W dniach 25–27 października 2023, w hotelu „Imperial” w miejscowości Vodice na Chorwacji, odbyło się 54. krajowe spotkanie chorwackich archiwistów pod hasłem „Wpływ digitalizacji na praktykę archiwalną”. Jego organizatorami były Chorwackie Stowarzyszenie Archiwalne (Hrvatsko arhivističko društvo – HAD) oraz Archiwum Państwowe w Szybeniku (Državni arhiv u Šibeniku – DAŠI). Konferencja mogła się odbyć dzięki dofinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Mediów Republiki Chorwacji.
Temat obrad nie był przypadkowy, gdyż dotyczy zjawiska powszechnego w ostatnich dziesięcioleciach, nad którym debatują archiwiści praktycznie na całym Świecie. W Chorwacji zagadnienie to stało się szczególnie istotne od chwili rozpoczęcia realizacji projektu „e-Kultura”, którego celem jest udostępnienie materiałów archiwalnych szerokiemu gronu odbiorców. Mogą oni korzystać z tych materiałów za pomocą specjalnego portalu eKultura.
Portal ten powstał w ramach projektu eKulture „Cyfryzacja dziedzictwa kulturowego”, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach realizacji Programu Operacyjnego „Konkurencyjność i spójność 2014-2020”. Realizowany jest przez Ministerstwo Kultury i Mediów we współpracy z Chorwackim Archiwum Państwowym, Chorwackim Radiem i Telewizją, Muzeum Sztuki i Rzemiosła oraz Biblioteką Narodową i Uniwersytecką w Zagrzebiu. Celem ogólnym całego projektu jest zwiększenie ochrony oraz dostępności w Internecie cyfrowych treści kulturowych, a celem szczegółowym zapewnienie ich bezpiecznego przechowywania w formie elektronicznej. Sam portal eKultura to centralna witryna internetowa, umożliwiająca wyszukiwanie i dostęp do zbiorów dziedzictwa kulturowego Republiki Chorwacji mających już postać cyfrową.
Naukowo-zawodowe spotkanie chorwackich archiwistów, na które przybyło blisko 250 uczestników z kraju i zagranicy, otworzyła Minister Kultury i Mediów dr hab. Nina Obuljen Koržinek. W swym wystąpieniu nawiązała do nowej ustawy o archiwach i archiwaliach, obowiązującej w Chorwacji od stycznia 2023 r., która znacząco usprawniła i unowocześniła system ochrony materiałów archiwalnych poprzez regulacje usług przetwarzania, udostępniania i wykorzystania materiałów oraz ich zabezpieczania w postaci elektronicznej. Pani Minister uznała, że ustawa ta przewiduje wszystkie potrzeby rozwojowe służby archiwalnej i zawodu archiwisty w dobie powszechnej cyfryzacji. Przypomniała główne założenia Krajowego Planu Rozwoju Działalności Archiwalnej na lata 2020–2025, zakładającego zapewnienie odpowiednich warunków dla prowadzenia działalności archiwalnej oraz szybkiego dostępu do dziedzictwa archiwalnego, w czym ma pomóc zabezpieczenie przez Ministerstwo Kultury i Mediów odpowiednich środków na realizację inwestycji oraz poprawę infrastruktury cyfrowej i usług sektora publicznego. Następuje to stopniowo poprzez rozwój krajowego systemu informacji archiwalnej, wzmocnienie sieci archiwalnych oraz termomodernizację budynków instytucji posiadających status dóbr kultury w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Odporności.
W ramach wspomnianego planu od 2016 do końca 2026 r. ma zostać wybudowanych lub gruntownie wyremontowanych 13 archiwów i magazynów archiwalnych. Dzięki temu łączna pojemność magazynowa chorwackich archiwów zostanie powiększona o 50%. Pani Minister zapowiedziała też, że w najbliższych dniach wejdzie w życie nowa ustawa o ochronie i zachowaniu dóbr kultury, stanowiąca swego rodzaju reakcję na doświadczenia ostatniego trzęsienia ziemi: „które uwidoczniło brak miejsc do składowania, niewłaściwe przechowywanie materiałów w archiwach, bibliotekach i muzeach, a także brak systemu monitorowania zagrożeń”. Kończąc podkreśliła, że jest niezmiernie dumna z archiwów i archiwistów, „którzy oprócz swej ogromnej pracy związanej z opracowaniem samych materiałów archiwalnych, są coraz szerzej obecni w społeczeństwie poprzez cenne publikacje, pracę naukową, wystawy i udział w różnych wydarzeniach społecznych”.
W trakcie obrad odbyły się cztery sesje plenarne, podczas których wygłoszono blisko dwadzieścia referatów. Przypomnijmy, że coroczne krajowe spotkania archiwistów chorwackich sięgają 1954 r., a od roku 2001 organizowane są w formie konferencji naukowych.
Źródła:
Ministrica kulture i medija: Ministrica kulture i medija otvorila 54. savjetovanje hrvatskih arhivista o utjecaju digitalizacije na arhivsku praksu
had-info.hr: Program 54. savjetovanja hrvatskih arhivista
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O. Jelenie Góra