W sieci uruchomiono niezwykle interesujący portal archiwalno – historyczny, na którym pomieszczono archiwalne filmy dokumentujące odbudowę Europy po II wojnie światowej w latach 1944-1956. Jest to zwieńczenie projektu badawczego „ViCTOR-E: Visual Culture of Trauma, Obliteration and Reconstruction in Post-WW II Europe” (Kultura wizualna kultura traumy, zapomnienia i rekonstrukcji w powojennej Europie), finansowanego ze środków UE, a prowadzonego w latach 2019-2022. Koordynatorem projektu był Goethe-Universität we Frankfurcie nad Menem (Niemcy), któremu partnerowali Université Paris 1 – Sorbonne Panthéon (Francja), Università degli Studi di Udine (Włochy) oraz Ústav pro soudobé dějiny Akademie věd ČR (Instytut Historii Współczesnej Akademii Nauki Republiki Czeskiej).
Ta wirtualna wystawa, zatytułowana „Frames of Reconstruction”, stanowi wizualną opowieść o historii powojennej Europy, o jej odbudowie za zniszczeń materialnych i psychicznych. Czyni to w sposób szczególny, gdyż za pomocą potężnego medium, jakim jest film dokumentalny, biedacy kluczowym narzędziem komunikacji XX w., zarówno jako bezstronny świadek, przy tym jednak swoisty „agent polityczny”, bezwzględne narzędzie propagandy. Na portalu zgromadzono różnorodne źródła audiowizualne, takie jak kroniki filmowe, krótkie filmy dokumentalne i obrazy amatorskie. Są to niemal w całości unikalne materiały audiowizualne, często zrekonstruowane i na nowo zdigitalizowane. Po raz pierwszy dostępne międzynarodowej społeczności. Uzupełniono je innymi źródłami ikonograficznymi, takimi jak plakaty i zdjęcia. Przeprowadzono również wywiady z naocznymi świadkami tamtych wydarzeń. Dzięki tym dokumentom każdy odwiedzający portal ma unikatową możliwość osobistego „wkroczenia” do dekady, która ukształtowała świat takim, jaki znamy dzisiaj. Można to uczynić w różny sposób, krocząc po ścieżkach przygotowanych przez autorów, poprzez mapy, rozdziały tematyczne, oś czasu, opowieści świadków, czyli osobiste doświadczenia ludzi, a także materiały edukacyjne przeznaczone dla uczniów i nauczycieli historii. Wystawy opiera się na czterech zasadniczych tematach: „Nowy świat na ekranie” – opowiadającego o społecznej roli kina i filmu dokumentalnego w tym okresie; „Rekonstrukcja przeszłości i budowanie przyszłości” – ukazującego zarówno odbudowę zniszczonych miast, jak i budowę nowej infrastruktury, a także zajmujący się zbrodniami wojennymi; „Wewnątrz / Bez granic” – omawiającego zmieniające się granice i przemieszczanie się ludności w Europie i poza nią; oraz „Społeczeństwo i życie codzienne” – przedstawiającego pozornie zwyczajne czynności, takie jak wybory, praca, edukacja i uroczystości.
Ta internetowa wystawa pokazuje w jaki sposób pierwsza powojenna dekada zapisała się w pamięci wizualnej. Daje bezpłatny dostęp do eksponatów, i w dodatku nie zamkniętych w tradycyjnych gablotach, ale zapraszających (każdy film i każda fotografia) zwiedzających do dalszych poszukiwań. Mogą oni wybrać kilka obszarów tematycznych, koncentrujących się głównie na życiu codziennym oraz przestrzeni publicznej. Wystawa jest dostępna w pięciu językach: angielskim, czeskim, francuskim, niemieckim i włoskim.
Większość filmów pochodzących z archiwów czechosłowackich została udostępniona przez Filmotekę Narodową w Pradze. Niestety, polskie instytucje pamięci gromadzące filmy archiwalne, nie wzięły udziały w projekcie.
Źródło:
oprac. Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra