytywem tych wydarzeń jest możliwość nawiązania osobistych kontaktów z kolegami z kraju i zagranicy, z różnych wyspecjalizowanych zakładów naukowych. Wybrane wystąpienia konferencyjne są regularnie drukowane na łamach recenzowanego periodyku „Documenta Pragensia”.
Najnowszą Konferencję, zaplanowana nw dniach 8-9 październik 2024, zostanie zorganizowana w stolicy Czech przez praskie Archiwum we współpracy z Katedrą Historii Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu J.E. Purkyně w Usti nad Labem, Instytutem Historycznym Akademii Nauk Republiki Czeskiej, Muzeum Miasta Stołecznego Pragi i Narodowym Instytutem Zabytków.
Jak napisali organizatorzy w zaproszeniu na Konferencję: „Ochrona zabytków i opieka nad nimi to niewątpliwie ważne zjawiska towarzyszące rozwojowi miast w XIX i XX wieku. Instytucjonalizacja tych działań stanowi także znaczący trend modernizacyjny, szczególnie w historii dużych miast. Jaką rolę w ich narodzinach i funkcjonowaniu odegrały same miasta, czyli ich administracja, na której czele stoją reprezentacje polityczne? A jak postrzegali je mieszkańcy miasta, czy i jak angażowali się w tę sferę? To powinny być dwa podstawowe pytania, na które chcemy znaleźć odpowiedź na naszej konferencji, pomyślanej jako międzynarodowe, interdyscyplinarne spotkanie archiwistów, historyków, konserwatorów zabytków, archeologów, historyków sztuki i innych specjalistów. Interesuje nas nie tylko rozwój Pragi w odniesieniu do innymi miastami Czech i Moraw, ale chcielibyśmy także wziąć pod uwagę sytuację w innych metropoliach środkowo-europejskich”.
Organizatorzy zakładają, że podstawowymi tematami będą kwestie organizacji opieki nad zabytkami i ich szczegółowe zadania w ramach administracji, samorządu miasta, opieka nad zabytkami w ramach polityki kulturalnej miast, a w tym kontekście zderzenie interesów instytucjonalnych i indywidualnych, podłoże ideowe działań opiekuńczych z uwydatnieniem działalności poszczególnych osób, mechanizmy ich funkcjonowania z uwzględnieniem różnych uwarunkowań przyrodniczych, ale przede wszystkim społeczno-ekonomicznych, w tym skutków opieki nad zabytkami w nadzwyczajnych czasach wojny, czy problematyki zabytków jako przedmiotów konfiskaty.
Mile widziane będą wystąpienia odnoszące się do kwestii opieki nad zabytkami i ich ochroną ze strony samych mieszkańców miast, przejawiające się zwłaszcza w działalności stowarzyszeniowej, czy też temat pomników jako integralnej części zbiorowej pamięci miast, w tym refleksji nad tym, jaką rolę odegrały w kształtowaniu tożsamości lokalnej (miejskiej), a nawet narodowej. Organizatorzy pragną zwrócić szczególną uwagę także na funkcjonowanie lub „niefunkcjonowanie” miast jako „rezerwatów dziedzictwa”, na które często wpływają jednostronne żądania biznesu turystycznego, czy też na kwestię restauracji i rekonstrukcji zabytków na obszarach miejskich. Tematem sui generis jest niewątpliwie rola instytucji pamięci, zwłaszcza miejskich, w ochronie zabytków. W tych wszystkich zagadnieniach niezwykle ważna pozostaje też oczywiście polityka państwa w zakresie konserwacji zabytków, realizowana głównie poprzez instytucje państwowe i jej zderzenie lub przeplatania się z polityką miast i ich administracją w kontekście spraw rozwojowych XIX i XX wieku.
Organizatorzy na pierwszym planie zagadnień poruszanych na Konferencji widzą oczywiście zabytki nieruchome, ale nie chcieliby pominąć także ważnych artefaktów ruchomych, które w znaczący sposób kształtowały i kształtują przestrzeń oraz tożsamość historyczną miast i ich mieszkańców. Chcieliby również, aby referencji zwrócili uwagę nie tylko na epokę „instytucjonalną” funkcjonowania opieki nad zabytkami w przestrzeni miejskiej, kiedy ochrona zabytków i opieka nad nimi stała się przedmiotem zainteresowania publicznego, ale także na okres „przedinstytucjonalny”, w którym kształtował się stopniowo stosunek społeczności miejskiej do zabytków, lub do wartości dziedzictwa obiektów, sięgających swymi korzeniami okresów wcześniejszych.
Na propozycje tematów wystąpień – w formie streszczeń – organizatorzy czekają do dnia 25 kwietnia 2024 r. Zgłoszenia należy przesyłać na adres mailowy: Marketa.Ruckova@praha.eu Organizatorzy zastrzegają sobie prawo selekcji zgłoszeń. Prezentowane artykuły zostaną Uczestnikom zagranicznym zostanie zapewnione zakwaterowanie na koszt organizatorów. Udział w Konferencji jest bezpłatny. Językami roboczymi będą czeski i niemiecki (lub angielski), z których zapewnione zostaną tłumaczenia symultaniczne.
źródło:
„Je občanskou povinností každého, aby ochraně památek byl nápomocen.”
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O.Jelenia Góra