Miesiąc: luty 2024

Międzynarodowa statystyka archiwalna (norma ISO)

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna opracowała już niejedną normę z serii Informacja i dokumentacja, a niektóre z nich przetłumaczono na język polski pod auspicjami Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, np. Informacja i dokumentacja – Terminologia – PN-ISO 5127 czy Informacja i dokumentacja – Międzynarodowa statystyka biblioteczna PN-ISO 2789. W oryginalnej angielskiej wersji dostępna jest kolejna norma, Informacja i dokumentacja – Międzynarodowa statystyka archiwalna ISO 24083:2021(E). Celem jej jest m.in. zapewnienie zgodności danych statystycznych w skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej; poprawa jakości zarządzania archiwami oraz promowanie roli i znaczenia archiwów poprzez zachęcanie do korzystania z ich opisanego zasobu. Warto zwrócić uwagę, że autorzy normy proponowane zasady kierują zarówno do archiwów narodowych, regionalnych i lokalnych, jak i do departamentalnych, kościelnych, rodzinnych, szkół wyższych oraz ciał zbiorowych – gospodarczych i fundacji. Zgodne z tą normą formułowanie danych o organizacji, zasobie i prowadzonej działalności może stać się próbą weryfikacji spełnienia przez różnorodne podmioty definicji archiwum.

Czytaj dalej „Międzynarodowa statystyka archiwalna (norma ISO)”

SŁOWACJA: Konferencja nt. obrazu kobiet w materiałach archiwalnych

Stowarzyszenie Słowackich Archiwistów oraz Archiwum Miasta Bratysławy zapraszają na konferencję nt. „Kobiety w źródłach archiwalnych (Ženy v archívnych prameňoch), jaką przygotowują w ramach XXVII. Dni Archiwalnych w Republice Słowackiej, zaplanowanych w Bratysławie w dniach od 4 do 6 czerwca 2024 r. Organizatorzy konferencji, parafrazując swobodnie słowa znanej rzeczniczki feminizmu Simone de Beauvoir, stwierdzają: „możemy powiedzieć, że kobiety – a także ich dzieje – stały się tymi drugimi w historii ludzkości, mimo że stanowią jej połowę”. Wpływ na to miał be zwątpienia specyficzny status prawny i społeczny kobiet w przeszłości, ich ograniczone możliwość angażowania się w sferę polityczną, gospodarczą i kulturalną. To zaś miało ogromny wpływ na zakres i zawartość zachowanych źródeł, czy też użytecznych informacji. Jednak kobiety z różnych klas społecznych posiadały też róże pozycje wyjściowe. Inaczej toczyły się losy życiowe dam z arystokracji, odmienne były losy pań z klasy mieszczańskiej, a jeszcze inne kobiety ze wsi, czy też niewiast znajdujących się na marginesie społeczeństwa. Jak podkreślają organizatorzy, już tylko z tych względów przed badaczami otwiera się cała konstelacja różnorodnych losów życiowych i środowiskowych, w ramach których rozgrywały się historie kobiet.

Czytaj dalej „SŁOWACJA: Konferencja nt. obrazu kobiet w materiałach archiwalnych”

Sympozjum: Trwałość i godność w kontekście cyfryzacji i sztucznej inteligencji w archiwistyce

W dniu 9 marca 2024 r. międzynarodowy uniwersytet Alma Mater Europaea organizuje sympozjum archiwalne, które odbędzie w trybie zdalnym na platformie Zoom w godzinach 9:00-15:00. Moderatorami będą: Peter Pavel Klasinc, Professor; Miroslav Novak, Professor; Zdenka SemličRajh, Professor; professors at the Archivistics – Archival Science – Alma Mater EuropaeaECM.Program sympozjum obejmuje :
– Toward environmentally sustainable digital preservation – Eric Keteelar, professor at the University of Amsterdam, The Netherlands
– ISO 9001 Quality Management in Archives – Dieter Schlenker, professor at study programmes of Archival Science at AMEU ECM, Italy
-Sustainability and dignity in archival science – Peter Pavel Klasinc, Archival Councillor, Director of the International Institute of Archival Sciences Trieste-Maribor, Head of study programs of Archival Science at AMEU ECM,Slovenia

Czytaj dalej „Sympozjum: Trwałość i godność w kontekście cyfryzacji i sztucznej inteligencji w archiwistyce”

NIEMCY: Konfrontacja z trudną przeszłością w Regionie Rhein-Main

91 lat temu, 30 stycznia 1933 roku, kanclerzem został mianowany lider największej partii w Reichstagu Adolf Hitler. Republika Weimarska zakończyła się gwałtownie wraz przejęciem władzy przez narodowych socjalistów. Demokracja ustąpiła miejsca nieludzkiej dyktaturze. „Z całą powagą przewiduję, że ten przeklęty człowiek zepchnie naszą Rzeszę w otchłań i przywiedzie naród do nieprawdopodobnej nędzy. Przyszłe pokolenia będą pana przeklinać w grobie za to, co pan uczynił” – stwierdził były sojusznik Hitlera gen. Erich Ludendorff w liście do prezydenta Niemiec Paula von Hindenburga, po mianowaniu Hitlera na urząd kanclerza. W lipcu 1933 r. NSDAP stała się jedyną legalną partią w Rzeszy. Po śmierci prezydenta Hindenburga w sierpniu 1934 r. Hitler połączył stanowiska kanclerza i prezydenta Rzeszy w funkcje „wodza i kanclerza Rzeszy” – Fuehrera.

Czytaj dalej „NIEMCY: Konfrontacja z trudną przeszłością w Regionie Rhein-Main”

UKRAINA: O roli archiwów w rosyjskiej propagandzie

Komentując wypowiedzi Władimira Putina z wywiadu, którego udzielił Tuckerowi Carlsonowi w dniu 9 lutego 2024 r., Szef Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy Anatolij Chromow zauważył, że Federacja Rosyjska wykorzystuje własne archiwa państwowe do rozpowszechniania propagandy. Stwierdził, że od niemal dziesięciu lat rosyjskie archiwa państwowe podlegają bezpośrednio administracji Prezydenta Rosji. Dokumenty przechowywane są w sposób jak najbardziej poufny. Ponadto, według A. Chromowa, Rosja dąży do całkowitego wyparcia wszystkich międzynarodowych projektów i „zagranicznych agentów” oraz promuje monopolizację rynku digitalizacji archiwów.

Czytaj dalej „UKRAINA: O roli archiwów w rosyjskiej propagandzie”

FRANCJA: Archiwa i burgundzkie wino

Archiwum Departamentalne w  Côte-d’Or w Burgundii zorganizowało otwarcie wirtualnej prezentacji archiwaliów związanych z uprawą winorośli i winiarstawa w Burgundii. Archiwum przechowuje źródła dotyczące produkcji wina w miejscowości Morey-Saint-Denis sięgające średniowiecza. W dniu 16 lutego 2024 r. nastąpiło otwarcie wystawy wirtualnej, w siedzibie archiwum, połączone z degustacją win.

Czytaj dalej „FRANCJA: Archiwa i burgundzkie wino”

WĘGRY: Klęska w bitwie nad Donem 1943 – dokumenty on-line

To, co wydarzyło się 81 lat temu, w styczniu 1943 r. w Związku Sowieckim, w zakolu rzeki Don, było jedną z największych, jeśli nie największą, klęską armii węgierskiej w całej historii tego narodu. W czasie II wojny światowej, 2 Armia Węgierska walczyła na terenie Związku Sowieckiego po stronie niemieckiej. 12 stycznia 1943 r., przy minus 30-35 stopniach Celsjusza, Armia Czerwona przypuściła główny kontratak. Słabo wyposażona i podzielona 2 Armia Węgierska zaczęła się wycofywać; straty pogłębił rozkaz dowódcy, generała Gusztáva Jány’ego, który zabronił odwrotu i nakazał stosowanie drastycznych środków dyscyplinarnych. Wielu węgierskich żołnierzy padło ofiarą ataku armii sowieckiej, inni zamarzli na śmierć podczas odwrotu. Nie ma dokładnych danych na temat strat nad Donem – liczba ofiar wyniosła co najmniej 93 tysiące, ale źródła podają liczbę nawet 120–148 tysięcy poległych i zmarłych. Nie wiadomo też dokładnie, ilu żołnierzy zostało rannych i wziętych do niewoli.

Czytaj dalej „WĘGRY: Klęska w bitwie nad Donem 1943 – dokumenty on-line”

UKRAINA: Prezentacja „Co rysowali Potoccy?”

Potoccy to jedna z najstarszych i najbardziej znanych ukraińsko-polskich rodzin szlacheckich, dawni posiadacze setek wsi i kilkudziesięciu miast na prawobrzeżnej Ukrainie i w Galicji. Pierwsze wzmianki o Potockich pochodzą z połowy XIII w., lecz rozkwit rodziny przypadł na okres wieków XVII-XIX.
W Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie(Центральний державний історичний архів України, м. Київ; ЦДІАК України) przechowywany jest jeden z największych zbiorów dokumentów rodu Potockich (zespół nr 49 „Потоцькі”, z lat 1413–1918), liczący 6450 jednostek archiwalnych. W jednej z nich, zatytułowanej „Rysunki Stanisława”, zachowały się odręczne rysunki wykonane przez przedstawicieli rodziny – oczywiście nie tylko Stanisława (?). Większość z nich wykonana jest prostym ołówkiem i przedstawia scenki z codziennego życia, portrety poszczególnych osób z rodziny, wizerunki duchownych i wojskowych. Niektóre są podpisane w języku francuskim. Rysunki te są unikatowym źródłem oddającym „wszechświat” Potockich i atmosferę epoki, w której przyszło im żyć.

Czytaj dalej „UKRAINA: Prezentacja „Co rysowali Potoccy?””

NIEMCY: Podwójny jubileusz Villi ten Hompel

Villa ten Hompel w Münster to miejsce spotkań z historią poświęcone zbrodniom popełnionym w czasach narodowego socjalizmu w Westfalii. Jako miejsce historyczne upamiętnia ale również wypełnia zadania związane z zadośćuczynieniem osobom prześladowanym przez niemiecki narodowy socjalizm, a ponadto podejmuje działania prewencyjne w stosunku do prawicowego ekstremizmu (o lewicowym się nie wspomina). Od 1954 roku w budynku mieścił się wydział odszkodowań starostwa powiatowego odpowiedzialny za wypłatę rekompensat ofiarom nazizmu i osobom, które przeżyły wojnę. Do 1968 roku o odszkodowania wystąpiło 12 tys. osób, którym wypłacono 100 mln. marek niemieckich.

Czytaj dalej „NIEMCY: Podwójny jubileusz Villi ten Hompel”

BELGIA: Prawne wyzwania archiwistyki cyfrowej

Archiwa Państwowe w Belgii  (Archives de l’État en Belgique) poinformowały o planach analizy wyzwań prawnych związanych z archiwistyką cyfrową. Pierwszoplanowym zadaniem określono kompleksowe zdefiniowanie obszaru prawnego w zakresie przetwarzania cyfrowych danych (publicznych) oraz sformułowanie zaleceń dotyczących dostosowania ich do belgijskiego prawa archiwalnego. Archiwistyka cyfrowa wiąże się z szeregiem wyzwań technicznych i prawnych. Docelowo powinna wzmocnić rolę archiwistów i archiwów w obszarze ochrony istotnych dla społeczeństwa  informacji  i dostępności do niej.  Obecne regulacje prawne oparte są na zasadach ogólnych i nieostrym rozróżnieniu pomiędzy danymi osobowymi a nieosobowymi. W efekcie powstał system regulacji prawnych, którego ograniczenia są niejednoznaczne. Na marginesie, warto spojrzeć na nieostry system udostępniania zasobu archiwalnego w Polsce. Archiwa chronią się przed zarzutami łamania prawa na różne sposoby, takimi jak np.: umowy z użytkownikami, anonimizacja treści udostępnianych zasobów  prowadząca niekiedy do absurdalizacji samej istoty udostępniania bezpośredniego i pośredniego.  To efekty nieostrego prawa , którego cechą charakterystyczną jest brak pewności jakie informacje wolno, a jakich nie wolno udostępniać, nie łamiąc prawa. Odrębnym problemem w Polsce, pozostaje obszar archiwum cyfrowego jako przestrzeni prawnej w całej swojej rozciągłości (począwszy od modelu jego logicznej budowy, takim modelem teoretycznym jest na świecie OAIS , ale przecież i model teoretyczny musi być osadzony prawnie, ponieważ wymaga wdrażania konkretnych procedur, które muszą być lokalnie zdefiniowane, skończywszy na regulacjach prawnych związanych z procedurą zasilania archiwum informacją elektroniczną (w wielu jej formach) i zasadami udostępniania (a tu pojawiają się wspomniane wyżej problemy od RODO po prawo do ponownego wykorzystania informacji).

Czytaj dalej „BELGIA: Prawne wyzwania archiwistyki cyfrowej”