Choć do czerwca, w którym tradycyjnie przypada Międzynarodowy Tydzień Archiwów, pozostało jeszcze prawie 4 miesiące, Stowarzyszenie Archiwistów Chorwackich, będące koordynatorem tych obchodów w Republice Chorwacji, wysunęło niedawno propozycje tematów, jakimi organizatorzy poszczególnych przedsięwzięć, a więc archiwa, stowarzyszenia, inne zainteresowane instytucje i osoby prawnym oraz fizyczne, mogłyby przeprowadzić swoje zamierzenia.
Ponieważ w roku bieżącym przypada w Chorwacji szereg ważnych rocznic związanych z górami i alpinizmem, jak również związanych z górami, lasami… i wszystkim innym, co może być związane z tym środowiskiem ustalono, że przewodnie hasło Tygodnia powinno brzmieć: „W góry!”
Pozostawiając wybór konkretnej tematyki poszczególnym podmiotom Stowarzyszenie Archiwistów Chorwackich przypomniało szereg ważnych wydarzeń rocznicowych, do których można się odwoływać. Tutaj wymieńmy tylko kilka z nich.
Rocznice związane z górami w Chorwacji:
w 1569 r. w Wenecji została opublikowana pierwsza chorwacka powieść pt. „Planine” (Góry), autorstwa Petara Zoranicia. Przedstawił w niej swoją fikcyjną, siedmiodniową podróży przez chorwackie góry, którą przedsięwziął, aby zapomnieć o niespełnionej miłości;
w 1874 r. na legendarną górę Klek wspinają się Vladimir Mažuranić, Bude Budisavljević i Johannes Frischauf, którzy w tym samym czasie założyli w Zagrzebiu Chorwackie Towarzystwo Alpinistyczne (HPD). W związku z tym wydarzeniem w tym roku przypada oficjalna 150. rocznica zorganizowanego alpinizmu w Chorwacji;
także w 1874 r. w Ogulinie urodziła się Ivana Brlić Mažuranić – najsłynniejszej chorwacka autorki baśni, w tym m.in. opowiadanie pt. „Šuma Striborova” (Las Striborova), będącym częścią zbioru baśni pt. Priče iz davnine (Opowieści z przeszłości);
w latach 1889–1979 żył Ante Premužić, inżynier leśnictwa, nauczyciel, doradca ministerialny, inicjator, projektant i budowniczy licznych szlaków leśnych i górskich;
w 1904 r. ukazał się pierwszy drukowany przewodnik górski Vjekoslava Novotnija pt. „Vodič u goru zagrebačku” (Przewodnik po górach Zagrzebskich);
w 1944 r. Tibor Sekelj (1912-1988) zdobył Aconcaguę, pierwsze wejście na wysokość ponad 6000 m (6962 m);
w 1949 r. reaktywowano Chorwacki Związek Alpinizmu (zdelegalizowany w 1945 r.);
w 1979 r. pierwsze wejście Stipe Božicia na Mount Everest;
w 2009 r. zdobycie Mount Everestu przez chorwacka wyprawę kobiecą;
w 2024 r. zmarł Željko Poljak, emerytowany lekarz-alpinista; przez ponad 75 lat był aktywnym członkiem Chorwackiego Związku Alpinizmu, pełniąc funkcje członka zarządu i rady nadzorczej, przewodniczącego komitetu wyprawy górskich, prezesa Górskiego Pogotowia Ratunkowego i prezesa samego Związku (1981-1983); autor większości książek i artykułów o tematyce alpinistycznej w Chorwacji;
dnia 5 czerwca przypada Dzień Ochrony Przyrody Chorwackich Gór.
Z tych i innych rocznic oraz tematów każdy powinien wybrać coś dla siebie, pasującego do własnych zainteresowań, profilu instytucji, obszaru na którym działa, jak również odnajdując je we wszelkiego rodzaju aktach itd. Same góry to temat ramowy, którego nie można rozpatrywać wyłącznie przez pryzmat alpinizmu. Mogą być motywem lub główną scenografią, dla poszczególnych materiałów i zapisów zachowanych w archiwach, miejscem ważnego wydarzenia lub miejscem życia jednostek lub organizacji, mogą dotyczyć infrastruktury leśnej i projektów budowlanych, geograficznych, naukowych i badaczy zajmujący się geologią, zoologią, botaniką, hydrografią, meteorologią lub ekonomicznym i turystycznym aspektem gór.
Stowarzyszenie proponuje, aby uczcić tę okazję wystawami, publikacjami, spotkaniami eksperckimi, okrągłymi stołami, warsztatami dla dzieci i młodzieży, wieczorami dyskusyjnymi, projekcjami filmowymi, prezentacją treści cyfrowych, wydarzeniami międzyinstytucjonalnymi itp.
Samo Stowarzyszenie Archiwistów Chorwackich ma zamiar przygotować i udostępnić cyfrowy plakat zapowiadający Międzynarodowy Tydzień Archiwów w Chorwacji 2024 (nadający się do druku i publikacji w Internecie), a także broszurę programową zawierającą informacje o wszystkich wydarzeniach, które archiwalne i inne instytucje w Chorwacji będą w tym roku obchodzić ten dzień. Jednak ponieważ w tym roku Międzynarodowy Dzień Archiwów, rozpoczynany tradycyjnie 9 czerwca, wypada w niedzielę, a Międzynarodowa Rada Archiwów nie zdecydowała jeszcze, czy tydzień ten będzie obchodzony przed, czy po tej dacie, dlatego na razie wstrzymują się z ostatecznym określeniem terminu obchodów.
Źródło:
HAD: Međunarodni tjedan arhiva 2024. – najava teme
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O. Jelenia Góra